PNTL partisipa Expo Kareira ba Juventude iha Aileu

20150428-IMG_0824Aileu– Instituisaun Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) partisipa iha Expozisaun Kareira ba Juventude liu-liu ba estudante Eskola Bázika no Sekundária iha Munisipiu AIleu durante loron haat (4) ne’ebe hahú husi loron 27-30 Abril 2015. Expozisaun ne’e nia objetivu atu bele dezimina informasaun ba estudante sira kona ba kareira nian, atu nune’e bainhira remata iha Eskola Sekundaria bele hatene ona foti desizaun hodi hili kareira ne’ebe sira hakarak hanesan kontinua eskola ka tuir formasaun profissional hodi bele kompete iha merkadu servisu. Iha serimonia abertura ne’e, Country Director Plan Timor Leste Terence M. hateten, eventu ida ne’e importante ba juventude sira atu bele hatene kona-ba oportunidade ba edukasaun, formasaun no servisu liu husi exhibitor sira ne’ebe hatudu iha expozisaun ne’e. IMG_0915 Iha parte seluk, Vitoria Mesquita do Rego nuudar reprezentante Administrador Munisipiu Aileu hateten, sira apresia tebes ba eventu ne’e, tamba liu husi expozisaun ne’e nuudar matadalan ida ba juventude sira atu hatene ba planu futuru nian kona ba saida mak estudante ida hili nia kareira bainhira remata iha ensinu sekundaria. “Ha’u nia mensajen ba estudante sira hotu katak tenke aproveita oportunidade ida ne’e atu bele buka informasaun atu rekolla no ida ne’ebe mak imi sira hakarak atu nune’e sira bele enkaxa ba sira nia-an, tamba futuru iha ema ida-idak nia liman rasik,” afirma Vitoria Mesquita. Entertantu tuir Segundu Komandante PNTL Munisipiu Aileu Superintendente Assistente Antonio do Rego Fernandes hateten atividade ne’e kapas tebes tamba husi entidade oi-oin bele fahe informasaun ba juventude sira liu-liu estudante sira atu nune’e bele dezenvolve sira nia-an hodi prepara-an ba merkadu servisu. Kona-ba PNTL nian ne’ebe mos partisipa iha expozisaun ne’e importante no kapas tebes tamba bele fahe informasaun ba juventude sira kona-ba atividade polisia nian, no karik sira iha interese hakarak atu sai polisia, sira bele iha ona koñesimentu kona-ba polisia nian ne’ebe sei responsabiliza ba seguransa interna nian, afirma Superintendente Asst. Antonio do Rego. Expozisaun ne’e loke ofisialmente husi Country Director Plan Timor Leste, Reprezentante SEPFOPE, Diretór Edukasaun Munisipiu Aileu, no expo ne’e hetan partisipasaun másimu husi partisipante sira, liu-liu estudante sira ne’ebe kompostu husi eskola ensinu báziku primeiru no terseiru siklu, no sekundaria ne’ebe akompaña husi mestre/a sira husi kada eskola.   Eventu ne’e organiza husi Plan Timor Leste no koopera ho Governu liu husi SEPFOPE no Ministériu Edukasaun, no suporta husi Uniaun Europeia no AusAid. Entertantu, atividade expozisaun ne’e hala’o iha Aileu Villa, Remexio, Lequidoe no Laulara ne’ebe ho nia partisipante husi estudante sira. Exhibitor ne’ebe partisipa iha atividade expozisaun ne’e mak husi Instituisaun Estadu hanesan PNTL, F-FDTL, Universidade no Instituisaun akadémiku hanesan UNTL, DIT, IOB no EIROS, Instituisaun Governu hanesan Centro Nacional de Emprego e Formação Profissional (CNEFP), Instituto de Apoio ao Dezenvolvimento Empresarial (IADE), Associação Nacional de Jovens Empreendedor Universitário de Timor Leste (ANJEU-TL), Youth Empowerment Sustainable Development in Timor Leste husi PLAN Timor Leste, nomos sentru formasaun professional no vokasional hanesan Sentru Formasaun SENAE Becora, Sentru Treinamentu Vokasional Juventude (STVJ) Camea no Comoro, Sentru Formasaun Tibar no Dom Bosco Comoro, Kompaña Timor Telecom, inklui instituisaun, sentru formasaun no ONG lokal husi Munisipiu Aileu rasik hanesan Bombeiros, Projetu Montanha, Rural Youth Action, DATBA, no Hakbiit Komunidade Rural (HCR). Média PNTL.

CVTL oferese treinamentu primeiru sokoru ba funsionáriu Mekánika PNTL

20150424-IMG_5889Dili– Cruz Vermelha Timor Leste (CVTL) oferese treinamentu primeiru sokoru baziku ba funsionariu sivil ne’ebe servisu iha seksaun lojístika parte mekánika PNTL durante loron 3 ne’ebe hahú husi loron 21-23 Abril 2015, iha Edifísiu CVTL Bidau Sta. Ana, Dili. Objetivu husi treinamentu primeiru sokoru ne’e atu bele hasa’e koñesimentu funsionáriu mekánika sira atu bele proteje sira nia-an bainhira hetan kanek ruma iha isin lolon nomos bele ajuda ema seluk. “Treinamentu primeiru sokoru ne’e importante ba sira liu-liu ba mekanika sira tamba dala ruma sira tenke liga aki, sobu karreta, dala ruma aki ben kona sira nia liman, isin, matan no dala ruma liman sira kanek, bubu, ida ne’e importante ba sira,” afirma First Aid Training Manager CVTL Mariano de Jesus Pereira ba média PNTL iha Edifísiu CVTL, loron Kinta (23/04/2015). Mariano de Jesus Pereira hatutan, iha parte seluk treinamentu primeiru sokoru ne’e importante mos ba membru PNTL hotu tamba sira sempre halo patrullamentu, no sira mak ema primeiru ne’ebe hasoru vitima sira ne’ebe hasoru problema, hetan asidente trafiku, no seluk  tan, tamba ne’e sira tenke iha koñesimentu ba ida ne’e, molok lori vitima ba ospitál. Treinamentu ne’e fó ba funsionariu sivil ne’ebe servisu iha mekánika PNTL hamutuk nain 7 ne’ebe fahe ba grupu 2 (rua), primeiru grupu tuir hala’o tiha ona iha fulan Marsu tinan ida ne’e, no segundu grupu mak hala’o iha fulan Abril. Iha fatin hanesan, partisipante Mariano Soares nuudar funsionariu sivil mekanika PNTL hateten, nia sente kontente hodi partisipa iha treinamentu ne’e, tamba treinamentu primeiru sokoru ne’e foin primeira vez nia hetan husi CVTL, no liu husi treinamentu ne’e bele ajuda sira iha servisu fatin bainhira hetan kanek ruma, no sira mos bele ona hodi proteje-an nomos bele ajuda ema seluk no familia. Média PNTL.

PNTL-UNTL asina MoU kapasita área Linguístika

20150421-IMG_5382 Dili– atu hasa’e kapasidade ba membru Polisia Nasional Timor Leste iha área lingua nian hanesan Lian Tetum, Portugés no Inglés, PNTL asina akordu ka MoU (Memorandum of Understanding) ho Univesridade Nasional Timor Lorosa’e (UNTL) atu fo kapasitasaun ba membru PNTL sira liu-liu ba kadetes foun ne’ebe agora dadaun tuir formasaun iha Akademia Polisia-Dili. Asina akordu ne’e bazeia ba pedidu husi PNTL ba UNTL atu fo formasaun kona-ba lian 3 ba membru PNTL sira, tamba durante ne’e, PNTL gasta orsamentu boot ba formadores sira husi Portugal hodi hanorin lian portuges ba membru PNTL sira, tamba ne’e PNTL kria ekipa ida hodi halo negosiasaun ho UNTL, no ikus mai iha duni rezultadu. Akordu ne’e asina direitamente husi Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Júlio da Costa Hornay, no Magnífiku Reitor UNTL, Prof. Dr. Aurélio Cristovão Guterres iha Centro Formasaun Polisia, Comoro-Dili, loron Tersa, (21/04/2015). “UNTL prontu atu fo formasaun ba membru PNTL sira, akordu ida ne’e espesifikamente atu oinsa atu fo formasaun ba área lingua nian hanesan Tetum, Portugés no Inglés, no akordu ne’e laiha limitasaun depende ba nesesidade PNTL nian,” informa Reitor UNTL Aurélio Guterres. Iha fatin hanesan Komandante Jerál PNTL, Komisariu Júlio da Costa Hornay hateten, hahú husi asina akordu ba oin, Dosente sira husi UNTL mak sei fó formasaun kona-ba lingua nian ba kadetes foun sira. “Akordu ohin halo ne’e kona-ba area linguistika nian, tamba tinan 2 liu ba primeiru kursu no segundu kursu ita halo kontratu ho professor husi Portugal, no gasta orsamentu ne’ebe boot, tamba ne’e ami hanoin fila fali atu utiliza ita nia Timor oan sira, ho nune’e ami kria ekipa ida hodi ba koalia ho UNTL atu sira bele mai fo formasaun ba ita nia kadetes foun sira, no UNTL mos konkorda atu fo apoiu PNTL, ho nune’e ba oin professor ba materia 3, Tetum, Portugés no Inglés sei mai husi UNTL,” afirma Eis Komandante Centro Formasaun ba Polisia ne’e. Iha parte seluk, Komandante em Exercicio Centro Formasaun ba Polisia, Superintendente Assistente Emilio dos Santos hateten, formasaun ne’e primeiru sei fob a kadetes foun sira, hafoin ida ne’e sei halo planu hodi bele fo formasaun mos ba Sarjento, sub Alterno no ofisiais superior sira, depende ba planu no iha vontade atu tuir. Superintendente Asst. Emilio husu ba kadetes foun sira ne’ebe tuir formasaun ne’e, atu iha vontade diak hodi tuir kursu ne’e tamba lingua sai hanesan meius komunikasaun ne’ebe importante tebes iha servisu fatin no iha ne’ebe deit. Média PNTL.

MI-MNEC briefing Seguransa Nasional ba Embaxadores

untitled-5173Dili– Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro no Vice Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) Roberto Soares hala’o enkontru kona-ba General Diplomatic Security breafing ho reprezentante embaxadores iha Timor Leste, Ajensia Internasional, parseiru Diplomatikus, nomos sira ne’ebe toma konta ba kestaun seguransa iha Timor Leste, ho nia objetivu atu atualiza ba sira kona-ba prosesu situasaun seguransa iha ita nia rai laran. “Ita hotu hatene katak iha inisiu tinan ida ne’e, ema balun hahú hanoin katak ita nia seguransa ne’e sei lakonsege normalize fila fali hanesan uluk, tamba ne’e liu husi breafing ida ne’e ita atualiza ba sira katak em jeral ita nia situasaun politika no seguransa lao diak teb-tebes, ita lao tuir hanesan mos Nasaun Demokratiku, Nasaun ne’ebe ke iha ninia soberania propriu, Nasaun  ne’ebe ke halao ninia asaun ou desijaun ruma bazeia ba normas, lei no regulamentu ne’ebe tuir ita nia konstituisaun rasik,” afirma Vice Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) Roberto Soares ba jornalista sira iha Kuartel Jerál PNTL, Caicoli-Dili, Segunda (20/04/2015). Pontu jeral ne’ebe hato’o ba parseiru sira hotu, embaxadores, korpu diplomatikus, ajensia internasional sira mak kona ba situasaun seguransa ne’ebe Operasaun “HANITA” hala’o iha ponta Leste nian iha ligasaun ba atividade ne’ebe Grupu Mauk Moruk hala’o. Iha enkontru ne’e Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro atualiza ba parseiru sira katak, durante loron 30 nia laran (21 Marsu-21 Abril), Komandu Operasaun Konjunta halo aproximasaun iha âmbintu de responde ba rezolusaun ne’ebe estabelese kona-ba kestaun seguransa ninian, la’o diak teb-tebes, ita halo ho atuasaun ne’ebe iha ninia tátika no implementasaun rasik, no informa mos katak iha operasaun ne’e elementus sira ne’ebe involve iha operasaun ne’e hetan kooperasaun diak ho komunidade sira ne’ebe iha ligasaun ho Grupu Mauk Moruk ninian, sira kolabora diak teb-tebes no konsege aprezenta ou lori sira ba iha Tribunal atu responde ba aktus ne’ebe sira halo iha ligasaun ba situasaun seguransa ita nian. Ministru Interior Longuinhos aprezenta katak, iha desijaun para atu bele kontinua hala’o operasaun ne’e iha ambitu de atu asegura liu tan situasaun seguransa no estabilidade em jerál. Vice Ministru Roberto Soares akresenta kaak, liu husi enkontru ne’e mos parte Governu informa ba reprezentante parseiru sira hotu katak bainhira sira nia sidadaun sira atu halo movimentasaun iha ita nia rain kona ba atividade saida deit mak sira atu halo iha Timor Leste, sira hotu iha obrigasaun atu informa ba ita liu husi parte Imigrasaun no tenke kumpri ba ita nia lei ne’ebe vigora iha ita nia rain ho nia objetivu atu asegura liu tan kooperasaun diak ente ita nia Governu ho parseiru diplomatikus sira ho ajensia sira ne’ebe servsu iha ita nia rain. Entertantu, parseiru, ajensia internasional no embaxadores sira hotu ne’ebe partisipa iha sorumutu ne’e apresia teb-tebes ba inisiativa ne’ebe Governu hala’o, sira ida-idak sei informa ba sira nia sidadaun sira no ba sira nia nasaun, bainhira sira atu mai iha ita nia rain, sira mos tenke kumpri lei no regulamentu ne’ebe ejiste iha ita nia rain, ho ida ne’e deit mak ita bele estabelese kooperasaun ne’ebe diak liu, sira mos sei buka atu halo servisu hodi mellora no parseria diak liu tan ho Timor Leste. Partisipa iha enkontru ne’e mak Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro, Vice Ministru Negosiu Estranjeiru no Koperasaun Roberto Soares, Komandante Jeral PNTL Komisariu Julio da Costa Hornay, Korpus Diplomatikus Internasional, reprezentante Embaxadores, reprezentante Ajensia Internasional. Média PNTL.      

PSIK informa planu servisu ba PNTL

IMG_0567Dili-Polisia Sientifika Investigasaun Kriminal (PSIK) halo esplikasaun kona ba planu servisu ne’ebe atu hala’o, hafoin Diretor Nasional ho nia funsionariu investigadores no espesializada sira simu tomada de posse husi Ministru Justiça V Governu Konstitusional Dionisio Babo Soares, no Ministru Defeza no Seguransa Kay Rala Xanana Gusmão iha fulan Janeiru foin lalais ne’e. Estadu no Governu hari’i tan PSIK iha Timor Leste ho nia objetivu atu haree liu ba krime ne’ebe organizadu, modernizadu, no kompleksu liu. PSIK hanesan Instituisaun Superior ba Investigasaun Kriminal, ne’ebe ho nia misaun mak atu apoiu administrasaun justisa, orgaun justisa, hodi bele haree ba dezafiu sosio- ekonomiku ne’ebe ita nia Nasaun hasoru, maibe krime simples sira seluk hanesan violensia domestika, asaltu integridade fijika simples, ne’e PNTL mak sei halo investigasaun. PSIK foin harii iha fulan 2 kotuk ba, konsidera katak foin hahu husi zero hanesan funsionamentu lei organika, funsionariu, regulamentu, planu estratejiku, formasaun, fasilidade, orsamentu no seluk tan. Ho nune’e, atu hala’o nia servisu ho di’ak no susesu la’os PSIK deit maibe presija hetan kontribuisaun husi PNTL, no entidade hotu atu bele koopera no fo informasaun ba PSIK atu bele identifika problema ka krime ne’e organizadu ka graves. Tamba ne’e iha loron Kinta, (16/04/2015) PSIK hala’o enkontru ho PNTL atu bele informa ninia planu servisu ne’ebe atu hala’o nomos oinsa atu halo kooperasaun ho PNTL iha implementasaun servisu iha terreinu. Enkontru ne’e dirije direta husi Komandante Jeral PNTL, Komisariu Julio da Cosa Hornay ne’ebe bazeia ba pedidu husi Diretor Nasional PSIK nian. Iha enkontru ne’e, Komandante Jeral PNTL komisariu Julio da Costa Hornay hateten, objetivu husi enkontru ida ne’e mak atu fahe informasaun kona ba servisu PSIK nian no oinsa atu koopera ho PNTL bazeia ba lei orgaika no.15 loron 14 Maiu 2015 ne’ebe aprova husi Ministru Defesa no Seguransa no Ministru Justica V Governu Konstitusional. “iha  enkontru ida ne’e mos sei asina protokolu servisu entre PSIK ho PNTL kona ba oinsa atu koopera ba malu, maibe ha’u hakarak hatete katak asina protokolu ne’e ita seidauk bele hala’o ohin, tamba ita sei fo oportunidade ba PSIK atu hato’o sira nia servisu ka planu ne’ebe atu hala’o, atu oinsa ita bele koopera ba malu,” informa Komisariu Julio Hornay. Importante liu mak ita hotu-hotu liu-liu komandante Munisipiu sira, ne’ebe servisu PSIK ninia sei liga dala barak ho komandante sira iha Munisipiu atu oinsa atu destaka rekursu umanus ba Munisipiu sira, atu oinsa komandante sira sei fo apoiu ba sira nia servisu. Afirma eis Komandante Sentru Formasaun ba Polisia ne’e. Komisariu Julio Hornay hateten, Diretor Nasional PSIK aleinde nia halo nia funsaun hanesan Diretor Nasioal PSIK, nia mos hanesan ofisial superior PNTL nian ne’ebe sei efetivu hela. Partisipa iha ekontru ne’e mak Komandante Jeral no Segundu Komandante Jeral PNTL, ofisiais Superior PNTL, komandante Munisipiu 13, Diretor Nasional PSIK Hermenegildo Goncalves da Cruz, ho nia Xefe Departamentu Asesoria Judisiariu. Media PNTL.                              

PSIK informa planu servisu ba PNTL

Dili-Polisia Sientifika Investigasaun Kriminal (PSIK) halo esplikasaun kona ba planu servisu ne’ebe atu hala’o, hafoin Diretor Nasional ho nia funsionariu investigadores no espesializada sira simu tomada de posse husi Ministru Justiça V Governu Konstitusional Dionisio Babo Soares, no Ministru Defeza no Seguransa Kay Rala Xanana Gusmão iha fulan Janeiru foin lalais ne’e. Estadu no Governu hari’i tan PSIK iha Timor Leste ho nia objetivu atu haree liu ba krime ne’ebe organizadu, modernizadu, no kompleksu liu. PSIK hanesan Instituisaun Superior ba Investigasaun Kriminal, ne’ebe ho nia misaun mak atu apoiu administrasaun justisa, orgaun justisa, hodi bele haree ba dezafiu sosio- ekonomiku ne’ebe ita nia Nasaun hasoru, maibe krime simples sira seluk hanesan violensia domestika, asaltu integridade fijika simples, ne’e PNTL mak sei halo investigasaun. PSIK foin harii iha fulan 2 kotuk ba, konsidera katak foin hahu husi zero hanesan funsionamentu lei organika, funsionariu, regulamentu, planu estratejiku, formasaun, fasilidade, orsamentu no seluk tan. Ho nune’e, atu hala’o nia servisu ho di’ak no susesu la’os PSIK deit maibe presija hetan kontribuisaun husi PNTL, no entidade hotu atu bele koopera no fo informasaun ba PSIK atu bele identifika problema ka krime ne’e organizadu ka graves. Tamba ne’e iha loron Kinta, (16/04/2015) PSIK hala’o enkontru ho PNTL atu bele informa ninia planu servisu ne’ebe atu hala’o nomos oinsa atu halo kooperasaun ho PNTL iha implementasaun servisu iha terreinu. Enkontru ne’e dirije direta husi Komandante Jeral PNTL, Komisariu Julio da Cosa Hornay ne’ebe bazeia ba pedidu husi Diretor Nasional PSIK nian. Iha enkontru ne’e, Komandante Jeral PNTL komisariu Julio da Costa Hornay hateten, objetivu husi enkontru ida ne’e mak atu fahe informasaun kona ba servisu PSIK nian no oinsa atu koopera ho PNTL bazeia ba lei orgaika no.15 loron 14 Maiu 2015 ne’ebe aprova husi Ministru Defesa no Seguransa no Ministru Justica V Governu Konstitusional. “iha  enkontru ida ne’e mos sei asina protokolu servisu entre PSIK ho PNTL kona ba oinsa atu koopera ba malu, maibe ha’u hakarak hatete katak asina protokolu ne’e ita seidauk bele hala’o ohin, tamba ita sei fo oportunidade ba PSIK atu hato’o sira nia servisu ka planu ne’ebe atu hala’o, atu oinsa ita bele koopera ba malu,” informa Komisariu Julio Hornay. Importante liu mak ita hotu-hotu liu-liu komandante Munisipiu sira, ne’ebe servisu PSIK ninia sei liga dala barak ho komandante sira iha Munisipiu atu oinsa atu destaka rekursu umanus ba Munisipiu sira, atu oinsa komandante sira sei fo apoiu ba sira nia servisu. Afirma eis Komandante Sentru Formasaun ba Polisia ne’e. Komisariu Julio Hornay hateten, Diretor Nasional PSIK aleinde nia halo nia funsaun hanesan Diretor Nasioal PSIK, nia mos hanesan ofisial superior PNTL nian ne’ebe sei efetivu hela. Partisipa iha ekontru ne’e mak Komandante Jeral no Segundu Komandante Jeral PNTL, ofisiais Superior PNTL, komandante Munisipiu 13, Diretor Nasional PSIK Hermenegildo Goncalves da Cruz, ho nia Xefe Departamentu Asesoria Judisiariu. Media PNTL.                              

PNTL prontu bainhira TL sai membru ASEAN

IMG_4201Dili– Instituisaun Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) tenke prontu hodi asegura seguransa internal bainhira Timor Leste (TL) adere ba ASEAN (Association of South East Asian Nation) iha futuru. Informa Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro ba jornalista sira hafoin hala’o enkontru ho Delegasaun husi Sekretariadu ASEAN no Komandante Jerál PNTL Komisáriu Júlio da Costa Hornay ho Segundu Komandante Jerál Komisáriu Faustino da Costa iha Kuartel Jerál PNTL Caicoli-DIli, loron Kuarta, (15/04/2015). Ministru Interior Longuinhos hatutan, objetivu husi enkontru ho delegasaun husi sekretariadu ASEAN ne’e atu halo avaliasaun performance ba komponente Estadu ninian ba ninia servisu, preparasaun kona ba Timor Leste nia adezaun ba ASEAN. Tuir delegasaun sira nia observasaun ne’ebe hala’o iha munisipiu sira rigorozu tebes atu haree, avalia no rekomenda ba sekretariadu ASEAN katak Timor Leste  ninia konjuntura jestaun administrasaun, politika, sosial ekonomia, seguransa, no kultura prienxe kriteriu la lae atu adere ba ASEAN. “Ha’u hanoin sira ohin hetan informasaun di’ak husi ministeriu Interior nian nomos PNTL nian, sira admira tamba durante ne’e sira laiha informasaun kona ba Timor Leste nian, ida ne’e la’os Timor Leste mak sala maibe embaxadas sira mak dala ruma la fo informasaun ba sira, maibe sira kontente ho informasaun ne’ebe ita partilla, ha’u espera katak ba servisu poilsia nian ita la preokupa, katak kriteria ASEAN nian ita prenxe rekijitu sira ne’e hotu, klaru katak instituisaun iha ne’ebe deit presija dezenvolve  bazeia ba sirkunstansia situasaun ne’ebe dezenvolve, maibe ita prepara ita nia membru sira hodi hala’o servisu, responsavel ne’ebe tutela ita prienxe rekijitu hotu,” afirma Dr. Longuinhos. Bainhira hatan kona ba PNTL prontu ka lae bainhira Timor Leste sai membru ASEAN, Eis Komandante Jerál PNTL ne’e afirma katak, “PNTL tenke pronto, tamba ita prontu ona joga iha area CPLP nian, tamba sá mak ita tauk joga iha ASEAN, la problema, kooperasaun PNTL ita dezenvolve desde uluk ne’e nia objetivu mak ida ne’e mai, no ita iha partilla ho amigo sira iha nasaun seluk, laos ita mesak deit, hau hanoin la problema, instituisaun ida ne’e dezenvolve ninia ema para atu assume responsabilidade iha future.” Entertantu delegasaun husi Sekretariadu ASEAN mak hanesan Jonathan Chen hanesan Associate Research Fellow, Dr. Termsak Chalermpala Nupap, ISEAS, Researcher, Associate Prof. Leonardo C. Sebastian RSIS, ISEAS hanesan Cluster Head, no akompaña husi Diretora Ministeriu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEk), Dirce Carolina Soares, Ministru Interior ho nia diretores sira, Komandante Jerál no Segundu Komandante Jerál, no ofisias superior PNTL. Média PNTL.    

PNTL iha ona Laboratóriu teste Ran

Dili- Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus ofisialmente inagura ka loke Laboratóriu Saude Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli-Dili, Segunda (16/03/2015). Laboratóriu Saude PNTL sei halo analiza ba ran kona ba moras hanesan Tuberkuloze (TBC), HIV/SIDA, no moras seluk tan. Iha abertura ba funsionamentu laboratoriu ne’e, Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus husu ba Xefe Seksaun Saude ho nia membru sira atu jere laboratoriu ne’e ho di’ak, no tenke halo planu hodi halo chek-up ba membru PNTL sira hotu tamba saude diak mak bele hala’o servisu. “Ha’u hakarak husu ba ita boot sira ne’ebe servisu iha Klinika ita nian ne’e atu halo planu ho diak hodi kada fulan halo check-up ba membru PNTL sira hotu, liu-liu polisia tranzitu tamba lor-loron sira ba hamriik iha Estrada, simu polusaun viaturas nian tamba ne’e presija halo check-up ba sira, nomos kada trimestre ba halo check-up ba membru polisia sira iha distritu” afirma Komisariu Afonso. Entertantu, Xefe Klinika PNTL Inspetor Xefe Abilio de Araujo Goncalves hateten, iha Klinika PNTL iha ona Doutor na’in 6 (neen), espesialista Laboratoriu na’in 1 (ida), no enfermeiru/a na’in 28 (ruanulu resin ualu), ida ne’e númeru ne’ebe naton ona atu bele fo atendimentu ba membru polisia sira, maibe fasilidade mak sei menus. Entertantu, fasilidade no mákina iha Laboratóriu ne’e hetan bensaun husi Amo Kapelaun PNTL, Padre Nelinho Soares, no partisipa husi Komandante Unidade, Departamentu, Seksaun no membru Klinika PNTL husi Komando Jerál. Média PNTL.    

Graduadu OTD-PNTL 13 simu motorizada no laptop husi TLCPP

JR_PNTL_NEW ZELAND Fahe Motorizada ba OPSPNTL_NEW ZELAND Fahe Motorizada ba OPS23Dili-Graduadu Ofisial Terreinu Distrital- Polisia Nacional Timor Leste (OTD-PNTL) hamutuk na’in 13 (sanulu resin tolu) ne’ebe kompostu husi Mane na’in 9 no Feto na’in 4 simu motorizada 13, Laptop 13 nomos telemovel 13 husi Embaxada Nova Zelandia ba Timor Leste liu husi servisu hamutuk entre Timor Leste Community Police Program (TLCPP) ho Polisia Nasional Timor Leste Departamentu Polisia Komunitaria. Graduadu na’in 13 ne’e repzenta husi Munisipiu 13 ne’ebe tuir treinamentu kona ba polisia komunitaria durante semana 2 (rua) iha Hotel JL Villa-Dili hodi sira sai treinador ba membru Ofisial Polisia Suku sira iha Munisipiu ida-idak. Apoiu motorizada no laptop hirak ne’e intrega direita husi Embaxador Nova Zelandia ba Timor Leste Jonathon Schwoss no Reprezentante TLCPP Paris Razon ba Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus iha Kuartel Jeral PNTL, Caicoli-Dili, sesta (06/03/2015). Iha serimonia fo graduasaun no intrega motorizadas ne’e, Reprezentante TLCPP Paris Razon hateten, polisia Nova Zelandia sente orgullu no kontente tebes hodi hola parte iha polisiamentu komunitaria, no hanesan sinal ida hodi hametin liu tan parseria entre PNTL ho Polisia Nova Zelandia. “Graduadu nain 13 ne’e hotu-hotu treinadu no prontu atu halao sira nia papel nuudar Ofisial Terreinu Distrital hodi lori naran PNTL no komunidade, ita hotu mak sai sasin ba gradusaun husi ekipa primeiru ba OTD, sira mak membru PNTL ne’ebe iha esperiensia no kapasidade nuudar rezultadu husi ita nia servisu parseria, no sira sei ba fali sira nia munisipiu ida-idak hodi fo treinamentu ba OPS suku sira,” afirma Reprezentante TLCPP Paris Razon. Iha fatin hanesan Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus hateten, lori komando jeral nia naran agradese ba Sr. Embaxador Nova Zelandia ho nia ekipa tomak liu-liu ba apoiu ne’ebe Polisia Nova Zelandia fo ba Intituisaun PNTL liu-liu ba membru Polisiamentu Komunitaria hodi bele fasilita servisu iha terreinu, ba graduadu OTD sira tenke implementa ba kapasidade ne’ebe iha ona no uza didiak fasilidade ne’ebe apoiu husi parseiru sira. Komisariu Afonso mos akresenta katak, Prezidente Republika Taur Matan Ruak elozia servisu PNTL nian liu-liu polisia komunitaria, tamba Prezidente rasik ba vizita ona iha Munisipiu no suku sira hamutuk 300 resin maibe komunidade sira maioria fo fiar nafatin ba Instituisaun PNTL, tamba ne’e ita tenke mantein nafatin ita nia profesionalizmu hodi servi  komunidade iha baze, maske ita sei menus ba fasilidade balun. Entertantu Embaxador Nova Zelandia ba Timor Leste Jonathon Schwoss hateten, programa treinamentu ba Ofisial Terreinu Distrital ne’e hanesan faze primeiru ne’ebe hala’o no sei mantein nafatin hodi fo treinamentu ba membru polisiamentu komunitaria. “Hakarak hato’o hau nia parabens ba graduadu sira ne’ebe remata ona atu sai ofisial terreinu distrital, ami haree katak kriasaun OTD hanesan faze boot atu bele lao ba oin iha dezenvolvimentu polisia komunitaria iha Timor Leste. Ha’u hatene katak imi hotu sei iha responsabilidade maka’as iha imi nia pozisaun, ita boot sira sei dirize treinamentu ba OPS, OPD, sei halo mentoria no superviziona ba OPS sira, sei halo koneksaun entre polisia komunitaria no ekipa espesialista PNTL, sei ajuda halo koordenasaun iha Polisia komunitaria iha nivel distritu no hato’o relatoriu ba jestor dezenvolvimentu Polisia komunitaria,” hateten Embaxador Nova Zelandia Jonathon Schwoss. Média PNTL.  

MI husu ba Kadetes foun tenke “mantein Disiplina”

20150305-_MG_4274

Dili– Ministru Interior (MI) Dr. Longuinhos Monteiro husu ba kadetes foun 260 ne’ebe remata ona formasaun fijiku durante fulan ida semana tolu iha Rairobo-Atabae tenke mantein nafatin disiplina atu nune’e bainhira remata formasaun no koloka ba iha terreinu tenke mantein disiplina no servisu ho profesionalizmu.

Lia menon ne’e informa husi Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro bainhira hala’o palestra ba kadetes foun hamutuk 260 iha Centru Formasaun ba Polisia Comoro-Dili, kinta (05/03/2015). “Ha’u husu ba Ita boot sira tenke mantein disiplina atu ita bele mantein nafatin konfiansa ne’ebe komunidade fo mai ita, bainhira ita la hala’o servisu ho diak iha terreinu mak sei fo impaktu mos ba imajen Instituisaun PNTL nian, tamba maske membru ida deit mak halo sala, ema la’os dehan membru ne’e mak sala maibe ema temi Instituisaun nia naran,” afirma Long. Iha palestra ne’e, eis Komandante Jeral PNTL ba tinan 6 ne’e mos konta istoria iha tempu pasadu nian bainhira Timor Leste iha situasaun tranzisaun ONU nian, to’o simu kna’ar husi Nasoins Unidas ba seguransa interna nian, molok ONU nia misaun remata iha loron 31 Dezembru 2012 liu ba. Ministru Longuinhos mos haktuir kona-ba esperiensia ne’ebe Long halo bainhira halo negosiasaun (loby) ba INTERPOL hodi Timor Leste sai membru INTERPOL ba dala 191 maske momentu ne’eba iha tempu difisil no laiha ema ida atu ajuda, so Dr. Longuinhos mesak loby ho nasaun membru INTERPOL sira, no konsege Timor Leste tama duni ba membru INTERPOL. (Média PNTL).    

Feto PNTL lansa kampaña Nasional Kontra Violénsia Doméstika

TMR_Selebra loron Mundial mulher iha Kuartel JeralSelebra loron Mundial mulher iha Kuartel Jeral203

Dili– kuaze Feto PNTL hamutuk 200 resin hala’o Long Mars husi rotunda Comoro to’o iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli Dili hahu husi oras 07.00 to’o 08.30 dader OTL, hanesan hatudu solidariedade ba feto Timor Leste tomak hodi komemora loron mundial ne’e. Iha komemorasaun ne’e Komandante Jeral PNTL Interinu, Komisariu Afonso de Jesus sei lansa kampaña nasional kontra violensia domestika ba publiku atu ema hotu bele tau atensaun hodi kontra no kombate violensia domestika iha Nasaun ida ne’e.

Loron 08 fulan Marsu ne’e monu iha loron Domingu, tamba ne’e atividade hala’o fali iha loron 06 fulan Marsu, ne’ebe hetan apoiu husi parseiru TLPDP nomos Komando Jeral PNTL rasik. Hafoin long mars to’o iha Kuartel Jeral PNTL Caicoli, kontinua ho parada feto PNTL, aprezenta Jumba no kontinua ho serimonia komemorasaun loron mundial ba feto. Kampaña ne’e inisiativa husi Komando Jeral PNTL liu husi Servisu Investigasaun Kriminal-Seksaun Unidade Ema Vulneravel-PNTL (Vulneravel Person Unit-VPU), ne’ebe ho nia objetivu atu hasa’e koñesimentu publiku nian kona ba saida mak violensia domestika tamba violensia domestika ne’e krime publiku. Signifika katak laos vitima deit mak bele hato’o keixa maibe sidadaun hotu-hotu ne’ebe haree problema kona ba violensia domestika, sira mos iha responsabilidade atu hato’o keixa ba polisia. Iha serimonia ne’e Komandante Jeral PNTL Interinu sei lansa mos livru kiik ida kona ba violensia domestika hodi fahe ba PNTL rasik, atu nune’e membru PNTL sira mos hatene sira nia kna’ar no iha koñesimentu bainhira atende ba kazu violensia domestika husi vitima sira. Tema ba komemorasaun loron mundial ba Feto iha tinan ne’e mak: Fo liman ba malu hametin unidade, paz, no disiplina hodi dezenvolve feto PNTL ba futuru iha setor seguransa. “Ha’u nia mensajen ba feto maluk sira iha Timor laran tomak atu hatene oinsa polisia nia ajuda ba komunidade sira, ami sei esforsu-an hodi servisu hamutuk atu hametin seguransa ba nasaun no bele redus krime violénsia doméstika. Ida ne’e akontese bainhira komunidade ho polisia koopera hamutuk, atu nune’e ita nia nasaun bele seguru no ema hotu bele moris hakmatek,” afirma Xefe Seksaun Jéneru PNTL, Superintedente Assistente Umbelina Soares. Partisipa iha komemorasaun ne’e mak Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro, Komandante Jeral PNTL Interinu Komisariu Afonso de Jesus, Primeira Dama Isabel Ferreira, Sekretaria SEPASEM Veneranda Lemos, reprezentante husi ONG Nasional no Internasional ne’ebe servisu iha área dezenvolvimentu feto ninian, Parseiru husi TLPDP, Komandante Unidade, Departamentu, Seksaun, membru PNTL inklui feto PNTL husi Munisipiu 13 no konvidadus balun kuaze ema na’in 600 resin. Kona ba Loron Mundial ba Feto Tinan-tinan loron mundial ba feto selebra iha loron 8 fulan Marsu. Loron mundial ba feto ne’e harii iha tinan 1911 ne’ebe haree liu ba área ekonomia, politika, no sosial kona ba dezenvolvimentu área feto nian. Iha tinan 2015 Feto PNTL foin primeira vez hala’o komemorasaun ba loron ne’e. Kona ba Timor Leste Police Development Program (TLPDP) Forsa Federal Australia hetan suporta husi Governu Australia ne’ebe servisu hamutuk entre Timor Leste Police Development Program (TLPDP) hodi haree liu ba igualdade Jeneru iha Timor Leste. Sira mos dezenvolve servisu kona ba Polisia investigador sira, prokuradoria, no Tribunal atu promove no hasa’e kapasidade hodi oinsa prosesu ba kaju violensia domestika. TLPDP apoiu finanseiru, treinamentu, no kontinua nafatin fo suporta ba PNTL iha futuru. TLPDP mos servisu hamutuk ho Organizasaun Naun Govermental sira ne’ebe suporta vitima sira ne’ebe hasoru kaju violensia domestika, hanesan: 1.       Uma mahon 2.       Suporta médiku 3.       Suporta forénsiku 4.       Suporta legal 5.       Konsellu psikolojia 6.       Suporta ba vítima sira ne’ebe laiha hela fatin (uma)