Bis Polisíamentu Movel ofisial entrega ba Distritu Dili

20140516-_MG_0859DILILiu husi, Programa Polisíamentu Komuniatáriu Timor-Leste (TLCPP) ne’ebe lidera husi Polisía Nova Zelandia ofisialmente entrega bis Polisíamentu Movel ka autokaru ba Polisía Distritu Dili.

Serimonia ingurasaun ba bis Polisíamentu Movel ne’e halao iha Kuartel PNTL Distritu Dili, Kaikoli (16/05/2014).

Komadante PNTL Distritu Dili, Supertendente Xefe Pedro Belo iha nia diskursu hatete, Komandu PNTL Distritu Dili marka tan istoria ba prosesu dezenvolvimentu iha area seguransa, tanba liu husi tulun progarama TLCPP hodi hetan bis Polisíamentu Movel. Bis Polisíamentu Movel ne’e ho nia funsaun atu  kontrola ba iha aldeia, eskola no iha komunidade nia le’et.

Tuir Belo, bis Polisíamentu Movel ne’e barak liu sei halo movimentu ba eskola sira iha Dili laran, tanba liu husi identifikasaun iha area eskola nian maka mosu problema barak. Fasilidade iha Bis Polisíamentu Movel nia laran prepara kadeira ba vitima sira hodi bele rekoila informasaun.

“See bainhira mosu problema iha eskola, ba vitima sira hetan bis ne’e bele tama iha laran hodi hato’o keisa, nune’e mos ba komunidade sira. Ema sira ne’ebe mak iha problemas atu ema seluk labele hatene bele tama iha bis nia laran hodi hato’o informasaun.”Apela Pedro Belo.

Agora dadaun PNTL Distritu Dili fahe ona membrus Polisía Kominitaria ba suku sira. Ho prezensa bis ne’e hodi movimenta diak liu tan servisu programa Polisía Kominitária nian.

Iha okaziaun ne’e, Komandante PNTL Distritu Dili ne’e husu ba Xefe Suku, Diretor Eskola sira no ba autoridades iha Dili laran ne’ebe mak hetan bis ne’e bele fahe informasaun konaba bis ne’e niinia funsaun ba estudantes nomos komunidade sira hotu.

Alende ne’e, Komandante TLCPP John Rivers dehan, membru polisia Nova-Zelandia orgullu no previleizu  tebes hodi servisu iha TL hamutuk ho PNTL, komunidade no doadores sira seluk.

“Ami iha TL, tanba iha akordu entre governu TL ho governu Nova-Zelandia. Ami nia pápel servisu hamutuk ho PNTL hodi hari’I kapabilidade ne’ebe relasaun ba Polisíamentu Komunitaria nian ne’ebe lokaliza iha Dili, Baucau no Aileu.” Informa Rivers.

Tuir Rivers, lansamentu ba bis movel hanesan sentru polisíamentu komunitária, ida ne’ebe uniku sei fornese ba vizibilidae, involvimentu no profesionalizmu.

Iha oporunidade ne’e, Komandante Administrasaun PNTL Supt. Xefe Mateus Fernandes husu ba PNTL Distritu Dili atu uza bis movel ne’e tuir nia funsaun lolos. Fiar katak ho prezensa bis movel ba iha polisíamentu komunitária bele minimiza problemas iha Dili laran.

Iha okaziaun ne’e, liu husi Komandu PNTL fo obrigadu ba governu Nova-Zelandia ho sira Polísia ne’ebe iha itereses bo’ot tebes hodi fo tulun hari polisíamentu komunitária no akompanha nafatin prosesu servisu tomak polisíamentu komunitária iha TL. Midia PNTL

Membru foun UEP 119 tuir treinamentu báziku

20140509-IMG_0248DILI – Membru foun Unidade Espesiál Polisía (UEP) hamutuk nain 119 tuir treinamentu báziku. Treinamentu báziku ne’e halao iha Kuartel Jerál UEP, (Sesta, (9/5/2014), treinamentu ne’e halao durante fulan tolu nia laran.

Treinamentu báziku ne’e loke ofisialmente husi Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Longuinhos Monteiro. Liu husi Komisáriu Longuinhos Monteiro ninia diskursu hateten, UEP la’os atu salva guarda integridade pesoal de’it maibe importante liu atu bele salva guarda integridade imajen instituisaun nian liu-liu iha UEP.

Komisáriu Longinhos hatutan, atu progresu ba iha futuru UEP sempre hetan prioridade hanesan unidade buskuladas polisía nian ne’ebe ho nia efetivus treinadu no preparadau atu hala’o kualker misaun ne’ebe estadu ezije.

“Imi hotu foin liu iha prosesu  naruk ida, iha faze formasaun karater, koñesimentu, agora dadaun sai efetivu Polisía Timor-Leste no ohin ba oin imi hotu sei partisipa nafatin formasaun iha área espesializada durante fulan 3, la signifika katak, imi partisipa fulan 3 imi aktu, maibe sei iha avaliasaun husi instruktores sira ba imi nia kapasidade, imi nia koñesimentu, no imi  nia disiplina.”apela Komisáriu PNTL.

Iha okaziaun ne’e Komandante Jerál husu ba Instruktores sira, atu hala’o sira nia funsaun ho di’ak, dedika sira nia matenek no tuir  regras empeñamentu ne’ebe iha.

“Formasaun báziku iha Batallaun Orden Públika (BOP), ita kria espíritu ida, espírito de corpo, iha tempu ne’ebe ita hamutuk, no iha tempu ne’ebe ita aplika regras maka’as, iha treinamentu ne’e, ita deskoñese amigus, ita amigo iha ita nia fatin, tamba ne’e husu ba instruktores sira labele neko-neko, labele halimar.” presta Komandante Longuinhos Monteiro.

Liu husi lia menon, Komandante Jerál PNTL husu ba membru UEP foun sira katak,  fulan 3 la’os tempu badak, kaer metin espiritu nsionlismu para atu bele motiva,  hatudu dedikasaun ba desizaun ne’ebe foti iha tinan 2 ba kotuk hodi servi estadu liu husi instituisaun PNTL.

Iha fatin hanesan, Komandante UEP, Superintendente Xefe Afonso dos Santos hateten, iha treinamentu báziku ne’e, sei hala’o durante fulan 3 (tolu) no hafoin treinamentu ne’e remata mak Komndu UEP sei halo avaliasaun ba membru foun sira ne’ebé partisipa iha treinamentu ne’e.

Membru foun sira ne’ebé liu ka passa iha treinamentu ne’e mak foin iha direitu atu hetan atributu, emblema, boina. Selesaun ne’e sei hala’o iha loron 19-27 fulan Agustu 2014, ba membru sira ne’ebe liu iha treinamentu báziku ne’e, sei tuir tan formasaun avansadu hahú husi Setembru to’o Dezembru 2014.

Komandante UEP hatutan, agora dadaun membru UEP ne’ebé efetivu hamutuk na’in 524 (atus lima ruanulu resin haat). Treinamentu báziku ba membru foun UEP iha tinan ida ne’e feto laiha.  Midia PNTL.

UNDP-PNTL asina akordu…

UNDP-PNTL asina akordu kontinuasaun 2016-2018

IMG_2535Dili– United Nation Development Program (UNDP) segunda (11/05/2015) iha Kuartel Jerál PNTL hala’o asina akordu kontinuasaun ho Instituisaun PNTL ba projetu apoiu kapasitasaun rekursu umanu PNTL ne’ebe sei kontinua husi 2016-2018. Objetivu husi akordu ne’e mak parte UNDP fo kapasitasaun ba membru PNTL sira atu nune’e bainhira projetu UNDP remata no asesor husi internasional sira sai, PNTL bele la’o mesak.Kapasitasaun ne’ebe UNDP fo apoiu ona ba PNTL iha primeira faze sei remata iha loron 31 Dezembru 2015, no haree ba avaliasaun servisu UNDP nian, mak PNTL sei presija nafatin UNDP nia apoiu hodi fó tan kapasitasaun ba PNTL iha áera seluk ne’ebe sei hala’o iha tinan 2016-2018 bazeia ba planu estratejiku PNTL nian 2014-2018. Entertantu faze dahuluk iha 2013-2015, área hirak ne’ebe UNDP fo ona kapasitasaun ba PNTL husi asesor/a internasional, no funsionariu sivil Timor Oan mak hanesan Planeamentu, Teknolojia Informátika, Aprovizionamentu, Mekanika ka jestaun viaturas, Rekursu Umanu, no Relasaun Públika. Rekursu umanu husi UNDP ne’ebe durante ne’e ajuda PNTL makIMG_2546 “Durante ne’e iha progresu boot husi área hirak ne’e liu-liu rekursu umanu, Teknolojia Informatika no relasaun públika, no área seluk sei la’o neneik hela, tamba ne’e husu ba asesór sira atu fahe matenek ne’ebe iha ba membru PNTL sira atu nune’e bainhira ita boot sira sai, PNTL bele hatene ona hodi la’o mesak,” afirma Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Júlio da Costa Hornay iha enkontru refere. Eis Komandante Centro Formasaun Polisia Julio Hornay hatutan, planu ba oin PNTL sei presija tan área seluk ne’ebe UNDP atu fó apoiu mak hanesan Jestaun finansas no orsamentu, Servisu legal (area jurídiku), Igualdade jéneru, no Auditoria internal no Inspesaun. Iha parte seluk, Jestór Projetu Gil da Costa Naldo Rei hateten, planu ba oin sei hamenus asesor internasional sira ne’ebe servisu iha área hirak ne’ebe faze primeiru hala’o ona, hodi  troka fali asesor husi Timor Oan, no finanseiru ba funsionariu sivil sei responsavel husi PNTL.Entertantu, asina akordu kontinuasaun ne’e asina direta husi Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Julio da Costa Hornay ho Country Director UNDP iha Timor Leste Noura Hamladgi. Partisipa iha asina akordu ne’e Segundu Komandante Jeral, Komisariu Faustino da Costa, Komandante TLPDP, reprezentante husi Embaxada Japaun, Asesor Internasional no funsionariu sivil UNDP ne’ebe servisu iha PNTL.  Média PNTL.

Kazu Ofensas Fízika Simples Númeru Aas Liu iha SIK

DILI – Hahú husi fulan Janeiru to’o Abril 2014, kazu ne’ebe Servisu Investigasaun Kriminál (SIK)  atende husi Nasonál to’o iha kuadrus Investigasaun distritu 13 hamutuk 926 (atus sia rua nolu resin neen) kazus. Husi numéru total kazu ne’e iha kazu ofensas ba integridade fízika simples maka ás liu ho total 339 kazu.

“Tuir estatístika kriminal ba kazu ne’ebe númeru ás liu, hahú husi fulan Janeiru to’o Abril 2014,  kazu ofensas b Integridade fizika simples ho total numeru 339.” esplika Komandante Ezersísiu SIK Inspektur Xefe, Manuel Alves ba Mídia PNTL iha ninia kna’ar fatin Kuartel Jerál Kaikoli-Dili, Segunda feira (12/05/2014).

Servisu Investigasaun Kriminal (SIK) ninia atividade ne’ebe hala’o bazeia ba artigu 35 lei organika PNTL no liga ho artigu 57 Kodigu Prosesu Penal Timor-Leste kona ba prosesual, hodi orienta SIK hala’o ninia kna’ar hanesan Polisia Investigadór.

Komandante ezersísiu SIK dehan, SIK nia kna’ar mak atu investiga kazu, deskobre krime no halibur evidénsia kona-ba inkéritu relasiona ho ofensas kriminál.

Komandante Ezersísiu SIK hatutan, kazu hotu-hotu ne’ebe investigador sira atende no halo prosesu ba dokumentu hirak ne’e, parte SIK intrega direitamente ba Ministério Públiku no Ministériu Públiku mak iha kompeténsia hodi prosesa kazu hirak ne’e, bainhira iha dokumentu ruma ne’ebé seidauk kompleta, Ministériu Públiku haruka fali  mai SIK hodi kompleta dokumentu hirak ne’e.

Entertantu, difikuldade ne’ebé durante ne’e parte SIK hasoru mak menus Rekursu Umanu, Radio Komunikasaun no transporte. Total efetivu membru SIK ne’ebe agora dadaun hala’o servisu iha Nasional hamutuk na’in 35.  Mídia PNTL

Juventude rihun 12 teste ba vaga PNTL

SESDILI – Sekertáriu Estadu Seguransa (SES), Francisco Guterres hatete, juventude husi distritu 13 hamutuk na’in rihun 12-resin mak konkorre ba vaga Polisía Nasíonal Timor-Leste (PNTL).

“Sira ne’ebe hamate sira nia papelaves joven de’it hamutuk rihun 12 pessoas maka konkorre ba vaga 520 ne’e,”dehan Sekertáriu Estadu iha serenidade inagurasaun edifisiu UPM, iha Bidau Lesidere, Dili Sábadu (10/5).

Nia hatutan, agora dadaun tama ona iha faze selesaun dokumentu, maibe sei iha bele prosesu ne’ebe naruk par abele hetan ema maka di’ak atu bele konkorre ba vaga ne’e.

“Taes premeiru ba iha selesaun dokumentu, depois prova eskrita, prova saúde, psikotes no fiziku hodi bele determina liu ka lae tamba sei lori tempu ,” nia dehan.

Kritériu rekrutamentu ne’e, Francisco dehan, parte ladún dekor maibé maka ne’e ninia idade tenkesér husi tinan 18 to’o 22 no labele iha tattoo.

Aleinde ne’e, komandante sentru formasaun polisia, superintendente Xefe, Julio da costa hatete, planu ne’ebe feitu ona atu rekruta tan 520 pesoas tama mai iha sentru formasaun polisia ho faze rua.

“Primeira faze 260 tama depois formasaun ne’e to’o hetan graduasaun maka foin 260 tama fali, tamba iha primeira faze nian hala’o ona selesaun ba dokumentu ninian,” nia esplika.

Tuir nia, ho na’in 520 ne’ebe sei rekruta tan ne’e bele ona atu reforsa tan servisu instituisaun PNTL nian. Julio hatutan, ne’e planu estratéjia instituisaun PNTL ninian liu husi komandu jerál ho sekretáriu estadu atu rekruta tan to’o alkansa númeru efeitu PNTL ne’ebé komandu jerál presiza hodi koloka ba iha distritu, unidade no departamentu. (Timor Post)

PNTL halo Preparasaun Siguransa ba Simeira CPLP

2014_03_27_Parada Membru PNTL iha Aniversario PNTL nian ba dala 14. Photo_Tomas Maia Rodrigues/RP_PNTLDILI – Atu asegura siguransa ba simeira Comunidade Paises das Lingua Portuguesa (CPLP), Komandu Polísia Nasionál Timor-Leste hahú halo preparasaun hodi fó formasaun ba ejente ofesiais nain 20. 

Komandante Operasaun Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Supertendente Xefe Armando Monteiro informa, iha loron hirak liuba, ajente ofesiais nain 20 tuir ona formasaun ba preparsaun simeira CPLP durante semana ida, ne’ebe hala’o iha Ministeriu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK).

Treinamentu ne’e rasik halai liuba protokoler nia oinsá fo seguransa ba bainaka VIP iha iventu simeira CPLP inklui loron restorasaun Independensia 20 de Maiu.

“Ne’e sei iha hela planu no estratejia ne’ebe mak ita seidauk bele fó sai, maibe enjeral planu ne’e prepara tiha ona, inklui siguransa ba loron 20 de Maiu.” Armando dehan ba jornalista iha Kuartel Jerál PNTL, Kuarta (07/05). (Timor Post)

Timor oan na’in 2 Vítima ba Krime Via Internet

2014_05_08_Arjuntu Komandante INTERPOL, Insp-12DILI – Durante tinan 3 (tolu) hahú tinan 2007-2009, sidadaun Timor oan na’in 2 (rua) sai vítima ba kazu krime liu husi via Internet (Internet Crime). Kazu krime ne’e hetan liu husi servisu INTERPOL (Internationl Police) Timor-Leste nian.

Iha tinan 2007-2009 durante tinan 3 sidadaun Timor Oan na’in 2 mak sai vítima ba Internet crime, tamba ema balun husi nasaun seluk bosok sira, no sira haruka tiha sira nia osan ba, to’o ikus ema ne’ebé bosok sira lori lakon tiha sira nia osan. Haktuir Adjuntu Komandante INTERPOL Timor Leste, Inspektúr Xefe Polisía Mario da Costa ba Média PNTL iha ninia kna’ar fatin Kaikoli-Dili, (08 Maiu 2014).

Sidadaun Timor oan nain 2 ne’ebe mak sai vitima ba via internet ne’e la bele fo sai ba publiku tanba konsedera iha segredu nia laran.

Inspektúr Xefe Polisía Mario da Costa hatutan, Timor-Leste sai membru INTERPOL ba dala-171 iha fulan Juñu 2004. Membru Polisía Nasionál Timor-Leste (PNTL) ne’ebé agora dadaun servisu iha INTERPOL hamutuk na’in 7 (hitu).

Atividade ne’ebé INTERPOL hala’o durante ne’e mak simu keixa husi nasaun membru INTERPOL sira kona-ba kazu krime internet, sidadaun estranjeiru ne’ebé uza pasaporte ilegál no  kazu krime sira selseluk tan. Bainhira sira simu keixa kona-ba kazu hirak ne’e, sira hala’o avaliasaun, análiza, no halo investigasaun ba kazu hirak ne’e hodi prosesa tuir lei ne’ebé vígora iha Timor-Leste.

Adjuntu Komandante INTERPOL ne’e mos esplika katak difikuldade ne’ebé sira hasoru durante ne’e mak kna’ar ba estrutura INTERPOL nian seidauk define klaru hodi hala’o ida-idak nia servisu, tamba dala ruma balun bele hala’o servisu dupla.

Adjuntu Komandante Mario da Costa husu ba parte Seksaun Planeamentu PNTL nian atu bele revé fali normas no prosidementu PNTL nian liu-liu ba servisu INTERPOL, atu nune’e servisu INTERPOL bele la’o di’ak liu tan iha futuru.

Ikus liu Adjuntu Komandante INTERPOL ne’e husu ba parte Unidade Patrullamentu Fronteira, Imigrasaun, Alfándega no komunidade sira atu servisu hamutuk hodi bele detekta ba aktu krime husi rai liur. Mídia PNTL.

Kadetes PNTL 242 Simu Graduasaun

2013_12_13_Handover of Police Academi by TLPDP to PNTL, Photo by-Bernardino Soares. (1 of 1).dngDILI – Kadetes nain 242 iha kuarta (30/04) foin lalais, simu graduasaun iha Sentru Formasaun Akademia Polisía Comoro,nudar membru efetivu Polisía Nasional Timor-Leste (PNTL).

Superintendent xefe,Julio Hornai hateten kadetes 242 ne’ebe gradua ba ajente PNTL ne’e rekruta iha 2011, sira tuir formasaun iha segundu fase durante tinan ida.

“Kadetes ne’ebe simu tama sentru formasaun ba segundu fase  ho total ema nain 245, maibe nain 3 rejigna-an no nain 242 mak konsege tuir formasaun to’o  remata.”Hornai informa.

Durante tinan ida iha sentru formasaun kadetes sira partisipa iha prosesu formasaun hotu ne’ebe tuir kurikulum formasaun ajente fahe ba bloku tolu.

“Bloku primeiru formasaun fulan rua halao iha sentru formasaun Rairobo, Bloku segundu formasaun escolar fulan hitu halao iha sentru formasaun Polisía no Bloku terseiru formasaun ejersisiu ho naran estajiu fulan rua iha Unidade Espesial Polisía, Unidade Polisía Máritima, Distritu Dili no Komandu PNTL.”esplika Hornai.

Hafoin simu graduasaun ajente PNTL 242 sei koloka ba komandu PNTL nain 29, Unidade Espesial Polisía (UEP) nain 120, Unidade Polisía Fronteira (UPF) nain 50, Unidade Polisía Máritima (UPM) nain 28, Sentru formasaun akademia Polisía nain 5 Servisu investigasaun Kriminal (SIK ) nain 4 no Servisu Intelieensia Polisía nain 6. (Timor Post)

Polísia 170 resin entrega ekipamentu arte marsiál

DILI – Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL)170 resin maka horisehik entrega sira nia materiál ne’ebé uza hodi prátika arte marsiál atu tuir aplikasaun rezolusaun Governu nian ne’ebé bandu grupu tolu no taka tiha prátika husi atividade refere iha país. “Serimónia ne’ebé hala’o hodi marka atu entrega atributu arte marsiál sira husi membru Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL)174 no hodi hatudu katak ami aplika daudau rezolusaun Governu”, afirma komandante jerál PNTL, komisáriu Longuinhos Monteiro. Iha tinan kotuk, Governu Timor-Leste determina ona hodi halakon tiha grupu arte marsiál tolu no fó “toleránsia zero” ba elementu sira husi forsa defeza no seguransa ne’ebé partisipa iha prátika ida ne’e. Konsellu Ministru determina ona katak atu halakon tiha grupu arte marsiál sira ne’ebé ho naran  PSHT, CORK no KERAK SAKTI. Iha 2012 remata, Governu renova ona suspensaun ba prátika husi atividade hotu hotu ne’ebé grupu arte marsiál sira hala’o, ne’ebé maka bandu ona iha dezembru 2011. Tuir Longuinhos Monteiro katak,  PNTL kontinua “kontrola nafatin atividade refere” no husu ba pratikante arte marsiál sira, nu’udar sidadaun, katak atu ajuda polísia hodi minimiza konflitu sira ne’ebé halo komunidade la hakmatek. Husi númeru ne’ebé fó sai horisehik husi PNTL hatudu katak desde jullu 2013, iha ámbitu aplikasaun husi rezolusaun Governu nian, ema 993 maka entrega atributu arte marsiál nian, husi totál númeru refere iha membru PNTL na’in 174, no na’in 12 maka marka ba iha Ministériu Públiku. Pratikante arte marsiál iha tinan 2007 sira asosia ona ba eskala violénsia urbana no kombate ne’ebé akontese ba dalan sira iha kapitál Timor-Leste no líder balun husi grupu ne’e maka koñesidu liu hetan kastigu ká envolve aan iha prosesu judisiál. SAPO TL ho Lusa