PNTL-ICRC workshop kona-ba Direitus Umanus

20141119-_MG_9214DILI –  Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) ho International Committee of the Red Cross (ICRC)  liu husi kooperasaun durante loron rua nia laran hala’o workshop hodi diskuti kona-ba Diretus Umanus bainhira mosu dezastre no asaun ruma. Workshop ne’e hala’o loron 19-20 Novembru iha otel Jil Vila, Hudi Laran-Dili. Workshop ne’e abertura husi Segundu Komandante Sentru Formasaun Polísia, Superintendente Assistente Emilio dos Santos. Iha Supt. Asst Emilio dos Santos nia diskursu hatete, kooperasaun entre PNTL-ICRC ne’e importante ba tebes, laos tamba servisu seguransa deit maibe ICRC ne’e ninia prezensa iha Timor-Leste, tempu kleur ona, atens Timor-Leste hetan ukun-an. ICRC maka atende vitima sira bainhira militar Indonézia sira kaptura hodi fó hatete ba familia sira nomos mundu Internasionál, ida ne’e hola parte iha defende Direitus Umanus. ‘Ida ne’e oportunidade ba ita polísia hodi hatene presesu atuasaun no protesaun ba ema sira ne’ebe kbi’it laek sira iha asaun ruma nomos mosu dezastre naturasi sira,”presta Supt. Asst Emilio dos Santo. ICRC mos sei fornese programa balun ba PNTL iha futuru, tamba ida ne’e ho workshop ne’e hodi bele aproveita saida maka ICRC iha, nomos liu husi ne’e fó hanoin ba PNTL hodi bele integrasaun partisipasaun programa  ICRC nian. Delegasaun Regionál ICRC Sudeste Ázia Pasifika Daniel Agob hatete, “hau nia respeitu boot teb-tebes ba PNTL ne’ebe hala’o kna’ar iha páiz ida ne’e. ami kompriende katak, polísia sira halo desizaun ne’ebe barak ba atuasaun sira, desizaun hirak ne’e relasiona ho direitus sira no nudar responsabilidade PNTL ninian.” ICRC sente kooperasaun diak tebes ho PNTL, ba futuru presiza hametin liutan lasu ida ne’e. ICRC dala ruma teknikamente ajuda PNTL hodi ba hala’o misaun ruma iha rai liur kona-ba oinsa atu atende ema sira maka moris iha konflitu nia laran no mosu dezastre naturais sira. ICRC sei iha ajenda hodi organiza kona-ba Direitus Umanus Internasionál nian ne’ebe mak sei kolabora hamutuk ho PNTL. Worskop ne’e partisipa husi membru unidade, BOP, UPF, COE, UPM no PNTL Distritu Dili, tamba unidade sira ne’e mak involve direitamente iha operasionál, ne’ebe hasoru ema barak ho karakter oioin. Mídia PNTL.

Ofisiasi PNTL 101 simu sertifikadu kona-ba investigasaun kriminál

20141120-_MG_5241DILI – Ofisiais PNTL 101 simu sertifikadu kona-ba investigasaun kriminál nian ne’e tuir ididak nia nivel. Serimonia gradusaun ne’e halao iha Sentru Formasaun Polísia Kinta, (20/112014). Iha tinan 2010, Programa Dezenvolvimentu Polísia Timor-Leste (TLPDP), simu pedidu hosi ezekutivu Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) nian, Sekretariu Estadu Seguransa no Prokuradoria Jerál ajuda PNTL ba dezenvolvimentu rejime treinamentu kompriensivu ida hodi dezenvolve no mellora abilidade no koñesementu investigadór sira nian iha Timor-Leste. Komandante TLPDP, Rod Kruger hatete, iha buat tolu (3) sai importante liu husi kursu investigasaun ba kriminál ne’e maka hanesan; Komitmentu, oportunidade no matenek. Liu husi komitmentu ne’ebe maximu ofisiais polísia 101 konsege pasa husi kursu ne’ebe maka ho durasaun tempu naruk, tinan ida nia laran, komitmentu mos mai husi instruktoris sira ne’ebe maka durante ne’e fó kursu. Liu husi programa ne’e tótal ofisiais polísia 206 maka tuir kursu investigasaun kriminál ho nivel la hanesan., ne’e hatudu katak, membru polísia komesa hakat ba oin ho koñesementu diak ona no matenek atu investiga kazu ruma maka ho tipu oioin. Nune’e mos ho komitmentu no matenek ne’ebe iha ofisiais polísia sira iha oportunidade diak hodi aplika iha servisu lor-loron hodi atende kazu sira mak mosu iha Timor laran tomak. “Ami hakarak suporta nafatin PNTL, laos deit ba kursu investigasaun kriminál ninian, maibe mos ami iha programa kona-ba operasaun ninian. Ami fiar katak ho kooperasaun ida ne’e hametin liutan Australia Federal Police ho PNTL,”presta Kruger. Reprezentante Komandu PNTL, Komandante Administrasaun PNTL, Superintendente Xefe Mateus Fernandes, MSC. Pol dehan, Komandu PNTL sauda no louva ba graduante sira ne’ebe simu sertifikadu tamba pasensia tebes hodi tuir kursu ne’e. Husi oportunidade ne’e liu husi Komandante Administrasaun fó agradese barak ba TLPDP ne’ebe esforsu hodi finaliza kursu ne’e to’o remata ho kualidade. Kursu ne’e importante hodi responde ba nesesidade PNTL atu hasoru dezafiu sira maka sei mosu iha oin, liuliu krimi organizado sira, ne’ebe sai krimi global. Iha Treinamentu Investigasaun Nivel 1 (sertifikdu III) fornese ba PNTL investigador sira ho aproximasaun uniforme ida ba metodolojia no prosesu investigasaun nian sira. Programa refere hato’o hanesan kursu oin-ba-oin durante semana neen iha Sentru Formasaun Polísia nian no tuir kedas ho faze akompañamentu/mentoring terenu nian ne’ebe hala’o ona iha servisu fatin.  Kursu refere kobre topiku 5 mak hanesan; Lei, prátika investigative, evidénsia, jestaun investigasaun no violénsia bazeia ba jeneru. To’o agora, fornese ona kursu 11 ba totál PNTL hamutuk nain 229. Ba Nivel 1  membru ofisiais PNTL nain 59 mak simu sertifikadu graduasaun nain. Nivel 2 (sertifikadu IV) hanesan kursu ida ne’ebe kompleksu liutan ne’ebe hala’o durante semana neen ho maneira oin-ba-oin ba investigadór sira ne’ebe mak excelente durante nivel 1. Kursu refere fornese ba abilidade ba koñesementu ba partisipante sira hodi investiga ba ofensa sériu sira nomos fornese kompriensaun abrajante liutan ba prosesu investigasaun no rekezitu legál sira.  Módulu sira maka inklui; investigasaun ba mate isin, investigasaun droga, violénsia bazeia ba jeneru, asaltu sériu no tekniku intervista nian. To’o agora hato’o ona kursu 4 ba membru sira hamutuk 52. Ba Nivel 2  membru ofisiais PNTL nain 29 mak simu sertifikadu graduasaun nian. Ba iha Nivel 3 hanesan Kursu Jestaun Investigasaun Seníor ne’ebe dezeña hodi dezenvolve abilidade no koñesementu senior sira nian, influensia investigadór PNTL sira hodi fiar-an ba lidera no jere investigasaun ne’ebe sériu no kompleksu hodi foka ba kualidade kontrolu nian. Kursu refere durante fulan 12 (tinan ida), ne’ebe presiza 8×2 ba atendimentu komponente aula nian nomós kompleta ba traballu eskrita sira no treinamentu bazeia ba sénariu. Módulu sira ne’e maka inklui; lei, evidensia, jestaun investigasaun, intelijénsia no modulu rua husi aprendizajen bazeia ba pratika nian. Nivel 3 ba dahuluk kompleta iha 27 de Juñu 2014 no to’o agora, ofisiais hamutuk 13 maka kompleta ona treinamentu ida ne’e ne’ebe ho pozisaun ba akreditasaun nasionál hanesan diploma Jestaun Investigasaun. Ba nivel  membru ofisiais PNTL nain 13 mak simu sertifikadu graduasaun nain. “Hau foin daduak organiza operasaun ida hodi kaptura ema sira ne’ebe maka komete iha groga, ida ne’e maka sai dezafiu no esforsu ita nian hodi hasoru,”informa Supt. Xefe Mateus Fernandes. Mídia PNTL.

Membru OPS 30 hasa’e koñesementu iha Indonézia

20141113-_MG_4940DILI –  Membru Ofisiál Polísia Suku (OPS) 30 liu husi Departamentu Polísia Komunitária iha loron aban Sabadu, 15 Novembru tinan ne’e dezloka ba Indonézia tuir estudu komparativu hodi hasa’e koñesementu nudar polísia iha área suku ninian. Lia hirak ne’e informa husi Xefe Departamentu Polísia Komunitária, Kinta, (13/12/2014), hafoin halo breafing ba membru 30 ne’ebe mak atu aranka iha salaun PNTL, Kuartel Jerál, Caicoli-Dili. Estudu komparativu ne’e konsentra iha Bekasi,  tamba projetu pilotu kona-ba siensia Polísiamentu Komunitária, ne’ebe polísia Japaun implementa iha Bekasi sai referensia mai PNTL. Membru OPS 30 sei akompaña husi peritus polísia Japaun nain 3. Kooperasaun hasa’e koiñesementu ne’e tama ba segundu faze ona, iha premeiru faze  haruka mos membru OPS 30 ba tuir formasaun iha Indonézia-Bekasi. Programa hasa’e koñesementu ne’e duerante semana ida nia laran. Programa kapasitasaun ba membru OPS sira ne’e tamba hetan kooperasaun entre Polísia Nasionál Timor-Leste ho Polísia Nasionál Japaun ninian, liu husi ajénsia Japaun Internationál Cooperation Agency (JICA) iha Timor-Leste. Hasae kapasitasaun ne’e atu kumpri programa kooperasaun entre PNTL ho POLRI, iha área dezenvolvimentu polísia Timor-Leste. Depois loron nen iha Bekasi, ekipa sei aranka mai Bali, iha Bali loron ida tomak OPS 30 sei iha programa koiñesementu polísia turizmu ninian. Timor-Leste iha fatin barak ba turisita sira atu oinsa polísia mos hola parte fó seguransa iha área hirak ne’e atu dada turista mai iha Timor-Leste. “Ita iha rai henek mutin (área branca no dolok oan ne’ebe iha tasi diak ba turista sira atu haris, ita ba oin ita presiza monta polísia turizmu. Ita hare iha Bali nian ne’ebe seguransa diak atrai turista sira,”dehan Supt. Assistente Boavida. Xefe Departamentu Polísia Komunitária husu ba membru OPS sira bainhira remata tiha formasaun atu lori buakae ruma mai implementa iha servisu lor-loron. Mídia PNTL

EOD-PNTL destroi Material Funu nian iha Kaitehu

20141107-_MG_4828LIQUICA Ekipa Explosive Ordnance Disposal (EOD), husi Unidade Espesial Polisia – PNTL halo destroisaun ba kilat musan ka material funu nian ne’ebe sira rekolla iha territoriu Timor-Leste, iha kaitehu-Liquica Sesta, (07/11/2014). Material ka Armas hirak ne’e kategoria ferruzen ona ne’ebe mai husi Segundu Gerra Mundial ne’ebe balun husik hela iha Timor-Leste ne’ebe komunidade balun sai ona vitima ba Armas ne’e tamba maioria komunidade balun seidauk iha koñesimentu ba material funu nian ne’e. “Atividade ohin ne’e ita halo destroisaun ba material funu nian husi Segundu Gerra Mundial ne’ebe balun espalla iha Timor Leste ne’ebe agora dadaun populasaun sira sei hetan, armas ne’ebe mak ohin halo destroisaun mak hanesan projetila antilaria 2, granada 1 no projetila kiik hamutuk sanulu resin, no kilat musan atus ida resin, material hirak ne’e rekolla liu husi kooperasaun ho F-FDTL J-2, no komunidade sira hodi entrega ba ekipa EOD halo destroisaun.” Informa Xefe Ekipa EOD, Sarjentu Xefe Eustaquio de Jesus Ximenes. Eustaquio afirma, material funu nian ne’e rekolla kuaze iha territoriu tomak Distritu 12, so Distritu Oe-Cusse mak seidauk hetan. Bainhira ekipa rekolla identifika, balun lori mai Dili hodi halo destroisaun no balun ne’ebe labele lori mai, ekipa EOD mak ba direta hodi halo destroisaun ba iha fatin refere. “Ami fo infromasaun no halo sensibilizasaun ba komunidade sira karik hetan material funu nian iha sira nia fatin, labele book maibe tau tiha sinal ruma no informa ba autoridade lokal no polisia komunitaria hodi informa mai ekipa EOD hodi ba halo destroisaun k abele rezolve, tamba sasan hirak ne’e uluk iha tempu funu nian ne’ebe balun sei iha hela ita nia rain, no la seguru ba ita nia vida, tamba ne’e bainhira ita book bele fo perigu ba ita, tamba realidade akontese ona iha Distritu Ermera, Baucau, Bobonaro, Manufahi, Lautem rezulta ema mate.” Esplika Sarjentu Xefe Eustaquio. Xefe Ekipa EOD Eustaquio akresenta katak, servisu ne’e hala’o husi tinan 2006 ne’ebe ekipa GNR (Guarda Nacional República) mak hala’o, no destroi ona kuaze 25-30%, iha tinan 2012 konsege rekolla kuaze 200 resin seidauk destroi, no iha tinan 2014 Governu aloka orsamentu ketak ba ekipa ne’e hodi sosa ekipamentus ba destroisaun nian, mak to’o agora ekipa EOD bele destroi ona kuaze 75% maibe ida ne’e la garante katak ita livre ona husi sasan sira ne’e tamba iha tempu udan dala ruma rai taka tiha, tamba ne’e balun sei iha rai okos, ho nune’e atu hetan material hirak ne’e tenke iha kontribuisaun husi komunidade hotu atu nune’e bele identifika no ekipa EOD bele halo destroisaun ba sasan hirak ne’e. Ekipa EOD ne’ebe servisu iha área ne’e hamutuk na’in 25 (ruanulu resin lima), no hetan ona formasaun bazika iha Japaun durante fulan 4, no Xefe Ekipa ho nia maluk na’in 2 seluk mak tuir ona formasaun avansadu iha Portugal durante fulan 6, tamba ne’e tuir planu formadu na’in 3 ne’e sei fo fali formasaun ba nia maluk na’in 22 seluk atu nune’e bele fasilita servisu ne’e, tamba servisu ne’e todan no risku boot ba sira nia moris. Ekipa EOD ne’e uza ekipamentus ba protesaun, investigasaun, in ativasaun, no destroisaun, bainhira hala’o identifikasaun no destroisaun ba armas refere. Formadu Eustaquio apela ba komunidade sira ne’ebe rona informasaun ne’e hodi fahe ba nia maluk seluk ne’ebe seidauk hatene tamba komunidade maioria seidauk iha koñesimentu ba material ne’e, tamba balun hetan sira hanoin katak ne’e osan mean no book to’o ikus mai afeita ba sira nia vida. Atividade destroisaun ba armas ferruzen ne’e hala’o husi ekipa EOD, no partisipa husi membru PNTL balun no sub ordinadu (staff) balun husi Timor Gap. Mídia PNTL.    

Komando PNTL Manufahi fó posse ba estrutura KDD

20141104-20141031-_MG_0708MANUFAHI Komando Polisia Nasional Tomor Leste (PNTL) Distritu Manufahi fó posse ba estrutura Konsellu Diretiva Distrital (KDD) Polisia Komunitária, ne’ebe ho nia objetivu la ses husi planu estratejiku PNTL ba tinan 5 nian (2014-2018) kona ba seguransa komunitaria. Liu husi estabelesimentu KDD ne’e, seguransa interna liu-liu iha Distritu Manufahi la’os de’it responsavel husi PNTL Distritu Manufahi, maibe entidade hotu ne’ebe hela iha Distritu refere sei toma responsabilidade hamutuk hodi garante paz no estabilidade. Inagurasaun ba KDD ne’e bazeia ba MoU (Memorandum of Understanding) entre Komando Jeral PNTL ho parseiru dezenvolvimentu Asia Foundation hodi fo asistensia teknika ba PNTL iha nivel distritu relasiona ho programa polisia komunitaria, ne’ebe selesiona hodi estabelese KDD hodi bele garante estabilidade ba progresu dezenvolvimentu seguransa, paz no trankuilidade iha Distritu Manufahi. Administrador Distritru Manufahi Filomeno Tilman iha nia diskursu hateten, atu garante seguransa liu-liu iha Distritu Manufahi entidade hotu tenke koopera hamutuk ho polisia atu nune’e bele kria paz no estabilidade. “Desde uluk ita kestiona seguransa iha area ijoladu sira, Governu mos haree ba preokupasaun sira ne’e, no haree mos ba  posibilidade ne’ebe iha, bele responde ona ita nia preokupasaun balun hodi koloka Polisia ba iha suku-suku sira hodi bele ajuda Xefe suku, Xefe Aldeia sira atu bele fo seguransa ba komunidade sira, hakarak hatete katak ita mesak de’it labele, polisia mesak mos labele, ita hamutuk mak its bele.”  Informa Filomeno Tilman iha serimonia tomada de posse ba estrutura KDD iha Kuartel Komando PNTL Distritu Manufahi, sesta (31/10/2014). Administrador Distritu Manufahi nuudar mos Konseleiru Prinsipal ba KDD Distritu Manufahi ne’e husu ba Xefe suku, Xefe Aldeia no membru sira atu bele koopera hamutuk ho Ofisial Polisia Suku (OPS) ne’ebe koloka ona iha Suku hamutuk 29 (ruanulu resin sia) hodi nune’e bele prevene konflitu iha suku sira. Iha fatin hanesan, Komandante PNTL Distritu Manufahi, Superintendente Jorge Monteiro iha nia diskursu hatete, estabelesimentu KDD Polisia Komunitária Distritu Manufahi ho nia objetivu mak atu bele asume responsabilidade hamutuk ba seguransa interna liu-liu iha Distritu Manufahi husi komunidade, Xefe Suku, no PNTL Manufahi. “Objetivu hodi estabelese KDD ne’e mak atu konsolida, responsabilidade autoridade lokal iha nivel distritu, sub distritu, lideransa komunitaria, autoridade instituisaun Estadu, no Governu Interligadu iha Disritu Manufahi, komponente relevante sira hotu-hotu nomos komunidade tomak, hodi asume responsabilidade hamutuk ba kestaun seguransa iha ita nia rai laran espesialmente iha ita nia Distritu Manufahi, nomos atu haburas konfiansa komunidade ba Instituisaun PNTL, hodi mantein nafatin dignidade no prestijiu Instituisaun ho nia membru tomak, ne’ebe mak hakna’ar an hanesan servidór ba povu.” Akresenta Superintendente Jorge Monteiro. Entretantu Xefe Departamentu Justisa Nasional, Superintendente Xefe Carlos Jeronimo nuudar reprezentante Komandante Jeral PNTL Komisáriu Dr. Longuinhos Monteiro iha nia diskursu hateten, Komando Jeral apresia ba Komando PNTL Distritu Manufahi ne’ebe organiza no realiza serimonia tomada de posse ne’e ho di’ak, no husu ba Ofisial Polisia Suku (OPS) sira atu koopera hamutuk ho komunidade sira hodi oinsa bele garante seguransa iha suku sira. “Hato’o parabens no apresia ba komandante PNTL Distritu Manufahi tamba bele halo esforsu hodi bele fo seguransa ba komunidade sira, maske ho númeru membru polisia ne’ebe mínimu hanesan Komandante Jorge Monteiro hateten katak membru Polisia ida mak responsavel ba komunidade atus lima resin,  maibe seguransa la’o diak, no husu mos ba OPS, polisia komunitaria sira atu hotu-hotu hamutuk hodi bele oinsa garante seguransa iha suku sira.” Informa Reprezentante Komandante Jeral, Superintendente Xefe Carlos Jeronimo. Entretantu molok hahu serimonia tomada de posse ne’e, hala’o uluk misa eukaristia ne’ebe dirije husi Amo Kapelaun PNTL, no hafoin tomada de posse, estrutura KDD tomak hamutuk ho reprezentante Komandante Jeral hodi lee akta KDD hodi fo komprimisiu ba kna’ar ne’ebe sira simu. Partisipa iha serimonia tomada de posse ne’e mak hanesan Administrador Distritu Manufahi, parseiru sira husi Asia Foundation, Asosiasaun HAK, Parseiru TLCPP, TLPDP, USAID, JICA, Xefe Departamentu Polisia Komunitaria Nasional, Asesor Komandante Jeral, Komandante Distritu Lautem, Aileu, Komandante Eskuadra no Administrador Sub Distritu 4 hanesan Same Vila, Alas, Turiskai, no Fatuberliu, Xefe Suku 29, reprezentante husi Instituisaun Estadu no Governu, membru PNTL, komunidade no konvidadus tomak. Média PNTL.            

 

WEBMONTE CARLO, Monaco – Assembleia Jeral INTERPOL nebe loke hodi halo reuniaun Ministerial konaba justisa,assuntu internu no seguransa ho partisipasaun pais nain 100 nebe hodi ezamina evolusaun kooperasaun polisial internacional hodi trasa rumu hassoru dezafiu krime nian iha futuru. Reuniaun Ministerial halao loron lima (3 tóo 7 November) sesaun 83Assembleia Jeral INTERPOL iha Monaco ho tema ‘Prevesaun ba kriminalidade: tinan 100 ba Kooperasaun Poisial Internasional’, hanessan forum ida nebe partisipa delegadu sira liu 1,000 hossi nasaun 166hodi diskute assuntu sira nnebe importante inklui harii no haforsa lei ba instituisaun sira, no hakbiit koolaborasaun entre polísia,sektor publiku no sektor privadu. Ministru sira sei halo revizaun ba Istoria kooperasaun policial global no oinsa haforsa aplikasaun ba lei nebe uza ona iha tinan 100 liuba hodi halo kombate koletivu ba krime transnacional no organizadu.Kestaun sira kritika ba polisiamentu internacional sira iha futuru née mos diskute hotu,inklui mos oinsa pais sira bele prepara diak liu hodi hassoru dezafiu siraaktual  hodi habelar parseria sira nunée mos atu halo aplikasaun tuir lei . Konferensia née loke hóssi Sua Excelência Prinsipe Albert II hossi Monaco hatete katak evolusaun krime nomos organizasaun kriminal sira hossi kedas nia Visavó Prinsipe Albert I,tau hamutuk polísia no líder judisial sira iha Kongressu Internasional dahuluk ba Polísia criminal sira iha tinan 1914 katak funsaun INTERPOL iha koordenasaun polísia sira iha nível mundial sai importante liu duke uluk. “Kresimentu ekonomiku no Liberdade ba sidadaun sira hodi movimenta exize reaksaun nebe forte hossi polísia, hodi haluan tóo ba fronteira estadu sira,ho objektivu atu labele husik liu aksaun sidadaun sira nebe ho intesaun áat atu explora vantanzen sira iha ita nia mundu globalizadu” hatete Prinsipe Albert. “Agora, INTERPOL estrutura ida nebe efektivu liu hodi luta kontra krime transnasional no organizadu.Imi nia diskusaun sei permiti ba imi hotu hodi iha asessu ba saida mak imi halo ona hassoru krime  iha tinan hira nebe liu ona, liuliu atu hadia kapasidade polísia sira hodi adapta metodu ba krime sira nebe foun ligadu ho teknolojia nebe avansadu”  nia hatete. Presidente INTERPOL Mireille Ballestrazzi dehan katak reuniaun Istóriku ida née marka vizaun líderglobal sira nebe kria INTERPOL née no primeiru Kongressu Internasional Polísia Kriminal hodi lori polísia sira iha mundu hamutuk hanessan forsa ida unifikadu hodi hassoru kriminozu sira nebe muda bebeik. Reuniaun Ministerial née compreende, katak mesmu ho progressu nebee halo ona, krime no terrorismu kontinua hatudu nafatin haneesan ameassa nebe signifikativu ba sosiedade sira, subliña katakiha nesessidade hodi kontinua halo esforsu sira hodi haríi no haforsa instituisaun policial nia asaun,pratika no prosedimentu sira hodi garante kooperasaun ida efikaz iha aplikasaun ba lei. Deklarasaun Ministerial konjunta sei hassai konkluzaun iha enkontru née atu enkoraza estadu membru sira hotu atu hola passu sira nessesariu hodi haforsa Kooperasaun Polísia Internasional hodi hassoru forma krime transnasional sira,ho enfaze ba terrorismu. Em partikular, deklarasaun née sei bolu atensaun ba estadu sira hodi dezenvolve teknolojia polísial foun, elimina obstakulu legal sira no hamossu esratejia hodi apoia esforsu sira nebe komunidade global iha aplikasaun ba lei hodi kombate hassoru krime. KKKK Governu Timor Leste declara rekoñesimentu ba passaporte INTERPOL nian iha Assembleia Geral Interpol nian ba dala 100 nee, ho kometimentu global ida katak PNTL nudar instituisaun tutela seguransa Estadu nian, sei hola parte aktivu nudar instrumentu “law enforcement” ida iha regiaun nee,  nebe’e sei hola parte aktivu iha organizasaun Organizasaun Policia Internasional iha medidas  prevensaun, assaun no investigasaun ba krime organizadu no trans-nasional. Resolusaun AG-Interpol numero 9, egige ba Gabinete Central Nasional sira hodi halo kampaña nasional kona ba prevensaun krime nebe’e koñese ho motto TURN BACK CRIME ka FILA KOTUK BA CRIME. Tuir decisaun AG nian, organizasaun Policia Internasional nee sei hasoru malu fali iha Assembleia Geral ba dala 84 nebe’e sei halao iha 2015, iha Kigali, Rwanda. Mídia PNTL

Komisáriu Longuinhos enkoraza UPM kontrola marítima

20141030-_MG_4621DILI  – Komandante Jerál Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Komisáriu Dr. Longuinhos Monteiro enkoraza ba membru tomak iha Unidade Polísia Maríima (UPM) atu nafatin mantein seguransa marítima hodi kontrola riku soin no atividades ilegál sira. Komisáriu Longuinhos hato’o asuntu ne’e iha serimónia entrega sertifikadu ba membru UPM nain 34 ne’ebe tuir treinamentu durante fulan 4 nia laran, iha Kinta, (30/10) iha Kuartel UPM Sional-Dili. Komandante Jerál PNTL hatutan, ho hasae kapasidade ba membru 34 atu resforsa kna’ar UPM nian hodi kontrola tasi laran. Treinamentu ne’ebe UPM hala’o durante ne’e sai importante tebes hodi hasae kapasidade membru sira atu nune’e kontrola marítima ho diak liutan. Iha lansamentu programa Komandu PNTL ba periodu 2014-2018, hanesan tinan importante ba PNTL atu fó atensaun iha programa Vizibilidade, Involvimentu no Profesionalizmu. Oportunidade ne’e Komisáriu Dr. Longuinhos fó agradese boot ba apoiu husi Embaxada Estadus Unidus Amerika nomos Embaxada Korea do Sul iha Timor-Leste ba UPM iha kontruksaun fíziku no treinamentu sira. Iha fatin hanesan Komandante UPM Supertendente Polísia Lino Saldanha dehan, “Sira hamutuk 34 maka ohin simu sertifikadu, husi sira iha membru nain 4 polísia tuan ne’ebe transfere husi Distritu Manatuto no balun transfere husi Kuartel Jerál hamutuk ho Ajente foun 30.” Superitendente Lino esplika, durante fulan haat nia laran, membru 34 ne’e tuir treinamentu mak hanesan treinamentu baziku, nani, salva vítima sira, patroliamentu iha tasi laran nomos halo seguransa ba ró boot husi nasaun sira mak mai vizita Timor-Leste. Tuir planu, iha 2015 mai UPM membru hamutuk 28 sei haruka ba tuir tan treinamentu marítima iha Korea do Sul nomos iha membru 16 dezloka ba tuir treinamentu manutensaun ró iha Surabaya-Indonézia, PT Palp Surabaya atu nune’e bele eleva ona kapasidade unidade UPM. Komandante UPM nafatin husu Komandu PNTLnia apoiu ba programa treinamentu sira ba futuru tamba Timor-Leste iha área marítima ninia luan liu iha rai maran. “Kontrola marítima laos deit polísia maibe presiza mos apoiu husi Karantina, Alfandega nomos F-FDTL unidade Nával atu nune’e ema ilegál sira labele naok riku soin iha ita nia tasi laran nomos kontrola atividades drogas sira,”informa Supt. Lino. Partisipante ba serimónia entrega sertifikadu ne’e Embaxador Estadus Unidus Amerika, Embaxador Korea do Sul iha Timor-Leste, Komandante Unidade sira seluk nomos familia husi membru UPM nian. Mídia PNTL  

PNTL sosializasaun ikus ba planu estratéjiku tinan 5

20141021-_MG_7667DILI – Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) liu husi Komandu Administrasaun hala’o workshop kona ba  sosializasaun ikus ba planu estratéjiku  PNTL tinan 5 (lima) nian husi 2014-2018. Sosializasaun ba planu estratéjiku  tinan 5 ne’e hala’o ona iha Distritu 12 seluk, no ikus liu mak iha Komandu Jerál Dili. Iha sosializasaun ne’e loke ofisialmente husi Komandante Administrasaun Nasionál, Superintendente Xefe Mateus Fernandes iha Aula Konférensia Kuartel Jerál PNTL, Caicoli Dili, Tersa (21/10/2014). “PNTL iha planu estratéjiku  ba tinan 5 no planu atividade ba tinan 1, agora faze ba implementasaun no hato’o relatoriu, ohin ami konvoka workshop ida ne’e atu bele informa ba seksaun hotu-hotu atu oinsa sira bele komprende konteudu planu estratéjiku , bainhira sira komprende sira tenke implementa,”informa Xefe Departamentu Administrasaun no Planeamentu PNTL, Superintendente João Belo dos Reis. Pontu importante 5 (lima) mak koalia iha planu estratéjiku  PNTL ba tinan 5 ne’e mak hanesan disiplina, lejislasaun, formasaun, administrasaun no operasaun, hafoin implementasaun mak bele hatene dezafiu saida mak sei hasoru, no bele hadi’a. Atividade sosializasaun planu estratéjiku  ne’e hetan apoiu mos husi UNDP no TLPDP kona ba material, no dezenvolve planu estratéjiku  refere. João Belo akresenta katak, sosializasaun planu estratéjiku  ba Komandu Jerál mak ikus liu maibe implementasaun la’o ona hahú husi inisiu fulan Janeiru 2014 to’o agora, no iha ona progresu balun ne’ebe hatudu hanesan prosesu rekrutamentu ba ajente polísia foun, revizaun ba lei ne’ebe PNTL koordena ho Gabinete Sekretariu Estadu Seguransa (SES), no seluk tan. “Ha’u nia mensajen ba maluk PNTL sira hotu katak, ita mak na’in ba planu estratéjiku  ida ne’e, no liafuan xave mak ne’e “hakerek saida mak o halo, no halo saida mak o hakerek.” Apela Xefe Departamentu Administrasaun no Planemanetu Joao Belo. Mídia PNTL

IT importante ba susesu Polísia Nasionál nian

2014_03_25_Profile Xefe Departamentu IT Deklino MarcalEma hotu hatene katak Polísia Nasional Timor Leste (PNTL) mak nuudar Instituisaun Estadu ne’ebe fó seguransa ba povu no Nasaun. Atu servisu Polisia nian la’o ho di’ak, liu husi fahe informasaun ba malu, husi komunidade ba polisia, no polisia ba komunidade, nomos entre polisia ho polisia kona ba kazu ne’ebe akontese, asidente trafiku, investigasaun, no seluk tan. Atu hafasil servisu ne’e mak Teknolojia Informátika (IT) hodi bele halo ligasaun liu husi komputador, Internet, no Radio Komunikasaun husi Komando Jeral to’o Komando distritu no sub distritu sira. Iha tinan ne’e, PNTL mos hakat ona passu ida tamba koko hodi uza ona teknolojia komunikasaun modernu ne’ebe fasil liu ba ofisial polisia sira duke tempu uluk, bainhira atu husu IT nia ajuda. Sistema teknolojia modernu 3 (tolu) ne’ebe PNTL uza mak liu husi sistema “help desk ticketing”, telefone, no email, ne’ebe dezenvolvidu atu permiti polísia la’ós de’it atu simplifika mekanizmu pedidu no apoiu sira, maibé atu akompaña xamada no tempu ba resposta sira. Dalan 3 ne’e mak polisia sira uza bainhira atu husu IT nia ajuda hanesan ahi mate, fornese internet, failansu iha komputadór, mákina print nian, no seluk tan ne’ebe iha relasaun ho eletrónika. “Ita hanesan nasaun foun no adapta ba inovasaun teknolójika sira, ida ne’e importante katak ofisiál PNTL hotu?hotu iha komprensaun di’ak hodi oinsá IT bele ajuda sira iha sira?nia servisu lor?loron nian ba dezafiu ne’ebé sira hasoru,” Dehan Inspetór Xefe Deklino Marcal, Xefe Unidade IT nian. Atu sosializa teknolojia foun ne’e ba ofisial polisia sira hotu, mak IT servisu hamutuk ho Gabinete Relasaun Publika PNTL atu bele publika servisu TI nian. Gabinete Relasaun Públika husi PNTL ne’ebe hetan apoiu husi UNDP iha tinan 2013 to’o agora, dezenvolve ona vídeo formasaun interna ida ba ofisiál polísia sira kona?ba oinsá sira bele asesu ba servisu IT nian. “Ida ne’e mak vídeo primeiru ne’ebé Ita halo no ha’u orgullu ho ida ne’e no husi kolaborasaun entre relasaun públika no unidade IT nian, PNTL tenke bele atu fornese informasaun konfiável, no la’ós de’it ba públiku, maibé mós entre ita rasik.” Dehan Inspetór Xefe Honorio A. Barreto, Xefe Relasaun Públika. UNDP ninia knaar iha unidade sira mak atu fó apoiu kapasitasaun ba ofisiál sira atu bele hala’o sira?nia knaar, no vídeo mak ezemplu di’ak husi potensiál unidade relasaun públika atu fó apoiu komunikasaun interna iha PNTL laran. Vídeo ne’e mak kria, hakerek, filmazen no hadi’a husi ofisiál mídia PNTL nian ne’ebé hetan kapasitasaun husi UNDP iha tinan ne’e mak hanesan, halo dezeñu, fotografia, no halo video/filmazen. Formasaun vídeo IT nian sei tau iha website PNTL nian nomos sai hanesan matéria ida hodi fó formasaun ba ofisiál polísia hamutuk 3.500 (rihun tolu atus lima). Bele haree vídeo ne’e iha: http://youtu.be/mWcfGWgQ2-0 Destaka sira:

  1. Enkuantu PNTL estabelesidu iha tinan 2000, to’o tinan 2011 ne’ebé instituisaun ne’e iha responsabilidade másimu ba polísia iha Timor?Leste. Instituisaun foun ida ne’e iha 14 anos husi susesu intermitente no hakiduk ne’ebé la espera husi krize iha tinan 2006. UNDP no parseiru dezenvolvimentu sira?seluk mak ajuda atu estabelese fundasaun ne’ebé presiza atu harii polísia ida ne’ebé forte no kredivel.
  2. Víde formasaun ne’e mak projetu kolaborasaun primeiru entre unidade 2 ne’ebé hetan apoiu husi UNDP iha PNTL laran no haktuir ho formasaun estensivu iha IT, gráfiku, foto no vídeo.
  3. Formasaun vídeo IT nian ne’e sei tau iha website PNTL nian no uza hanesan ferramentu formasaun ida ba ofisiál polísia 3,500.

Kona ba projetu UNDP nian Projetu UNDP ba Apoiu Harii Kapasitasaun husi PNTL iha objetivu atu hametin kapasidade husi polísia nasionál atu fó servisu polísia nian ne’ebé kualidade ba povu Timor?Leste. Projetu ne’e ninia foku mak atu fó apoiu ba komandu atu transforma sira?nia planu estratéjiku no anuál ba iha atividade konkreta, kualifikavel no finansiadu. Ida ne’e halo?ona liu?husi ekipa projetu ne’ebé mak kolokadu no servisu ho parseiru sira iha komponente sira tuir?mai: 1) Implementasaun Planu Estratéjiku, 2) IT, 3) Rekursus Umanus, 4) bens no jestaun aprovizionamentu, 5) Jestaun Pesoál no 6) Relasaun Públika.

Bele haree vídeo ne’e iha: http:        //youtu.be/mWcfGWgQ2-0

 

Destaka sira:

  • Enkuantu PNTL estabelesidu iha tinan 2000, to’o tinan 2011 ne’ebé instituisaun ne’e iha responsabilidade másimu ba polísia iha Timor?Leste. Instituisaun foun ida ne’e iha 14 anos husi susesu intermitente no hakiduk ne’ebé la espera husi krize iha tinan 2006. UNDP no parseiru dezenvolvimentu sira?seluk mak ajuda atu estabelese fundasaun ne’ebé presiza atu harii polísia ida ne’ebé forte no kredivel.
  • Víde formasaun ne’e mak projetu kolaborasaun primeiru entre unidade 2 ne’ebé hetan apoiu husi UNDP iha PNTL laran no haktuir ho formasaun estensivu iha IT, gráfiku, foto no vídeo.
  • Formasaun vídeo IT nian ne’e sei tau iha website PNTL nian no uza hanesan ferramentu formasaun ida ba ofisiál polísia 3,500.

 

Kona ba projetu UNDP nian

Projetu UNDP ba Apoiu Harii Kapasitasaun husi PNTL iha objetivu atu hametin kapasidade husi polísia nasionál atu fó servisu polísia nian ne’ebé kualidade ba povu Timor?Leste. Projetu ne’e ninia foku mak atu fó apoiu ba komandu atu transforma sira?nia planu estratéjiku no anuál ba iha atividade konkreta, kualifikavel no finansiadu. Ida ne’e halo?ona liu?husi ekipa projetu ne’ebé mak kolokadu no servisu ho parseiru sira iha komponente sira tuir?mai: 1) Implementasaun Planu Estratéjiku, 2) IT, 3) Rekursus Umanus, 4) bens no jestaun aprovizionamentu, 5) Jestaun Pesoál no 6) Relasaun Públika.  

KJ PNTL preoukupa ho viaturas ilegál tama mai Timor-Leste

TMR_Aniversario UPF ba dala XIAniversario UPF ba dala XI149BATUGADE – Komandante Jerál PNTL Komisáriu Dr. Longuinhos Monteiro preokupa ho viaturas hanesan karreta no motorizadas inklui sasan balun ne’ebe tama sai ilegalmente liu husi liña fronteira.

Kestaun ne’e hato’o bainhira remata serimonia Aniversáriu Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF) ba dala XI iha Kuartel UPF Batugade-Bobonaro, loron Tersa, 30/09/2014.

“Relatoriu ne’ebe Xefe Polisia Timor Osidental (KAPOLDA NTT) hato’o katak iha Timor Osidental rejista karreta hamutuk 78 (hitunulu resin ualu) ne’ebe ema na’ok mai fa’an iha Timor Leste, karreta no motor ne’ebe para iha tasi ibun bar-barak, tamba ne’e sira husu atu ita iha kapasidade hodi kontrola”. Tenik Komandante Jeral Monteiro.

Aleinde karreta hirak ne’ebe POLRI-NTT rejista, PNTL liu husi Komando Distritu Dili, Liquiça, Bobonaro no Ermera mos rejista katak iha motorizadas ilegal husi indonezia ne’ebe tama mai iha Timor Leste hamutuk 620 (atus neen ruanulu), motor sira ne’e prende hotu iha Distritu DIli, no motor sira ne’e sei la intrega direita ba Indonezia maibe sira tenke halo justifikasaun, no karik iha faktu mak sei koalia ho Tribunal no autoridade lokal atu intrega. Hatutan Komisariu Longuinhos.

Komandante Jeral PNTL preokupa tebes ba karreta no motorizadas hirak ne’ebe molok tama mai Timor Leste,  dala ruma iha ona dokumentus hanesan xapa matríkula no karimbu, tamba ne’e PNTL liu husi Komando Jeral sei konvoka reuniaun boot ida entre autoridade Estadu Timor Leste, Diresaun Nacional Transporte Terrestres, no parte POLDA NTT atu bele diskute kona ba kestaun ne’e.

Iha fatin hanesan, Kepala Kepolisian Daerah Nusa Tenggara Timur (KAPOLDA NTT), Brigadeiro Drs. Endang Sunjaya hateten, liu husi sira nia vizita ne’e nu’udar oportunidade ida hodi bele koalia ho Komandante Jeral PNTL kona ba kestaun transporte hirak ne’ebe tama no sai ilegal iha liña fronteira, no meius ne’ebe atu prevene mak liu husi dalan koordenasaun, no diskute hamutuk hodi bele buka nia solusaun.

Entretantu iha parte seluk, Komandante PNTL Distritu Bobonaro, Superintendente Xefe Hermenegildo da Cruz hateten, kestaun ilegal ne’e mosu tamba iha failansu husi diresaun hirak ne’ebe servisu iha fronteira hanesan Servisu Migrasaun, Alfandega, Karantina, Diresaun Nasional Transporte no Terrestre (DNTT) no PNTL, no durante ne’e Diresaun hirak ne’e hala’o nia servisu ketak-ketak no laiha koordenasaun ne’ebe di’ak.

 “kestaun ida ne’e nu’udar kestaun boot ba Komando PNTL Distritu Bobonaro, kestaun ilegal ne’e mosu tamba iha failansu husi diresaun hirak ne’ebe servisu iha fronteira hanesan Servisu Migrasaun, Alfandega, Karantina, DNTT no PNTL ida-idak hala’o nia servisu ketak tamba laiha lei ne’ebe bele regula ba kna’ar hirak ne’e, no laiha relasaun enkoordenadu, tamba ne’e mak akontese atividade ilegal ne’e”. Hateten Superintendente Xefe Hermenegildo.

Komandante PNTL Distritu Bobonaro Hermenegildo akresenta katak, atividade illegal ne’e mosu la’os failla husi Diresaun Timor Leste nian deit maibe mos husi parte Polisia no Diresaun sira iha Timor Osidental, tamba sira mak hala’o knaar iha fronteira tamba sa mak karreta no motorizadas hirak ne’e tama mai ilegalmente, ida ne’e responsabilidade ita hotu nian.

Tamba ne’e, PNTL Distritu Bobonaro sei hala’o enkontru ho autoridade no komunidade Distritu Bobonaro ho komunidade husi Distritu Belu Indonezia atu bele halo konkordansia hamutuk hodi bele prevene ba asaun ilegal hirak ne’e. Mídia PNTL.