MI-MNEC briefing Seguransa Nasional ba Embaxadores

untitled-5173Dili– Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro no Vice Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) Roberto Soares hala’o enkontru kona-ba General Diplomatic Security breafing ho reprezentante embaxadores iha Timor Leste, Ajensia Internasional, parseiru Diplomatikus, nomos sira ne’ebe toma konta ba kestaun seguransa iha Timor Leste, ho nia objetivu atu atualiza ba sira kona-ba prosesu situasaun seguransa iha ita nia rai laran. “Ita hotu hatene katak iha inisiu tinan ida ne’e, ema balun hahú hanoin katak ita nia seguransa ne’e sei lakonsege normalize fila fali hanesan uluk, tamba ne’e liu husi breafing ida ne’e ita atualiza ba sira katak em jeral ita nia situasaun politika no seguransa lao diak teb-tebes, ita lao tuir hanesan mos Nasaun Demokratiku, Nasaun ne’ebe ke iha ninia soberania propriu, Nasaun  ne’ebe ke halao ninia asaun ou desijaun ruma bazeia ba normas, lei no regulamentu ne’ebe tuir ita nia konstituisaun rasik,” afirma Vice Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) Roberto Soares ba jornalista sira iha Kuartel Jerál PNTL, Caicoli-Dili, Segunda (20/04/2015). Pontu jeral ne’ebe hato’o ba parseiru sira hotu, embaxadores, korpu diplomatikus, ajensia internasional sira mak kona ba situasaun seguransa ne’ebe Operasaun “HANITA” hala’o iha ponta Leste nian iha ligasaun ba atividade ne’ebe Grupu Mauk Moruk hala’o. Iha enkontru ne’e Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro atualiza ba parseiru sira katak, durante loron 30 nia laran (21 Marsu-21 Abril), Komandu Operasaun Konjunta halo aproximasaun iha âmbintu de responde ba rezolusaun ne’ebe estabelese kona-ba kestaun seguransa ninian, la’o diak teb-tebes, ita halo ho atuasaun ne’ebe iha ninia tátika no implementasaun rasik, no informa mos katak iha operasaun ne’e elementus sira ne’ebe involve iha operasaun ne’e hetan kooperasaun diak ho komunidade sira ne’ebe iha ligasaun ho Grupu Mauk Moruk ninian, sira kolabora diak teb-tebes no konsege aprezenta ou lori sira ba iha Tribunal atu responde ba aktus ne’ebe sira halo iha ligasaun ba situasaun seguransa ita nian. Ministru Interior Longuinhos aprezenta katak, iha desijaun para atu bele kontinua hala’o operasaun ne’e iha ambitu de atu asegura liu tan situasaun seguransa no estabilidade em jerál. Vice Ministru Roberto Soares akresenta kaak, liu husi enkontru ne’e mos parte Governu informa ba reprezentante parseiru sira hotu katak bainhira sira nia sidadaun sira atu halo movimentasaun iha ita nia rain kona ba atividade saida deit mak sira atu halo iha Timor Leste, sira hotu iha obrigasaun atu informa ba ita liu husi parte Imigrasaun no tenke kumpri ba ita nia lei ne’ebe vigora iha ita nia rain ho nia objetivu atu asegura liu tan kooperasaun diak ente ita nia Governu ho parseiru diplomatikus sira ho ajensia sira ne’ebe servsu iha ita nia rain. Entertantu, parseiru, ajensia internasional no embaxadores sira hotu ne’ebe partisipa iha sorumutu ne’e apresia teb-tebes ba inisiativa ne’ebe Governu hala’o, sira ida-idak sei informa ba sira nia sidadaun sira no ba sira nia nasaun, bainhira sira atu mai iha ita nia rain, sira mos tenke kumpri lei no regulamentu ne’ebe ejiste iha ita nia rain, ho ida ne’e deit mak ita bele estabelese kooperasaun ne’ebe diak liu, sira mos sei buka atu halo servisu hodi mellora no parseria diak liu tan ho Timor Leste. Partisipa iha enkontru ne’e mak Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro, Vice Ministru Negosiu Estranjeiru no Koperasaun Roberto Soares, Komandante Jeral PNTL Komisariu Julio da Costa Hornay, Korpus Diplomatikus Internasional, reprezentante Embaxadores, reprezentante Ajensia Internasional. Média PNTL.      

PSIK informa planu servisu ba PNTL

IMG_0567Dili-Polisia Sientifika Investigasaun Kriminal (PSIK) halo esplikasaun kona ba planu servisu ne’ebe atu hala’o, hafoin Diretor Nasional ho nia funsionariu investigadores no espesializada sira simu tomada de posse husi Ministru Justiça V Governu Konstitusional Dionisio Babo Soares, no Ministru Defeza no Seguransa Kay Rala Xanana Gusmão iha fulan Janeiru foin lalais ne’e. Estadu no Governu hari’i tan PSIK iha Timor Leste ho nia objetivu atu haree liu ba krime ne’ebe organizadu, modernizadu, no kompleksu liu. PSIK hanesan Instituisaun Superior ba Investigasaun Kriminal, ne’ebe ho nia misaun mak atu apoiu administrasaun justisa, orgaun justisa, hodi bele haree ba dezafiu sosio- ekonomiku ne’ebe ita nia Nasaun hasoru, maibe krime simples sira seluk hanesan violensia domestika, asaltu integridade fijika simples, ne’e PNTL mak sei halo investigasaun. PSIK foin harii iha fulan 2 kotuk ba, konsidera katak foin hahu husi zero hanesan funsionamentu lei organika, funsionariu, regulamentu, planu estratejiku, formasaun, fasilidade, orsamentu no seluk tan. Ho nune’e, atu hala’o nia servisu ho di’ak no susesu la’os PSIK deit maibe presija hetan kontribuisaun husi PNTL, no entidade hotu atu bele koopera no fo informasaun ba PSIK atu bele identifika problema ka krime ne’e organizadu ka graves. Tamba ne’e iha loron Kinta, (16/04/2015) PSIK hala’o enkontru ho PNTL atu bele informa ninia planu servisu ne’ebe atu hala’o nomos oinsa atu halo kooperasaun ho PNTL iha implementasaun servisu iha terreinu. Enkontru ne’e dirije direta husi Komandante Jeral PNTL, Komisariu Julio da Cosa Hornay ne’ebe bazeia ba pedidu husi Diretor Nasional PSIK nian. Iha enkontru ne’e, Komandante Jeral PNTL komisariu Julio da Costa Hornay hateten, objetivu husi enkontru ida ne’e mak atu fahe informasaun kona ba servisu PSIK nian no oinsa atu koopera ho PNTL bazeia ba lei orgaika no.15 loron 14 Maiu 2015 ne’ebe aprova husi Ministru Defesa no Seguransa no Ministru Justica V Governu Konstitusional. “iha  enkontru ida ne’e mos sei asina protokolu servisu entre PSIK ho PNTL kona ba oinsa atu koopera ba malu, maibe ha’u hakarak hatete katak asina protokolu ne’e ita seidauk bele hala’o ohin, tamba ita sei fo oportunidade ba PSIK atu hato’o sira nia servisu ka planu ne’ebe atu hala’o, atu oinsa ita bele koopera ba malu,” informa Komisariu Julio Hornay. Importante liu mak ita hotu-hotu liu-liu komandante Munisipiu sira, ne’ebe servisu PSIK ninia sei liga dala barak ho komandante sira iha Munisipiu atu oinsa atu destaka rekursu umanus ba Munisipiu sira, atu oinsa komandante sira sei fo apoiu ba sira nia servisu. Afirma eis Komandante Sentru Formasaun ba Polisia ne’e. Komisariu Julio Hornay hateten, Diretor Nasional PSIK aleinde nia halo nia funsaun hanesan Diretor Nasioal PSIK, nia mos hanesan ofisial superior PNTL nian ne’ebe sei efetivu hela. Partisipa iha ekontru ne’e mak Komandante Jeral no Segundu Komandante Jeral PNTL, ofisiais Superior PNTL, komandante Munisipiu 13, Diretor Nasional PSIK Hermenegildo Goncalves da Cruz, ho nia Xefe Departamentu Asesoria Judisiariu. Media PNTL.                              

PSIK informa planu servisu ba PNTL

Dili-Polisia Sientifika Investigasaun Kriminal (PSIK) halo esplikasaun kona ba planu servisu ne’ebe atu hala’o, hafoin Diretor Nasional ho nia funsionariu investigadores no espesializada sira simu tomada de posse husi Ministru Justiça V Governu Konstitusional Dionisio Babo Soares, no Ministru Defeza no Seguransa Kay Rala Xanana Gusmão iha fulan Janeiru foin lalais ne’e. Estadu no Governu hari’i tan PSIK iha Timor Leste ho nia objetivu atu haree liu ba krime ne’ebe organizadu, modernizadu, no kompleksu liu. PSIK hanesan Instituisaun Superior ba Investigasaun Kriminal, ne’ebe ho nia misaun mak atu apoiu administrasaun justisa, orgaun justisa, hodi bele haree ba dezafiu sosio- ekonomiku ne’ebe ita nia Nasaun hasoru, maibe krime simples sira seluk hanesan violensia domestika, asaltu integridade fijika simples, ne’e PNTL mak sei halo investigasaun. PSIK foin harii iha fulan 2 kotuk ba, konsidera katak foin hahu husi zero hanesan funsionamentu lei organika, funsionariu, regulamentu, planu estratejiku, formasaun, fasilidade, orsamentu no seluk tan. Ho nune’e, atu hala’o nia servisu ho di’ak no susesu la’os PSIK deit maibe presija hetan kontribuisaun husi PNTL, no entidade hotu atu bele koopera no fo informasaun ba PSIK atu bele identifika problema ka krime ne’e organizadu ka graves. Tamba ne’e iha loron Kinta, (16/04/2015) PSIK hala’o enkontru ho PNTL atu bele informa ninia planu servisu ne’ebe atu hala’o nomos oinsa atu halo kooperasaun ho PNTL iha implementasaun servisu iha terreinu. Enkontru ne’e dirije direta husi Komandante Jeral PNTL, Komisariu Julio da Cosa Hornay ne’ebe bazeia ba pedidu husi Diretor Nasional PSIK nian. Iha enkontru ne’e, Komandante Jeral PNTL komisariu Julio da Costa Hornay hateten, objetivu husi enkontru ida ne’e mak atu fahe informasaun kona ba servisu PSIK nian no oinsa atu koopera ho PNTL bazeia ba lei orgaika no.15 loron 14 Maiu 2015 ne’ebe aprova husi Ministru Defesa no Seguransa no Ministru Justica V Governu Konstitusional. “iha  enkontru ida ne’e mos sei asina protokolu servisu entre PSIK ho PNTL kona ba oinsa atu koopera ba malu, maibe ha’u hakarak hatete katak asina protokolu ne’e ita seidauk bele hala’o ohin, tamba ita sei fo oportunidade ba PSIK atu hato’o sira nia servisu ka planu ne’ebe atu hala’o, atu oinsa ita bele koopera ba malu,” informa Komisariu Julio Hornay. Importante liu mak ita hotu-hotu liu-liu komandante Munisipiu sira, ne’ebe servisu PSIK ninia sei liga dala barak ho komandante sira iha Munisipiu atu oinsa atu destaka rekursu umanus ba Munisipiu sira, atu oinsa komandante sira sei fo apoiu ba sira nia servisu. Afirma eis Komandante Sentru Formasaun ba Polisia ne’e. Komisariu Julio Hornay hateten, Diretor Nasional PSIK aleinde nia halo nia funsaun hanesan Diretor Nasioal PSIK, nia mos hanesan ofisial superior PNTL nian ne’ebe sei efetivu hela. Partisipa iha ekontru ne’e mak Komandante Jeral no Segundu Komandante Jeral PNTL, ofisiais Superior PNTL, komandante Munisipiu 13, Diretor Nasional PSIK Hermenegildo Goncalves da Cruz, ho nia Xefe Departamentu Asesoria Judisiariu. Media PNTL.                              

PNTL prontu bainhira TL sai membru ASEAN

IMG_4201Dili– Instituisaun Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) tenke prontu hodi asegura seguransa internal bainhira Timor Leste (TL) adere ba ASEAN (Association of South East Asian Nation) iha futuru. Informa Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro ba jornalista sira hafoin hala’o enkontru ho Delegasaun husi Sekretariadu ASEAN no Komandante Jerál PNTL Komisáriu Júlio da Costa Hornay ho Segundu Komandante Jerál Komisáriu Faustino da Costa iha Kuartel Jerál PNTL Caicoli-DIli, loron Kuarta, (15/04/2015). Ministru Interior Longuinhos hatutan, objetivu husi enkontru ho delegasaun husi sekretariadu ASEAN ne’e atu halo avaliasaun performance ba komponente Estadu ninian ba ninia servisu, preparasaun kona ba Timor Leste nia adezaun ba ASEAN. Tuir delegasaun sira nia observasaun ne’ebe hala’o iha munisipiu sira rigorozu tebes atu haree, avalia no rekomenda ba sekretariadu ASEAN katak Timor Leste  ninia konjuntura jestaun administrasaun, politika, sosial ekonomia, seguransa, no kultura prienxe kriteriu la lae atu adere ba ASEAN. “Ha’u hanoin sira ohin hetan informasaun di’ak husi ministeriu Interior nian nomos PNTL nian, sira admira tamba durante ne’e sira laiha informasaun kona ba Timor Leste nian, ida ne’e la’os Timor Leste mak sala maibe embaxadas sira mak dala ruma la fo informasaun ba sira, maibe sira kontente ho informasaun ne’ebe ita partilla, ha’u espera katak ba servisu poilsia nian ita la preokupa, katak kriteria ASEAN nian ita prenxe rekijitu sira ne’e hotu, klaru katak instituisaun iha ne’ebe deit presija dezenvolve  bazeia ba sirkunstansia situasaun ne’ebe dezenvolve, maibe ita prepara ita nia membru sira hodi hala’o servisu, responsavel ne’ebe tutela ita prienxe rekijitu hotu,” afirma Dr. Longuinhos. Bainhira hatan kona ba PNTL prontu ka lae bainhira Timor Leste sai membru ASEAN, Eis Komandante Jerál PNTL ne’e afirma katak, “PNTL tenke pronto, tamba ita prontu ona joga iha area CPLP nian, tamba sá mak ita tauk joga iha ASEAN, la problema, kooperasaun PNTL ita dezenvolve desde uluk ne’e nia objetivu mak ida ne’e mai, no ita iha partilla ho amigo sira iha nasaun seluk, laos ita mesak deit, hau hanoin la problema, instituisaun ida ne’e dezenvolve ninia ema para atu assume responsabilidade iha future.” Entertantu delegasaun husi Sekretariadu ASEAN mak hanesan Jonathan Chen hanesan Associate Research Fellow, Dr. Termsak Chalermpala Nupap, ISEAS, Researcher, Associate Prof. Leonardo C. Sebastian RSIS, ISEAS hanesan Cluster Head, no akompaña husi Diretora Ministeriu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEk), Dirce Carolina Soares, Ministru Interior ho nia diretores sira, Komandante Jerál no Segundu Komandante Jerál, no ofisias superior PNTL. Média PNTL.    

PNTL iha ona Laboratóriu teste Ran

Dili- Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus ofisialmente inagura ka loke Laboratóriu Saude Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli-Dili, Segunda (16/03/2015). Laboratóriu Saude PNTL sei halo analiza ba ran kona ba moras hanesan Tuberkuloze (TBC), HIV/SIDA, no moras seluk tan. Iha abertura ba funsionamentu laboratoriu ne’e, Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus husu ba Xefe Seksaun Saude ho nia membru sira atu jere laboratoriu ne’e ho di’ak, no tenke halo planu hodi halo chek-up ba membru PNTL sira hotu tamba saude diak mak bele hala’o servisu. “Ha’u hakarak husu ba ita boot sira ne’ebe servisu iha Klinika ita nian ne’e atu halo planu ho diak hodi kada fulan halo check-up ba membru PNTL sira hotu, liu-liu polisia tranzitu tamba lor-loron sira ba hamriik iha Estrada, simu polusaun viaturas nian tamba ne’e presija halo check-up ba sira, nomos kada trimestre ba halo check-up ba membru polisia sira iha distritu” afirma Komisariu Afonso. Entertantu, Xefe Klinika PNTL Inspetor Xefe Abilio de Araujo Goncalves hateten, iha Klinika PNTL iha ona Doutor na’in 6 (neen), espesialista Laboratoriu na’in 1 (ida), no enfermeiru/a na’in 28 (ruanulu resin ualu), ida ne’e númeru ne’ebe naton ona atu bele fo atendimentu ba membru polisia sira, maibe fasilidade mak sei menus. Entertantu, fasilidade no mákina iha Laboratóriu ne’e hetan bensaun husi Amo Kapelaun PNTL, Padre Nelinho Soares, no partisipa husi Komandante Unidade, Departamentu, Seksaun no membru Klinika PNTL husi Komando Jerál. Média PNTL.    

Graduadu OTD-PNTL 13 simu motorizada no laptop husi TLCPP

JR_PNTL_NEW ZELAND Fahe Motorizada ba OPSPNTL_NEW ZELAND Fahe Motorizada ba OPS23Dili-Graduadu Ofisial Terreinu Distrital- Polisia Nacional Timor Leste (OTD-PNTL) hamutuk na’in 13 (sanulu resin tolu) ne’ebe kompostu husi Mane na’in 9 no Feto na’in 4 simu motorizada 13, Laptop 13 nomos telemovel 13 husi Embaxada Nova Zelandia ba Timor Leste liu husi servisu hamutuk entre Timor Leste Community Police Program (TLCPP) ho Polisia Nasional Timor Leste Departamentu Polisia Komunitaria. Graduadu na’in 13 ne’e repzenta husi Munisipiu 13 ne’ebe tuir treinamentu kona ba polisia komunitaria durante semana 2 (rua) iha Hotel JL Villa-Dili hodi sira sai treinador ba membru Ofisial Polisia Suku sira iha Munisipiu ida-idak. Apoiu motorizada no laptop hirak ne’e intrega direita husi Embaxador Nova Zelandia ba Timor Leste Jonathon Schwoss no Reprezentante TLCPP Paris Razon ba Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus iha Kuartel Jeral PNTL, Caicoli-Dili, sesta (06/03/2015). Iha serimonia fo graduasaun no intrega motorizadas ne’e, Reprezentante TLCPP Paris Razon hateten, polisia Nova Zelandia sente orgullu no kontente tebes hodi hola parte iha polisiamentu komunitaria, no hanesan sinal ida hodi hametin liu tan parseria entre PNTL ho Polisia Nova Zelandia. “Graduadu nain 13 ne’e hotu-hotu treinadu no prontu atu halao sira nia papel nuudar Ofisial Terreinu Distrital hodi lori naran PNTL no komunidade, ita hotu mak sai sasin ba gradusaun husi ekipa primeiru ba OTD, sira mak membru PNTL ne’ebe iha esperiensia no kapasidade nuudar rezultadu husi ita nia servisu parseria, no sira sei ba fali sira nia munisipiu ida-idak hodi fo treinamentu ba OPS suku sira,” afirma Reprezentante TLCPP Paris Razon. Iha fatin hanesan Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus hateten, lori komando jeral nia naran agradese ba Sr. Embaxador Nova Zelandia ho nia ekipa tomak liu-liu ba apoiu ne’ebe Polisia Nova Zelandia fo ba Intituisaun PNTL liu-liu ba membru Polisiamentu Komunitaria hodi bele fasilita servisu iha terreinu, ba graduadu OTD sira tenke implementa ba kapasidade ne’ebe iha ona no uza didiak fasilidade ne’ebe apoiu husi parseiru sira. Komisariu Afonso mos akresenta katak, Prezidente Republika Taur Matan Ruak elozia servisu PNTL nian liu-liu polisia komunitaria, tamba Prezidente rasik ba vizita ona iha Munisipiu no suku sira hamutuk 300 resin maibe komunidade sira maioria fo fiar nafatin ba Instituisaun PNTL, tamba ne’e ita tenke mantein nafatin ita nia profesionalizmu hodi servi  komunidade iha baze, maske ita sei menus ba fasilidade balun. Entertantu Embaxador Nova Zelandia ba Timor Leste Jonathon Schwoss hateten, programa treinamentu ba Ofisial Terreinu Distrital ne’e hanesan faze primeiru ne’ebe hala’o no sei mantein nafatin hodi fo treinamentu ba membru polisiamentu komunitaria. “Hakarak hato’o hau nia parabens ba graduadu sira ne’ebe remata ona atu sai ofisial terreinu distrital, ami haree katak kriasaun OTD hanesan faze boot atu bele lao ba oin iha dezenvolvimentu polisia komunitaria iha Timor Leste. Ha’u hatene katak imi hotu sei iha responsabilidade maka’as iha imi nia pozisaun, ita boot sira sei dirize treinamentu ba OPS, OPD, sei halo mentoria no superviziona ba OPS sira, sei halo koneksaun entre polisia komunitaria no ekipa espesialista PNTL, sei ajuda halo koordenasaun iha Polisia komunitaria iha nivel distritu no hato’o relatoriu ba jestor dezenvolvimentu Polisia komunitaria,” hateten Embaxador Nova Zelandia Jonathon Schwoss. Média PNTL.  

MI husu ba Kadetes foun tenke “mantein Disiplina”

20150305-_MG_4274

Dili– Ministru Interior (MI) Dr. Longuinhos Monteiro husu ba kadetes foun 260 ne’ebe remata ona formasaun fijiku durante fulan ida semana tolu iha Rairobo-Atabae tenke mantein nafatin disiplina atu nune’e bainhira remata formasaun no koloka ba iha terreinu tenke mantein disiplina no servisu ho profesionalizmu.

Lia menon ne’e informa husi Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro bainhira hala’o palestra ba kadetes foun hamutuk 260 iha Centru Formasaun ba Polisia Comoro-Dili, kinta (05/03/2015). “Ha’u husu ba Ita boot sira tenke mantein disiplina atu ita bele mantein nafatin konfiansa ne’ebe komunidade fo mai ita, bainhira ita la hala’o servisu ho diak iha terreinu mak sei fo impaktu mos ba imajen Instituisaun PNTL nian, tamba maske membru ida deit mak halo sala, ema la’os dehan membru ne’e mak sala maibe ema temi Instituisaun nia naran,” afirma Long. Iha palestra ne’e, eis Komandante Jeral PNTL ba tinan 6 ne’e mos konta istoria iha tempu pasadu nian bainhira Timor Leste iha situasaun tranzisaun ONU nian, to’o simu kna’ar husi Nasoins Unidas ba seguransa interna nian, molok ONU nia misaun remata iha loron 31 Dezembru 2012 liu ba. Ministru Longuinhos mos haktuir kona-ba esperiensia ne’ebe Long halo bainhira halo negosiasaun (loby) ba INTERPOL hodi Timor Leste sai membru INTERPOL ba dala 191 maske momentu ne’eba iha tempu difisil no laiha ema ida atu ajuda, so Dr. Longuinhos mesak loby ho nasaun membru INTERPOL sira, no konsege Timor Leste tama duni ba membru INTERPOL. (Média PNTL).    

Feto PNTL lansa kampaña Nasional Kontra Violénsia Doméstika

TMR_Selebra loron Mundial mulher iha Kuartel JeralSelebra loron Mundial mulher iha Kuartel Jeral203

Dili– kuaze Feto PNTL hamutuk 200 resin hala’o Long Mars husi rotunda Comoro to’o iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli Dili hahu husi oras 07.00 to’o 08.30 dader OTL, hanesan hatudu solidariedade ba feto Timor Leste tomak hodi komemora loron mundial ne’e. Iha komemorasaun ne’e Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus sei lansa kampaña nasional kontra violensia domestika ba publiku atu ema hotu bele tau atensaun hodi kontra no kombate violensia domestika iha Nasaun ida ne’e.

Loron 08 fulan Marsu ne’e monu iha loron Domingu, tamba ne’e atividade hala’o fali iha loron 06 fulan Marsu, ne’ebe hetan apoiu husi parseiru TLPDP nomos Komando Jeral PNTL rasik. Hafoin long mars to’o iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli, kontinua ho parada feto PNTL, aprezenta Jumba no kontinua ho serimonia komemorasaun loron mundial ba feto. Kampaña ne’e inisiativa husi Komando Jeral PNTL liu husi Servisu Investigasaun Kriminal-Seksaun Unidade Ema Vulneravel-PNTL (Vulneravel Person Unit-VPU), ne’ebe ho nia objetivu atu hasa’e koñesimentu publiku nian kona ba saida mak violensia domestika tamba violensia domestika ne’e krime publiku. Signifika katak laos vitima deit mak bele hato’o keixa maibe sidadaun hotu-hotu ne’ebe haree problema kona ba violensia domestika, sira mos iha responsabilidade atu hato’o keixa ba polisia. Iha serimonia ne’e Komandante Jeral PNTL Interinu sei lansa mos livru kiik ida kona ba violensia domestika hodi fahe ba PNTL rasik, atu nune’e membru PNTL sira mos hatene sira nia kna’ar no iha koñesimentu bainhira atende ba kazu violensia domestika husi vitima sira. Tema ba komemorasaun loron mundial ba Feto iha tinan ne’e mak: Fo liman ba malu hametin unidade, paz, no disiplina hodi dezenvolve feto PNTL ba futuru iha setor seguransa. “Ha’u nia mensajen ba feto maluk sira iha Timor laran tomak atu hatene oinsa polisia nia ajuda ba komunidade sira, ami sei esforsu-an hodi servisu hamutuk atu hametin seguransa ba nasaun no bele redus krime violénsia doméstika. Ida ne’e akontese bainhira komunidade ho polisia koopera hamutuk, atu nune’e ita nia nasaun bele seguru no ema hotu bele moris hakmatek,” afirma Xefe Seksaun Jéneru PNTL, Superintedente Assistente Umbelina Soares. Partisipa iha komemorasaun ne’e mak Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro, Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus, Primeira Dama Isabel Ferreira, Sekretaria SEPASEM Veneranda Lemos, reprezentante husi ONG Nasional no Internasional ne’ebe servisu iha área dezenvolvimentu feto ninian, Parseiru husi TLPDP, Komandante Unidade, Departamentu, Seksaun, membru PNTL inklui feto PNTL husi Munisipiu 13 no konvidadus balun kuaze ema na’in 600 resin. Kona ba Loron Mundial ba Feto Tinan-tinan loron mundial ba feto selebra iha loron 8 fulan Marsu. Loron mundial ba feto ne’e harii iha tinan 1911 ne’ebe haree liu ba área ekonomia, politika, no sosial kona ba dezenvolvimentu área feto nian. Iha tinan 2015 Feto PNTL foin primeira vez hala’o komemorasaun ba loron ne’e. Kona ba Timor Leste Police Development Program (TLPDP) Forsa Federal Australia hetan suporta husi Governu Australia ne’ebe servisu hamutuk entre Timor Leste Police Development Program (TLPDP) hodi haree liu ba igualdade Jeneru iha Timor Leste. Sira mos dezenvolve servisu kona ba Polisia investigador sira, prokuradoria, no Tribunal atu promove no hasa’e kapasidade hodi oinsa prosesu ba kaju violensia domestika. TLPDP apoiu finanseiru, treinamentu, no kontinua nafatin fo suporta ba PNTL iha futuru. TLPDP mos servisu hamutuk ho Organizasaun Naun Govermental sira ne’ebe suporta vitima sira ne’ebe hasoru kaju violensia domestika, hanesan: 1.       Uma mahon 2.       Suporta médiku 3.       Suporta forénsiku 4.       Suporta legal 5.       Konsellu psikolojia 6.       Suporta ba vítima sira ne’ebe laiha hela fatin (uma)

Gender PNTL aprezenta rezultadu avaliasaun ba politika Jéneru PNTL

_MG_7352                             Dili– Seksaun Jeneru (Gender) Polisia Nasional Timor Leste hala’o workshop loron ida hodi aprezenta rezultadu avaliasaun ba validasaun politika Gender PNTL nian iha Salão Delta Nova-Dili, Kuarta (04/03/2015). Rezultadu avaliasaun ne’e hala’o husi ekipa servisu, ne’ebe hala’o ona hahu husi Komandante Unidade iha Nasional no ba komunidade sira iha Munisipiu 13 ho total respondente hamutuk 411 (atus hat sanulu resin ida). Avaliasaun ne’e haree liu ba atendimentu ne’ebe efetivu, lei politika no prosedimentu, relasaun ho komunidade, akuntabilidade no supervizaun, pesoal, no kultura.  “Iha avaliasaun ida ne’e ami hetan informasaun husi Munisipiu 13 no Unidades PNTL haree ho Pontus informasaun barak teb-tebes kona ba politika jeneru iha Instituisaun PNTL oinsa atu garante igualdade jeneru iha Instituisaun PNTL,” afirma Xefe Seksaun Gender PNTL, Superintendente Assistente Umbelina Soares. Wokshop ne’e mos nuudar programa ida hodi komemora loron mundial ba feto iha loron 8 fulan Marsu ne’ebe Feto PNTL mos komemora loron mundial ne’e iha loron 6 Marsu iha Dili. Rezultadu avaliasaun ne’e hatudu katak krime violensia domestika ne’ebe akontese, vitima no testamuña sira maioria la hato’o keixa ba autoridade lokal, no polisia sira tamba sira konsidera ne’e hanesan problema uma laran, maibe ohin loron lei mak regula ita hotu tamba violénsia doméstika ne’e nu’udar krime públiku. Iha rezultadu ne’e mos hatudu katak maioria komunidade sira levanta mos kazu poligamia ne’ebe akontese, no presija aumenta tan formasaun no kapasitasaun ba membru Feto PNTL sira atu sira bele hala’o servisu di’ak liu tan iha futuru. Presija halo sosializasaun kona ba lei no prosesu legal sira liu-liu lei violensia domestika ba komunidade sira atu komunidade sira liu-liu feto maluk sira atu hatene kona ba ida ne’e. Iha workshop ne’e Diretor Jeral Servisu Operasionais husi Ministerio Interior Domingos Pinto hatete, agradese ba komisaun ne’ebe organiza eventu ida ne’e, tamba eventu ida ne’e eventu boot ida ne’ebe uluk SES agora Ministerio Interior, ita iha knaar ida atu dezenvolve no halo rezolusaun husi seguransa ONU nian kona ba Feto, Paz, no seguransa, tamba ne’e mak iha altura ne’eba Governu desidi entrega asuntu ida ne’e mai iha SES agora Ministerio Interior. Tamba ne’e mk Ministerio Interior oinsa halo esforsu ida atu dezenvolve halao rezolusaun konselu seguransa iha ita nia rain. Diretor Jeral hatutan, Ita tenke agradese tamba ita hetan apoiu finanseiru, fasilidade no seluk tan husi ita nia parseiru sira UN Woman, ho organizasaun internasional sira seluk, ho sira nia apoiu mak ita bele halao ita nia atividade ho diak to’o ohin loron. Iha workshop ne’e loke ofisialmente husi Inspetor Jeral PNTL, Superintendente Xefe Faustino da Costa ne’ebe reprezenta Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus.  “Maluk PNTL sira keta haluha oras ne’e dadauk ita nia maluk Feto PNTL ho deviza sarjentu laos reprezenta PNTL deit maibe reprezenta mos Nasaun Timor Leste liu husi Nasoens Unidas ba iha Nasaun Guine Bissau, ida ne’e orgullu boot ba Instituisaun PNTL, ita tenke mantein nafatin hodi hetan fiar nafatin husi Estadu,” afirma Inspetur Jeral PNTL, Superintendente Xefe Faustino da Costa. Partisipa iha workshop ne’e mak Diretora Nasional Prevensaun Konflitu Komunitaria husi Ministerio Interior Lidia Lopes, reprezentante parseiru dezenvolvimentu UNDP, UN Woman, TLPDP, working group Alfela, Asosiasaun Hak, Ministerio Interior, Seksaun Gender PNTL no feto PNTL Munisipiu 13. Média PNTL.        

Konsellu Superior deside kandidatu nain 4 ba Komandante Jerál

2014_04_30_Graduasaun PNTL foun-100-58DILI – Liu husi enkontru Konsellu Superior Komandu PNTL Kinta, (5/3/2015) ne’ebe lidera husi Komandante Jerál Interinu, Komisáriu Afonso de Jesus hodi deside kandidatu nain 4 ne’ebe ninia prosesu sei haruka ba Ministériu Interiór, depois sei lori ba Konsellu Ministru hodi foti desizaun, tanba kargu Komandante Jerál no segundu Komandante ne’e kargu polítiku. Lia hirak ne’e hato’o husi Komandante Jerál Interinu, Komisáriu Afonso de Jesus ba jornalista sira hafoin enkontru Konsellu Superior remata. Komandante Jerál Interinu seidauk bele fó sai kandidatu sira nia naran ba públiku tanba ninia prosesu segredu, maibe Komisáriu Afonso dehan bainhira selebra aniversariu PNTL ninia ba dala XV iha ona Komandante Jerál foun. “Hau seidauk bele fó sai naran sira ne’ebe ohin Konsellu Superior disidi, ne’e sei segredu,” presta Komandante Jerál Interinu. Média PNTL

Komisáriu Afonso motiva Ajente rekruta iha Rairobo

RairoboRAIROBO – Komandante Jerál Interino PNTL, Komisáriu Afonso de Jesus iha loron Tersa, (24/2/2015), hala’o vizita ba iha sentru treinamentu Rairobo hodi motiva Ajente rekruta 260. Iha vizita ne’e, Komisáriu Afonso hatete, mai vizita iha sentru treinamentu Rairobo ba dala rua ona, ida ne’e hanesan responsabilidade moral no haree besik liu ba Ajente rekruta sira nia treinamentu alende ne’e mai fó motivasaun ba instruktor sira hodi fó treinamentu ho didiak. Husi vizita ne’e mos hodi hare direitamente kondisaun toba fatin, aihan no material ba treinamentu ninian. Komanda PNTL atu fó atensaun kontruksaun sentru treinamentu ho diak liutan. “ Komisáriu Afonso lamenta mos ba Kompania ne’ebe manan tender ne’ebe la garantia kualidade sapatu, tanba Ajente rekruta husi 260 uza sapatu ho kualidade la hanesan. Sapatu balun uza la to’o semana rua at tiha. Ho ida ne’e Komandu rektura sapateiru nain ida hodi mantein bainhira Ajente rekruta balun  ninia sapatu at bele suku lalais. “Hau husu ba kompania ba futuru tenke garante kualidade sapatu no fardamentu, labele hanoin deit hakarak hetan osan maibe la garantia kualidade, ami ejize nafatin ba kompania sira maibe ami la intervein ba asuntu sira hanesan ne’e ba futuru Ministeiru Interior maka sei atende problemas sira hanesan ne’e,”lamenta Komisáriu Afonso. Iha biban ne’e mos Komandante Jerál husu ba Mauk Moruk atu kopera ho polísia atu entrega fila fali pistola rua ne’ebe maka hadau iha Laga, Saelari liu husi aprosimasaun. Iha fatin hanesan  Komandante Sentru Formasaun Polísia, Superintendente Xefe Julio Hornai  dehan, durante treinamentu fulan ida resin iha Rairobo foka liu ba fiziku, mentalidade no disiplina. Kona-ba fiziku iha mudansa hare husi erjistensia halai no premiru lao husi Atabae vila mai to’o iha Rairobo ho kilo metru 12 premeiru balun is laiha maibe ho konsege remata. Esperansa katak ho treinamentu ne’ebe rigorozu iha ne’e bele muda mentalidade sivil ninian mai iha mentalidade polisiamentu ninian ho disiplina ne’ebe as ho espiritu de corpo ne’ebe forte. Iha loron 3 de Marsu treinamentu atu remata sei iha longa marsa ne’ebe lao ain husi Kaitehu parte Liquiça ninian to’o ba iha Sentru Formasaun Polisia, Comoro ho distansia kilo metro 21. Iha materia neen (6) ne’ebe hanorin husi Instruktor Timoroan no GNR sira, maka hanesan material potografria, sidadania, edukasaun fizika, tekniku operasional, armamentu nomos materia ordem unidas. Supt. Xefe Julio Hornai mos dehan, depois remata fulan rua iha Rairobo nafatin kontinua formasaun iha Sentru Formasaun Polísia durante fulan walu (8), durante fulan walu ne’e kompleta ho material sensia polisiamentu ninian. Mídia PNTL