DPKN Kontinua Hala’o Programa Kultura Hadomi Vida Ba Estudante Instituto Profesional de Canossa

IMG_0095

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Departamentu Polisiamentu Komunitaria Nasional (DPKN) segunda-feira (22/12) ne’e kontinua hala’o programa Kultura Hadomi Vida ba estudante sira iha Instituto Profesional de Canossa.

Diretor DPKN Superintendente António da Luz hateten edukasaun sivika kona-ba Kultura Hadomi Vida mai husi peskiza ka dadus lubuk ida ne’ebe maka polisia hetan, tanba sá maka ita tau Kultura Hadomi Vida? tanba dala barak ema la hadomi nia vida no la hadomi ema seluk nia moris; tanba ne’e maka ita hare’e krime, asidente no insidente mosu iha fatin barak tanba deit ita laiha koñesimentu no konsiensia oinsa maka bele protégé ita nia ann.

“Exemplu kik ida maka ita la respeita Kódigu Estrada ne’ebe existe iha ita nia nasaun, tanba iha Lei hateten katak wainhira kuandu konduz motor ho kareta tenke iha Lisensa, kuandu laiha Lisensa maka nia laiha direitu atu konduz motor ho kareta iha via públiku sé lae nia komete hela Krime, iha Kódigu Penal Artigu 207 koalia momos katak kuandu ema ne’ebe maka konduz motor ho kareta laiha Karta Kondusaun, ne’e Krime”, esplika Diretor DPKN ne’e.

IMG_0087

Superintendente ne’e akresenta tan ho razaun hirak ne’e maka DPKN ho hanoin ida katak tenke hakbesik ann ba sidadaun no estudante sira, dala barak hare’e katak ita nia estudante sira maka komete erru barak liu, liu-liu konduz motor ho kareta iha Estrada, tanba sira laiha koñesimentu no konsiensia. Tanba ne’e DPKN iha programa Edukasaun Sivika, hodi vizita eskola sira atu esplika situasaun hirak ne’e, hamutuk ho Diresaun Nasional Transporte Terrestre (DNTT) no mós Tránzitu hodi esplika Kódigu Estrada, Sinalizasaun no Sinais Tránzitu.

Iha fatin hanesan Reitora Instituto Profesional de Canossa, Madre Ervina Martins Britu, FDCC hateten parte Instituto sente kontente tanba bele hetan programa edukasaun sivika kona-ba Kultura Hadomi Vida ne’ebe maka oferese husi PNTL liu husi DPKN, tanba estudante iha Instituto refere barak maka konduz motor ho kareta maibé barak maka laiha karta kondusaun.

“Ho sosializasaun ida ne’e tulun ita idak-idak, tanba programa ohin nian hanesan primeira etapa ba deit Intituto Profesional de Canossa ninia estudante no professor sira, maibé sei hala’o mós ba professor sira iha kompleksu Canossa ninian hahu’u husi Jardim Infância to Instituto, hotu-hotu konduz motor ho kareta, ho programa ne’e importante ba ita hotu tanba bele tulun ita idak-idak, ita hadomi ita nia moris no ema seluk nia moris”, tenik Reitora Instituto Profesional de Canossa ne’e.

Media PNTL.  

IMG_0072

PNTL asina MdE ho CAC

2F5A9820

Dili-Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) Asina Memorandu de Entendementu (MdE) ho Komisaun Anti Korupsaun (CAC-sigla portuges) hodi haforsa koperasaun servisu iha area prevensaun no kombate korupsaun.

Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa hateten Koperasaun ne’ebe ohin halo ho objetivu estabelese no haforsa koperasaun institusional entre instituisaun rua no esforsu kolektivu hodi prevene no kombate korupsaun iha Timor-Leste, ho asinatura memorandu ida ne’e hakarak kria mekanismu hodi ajuda instituisaun estadu rua iha knaar ruma ne’ebe atu halao hamutuk ho apoiu malu no uza hamutuk fasilidade ne’ebe instituisaun PNTL no KAK iha, Nia hato’o asuntu ne’e iha Sentru Formasaun Polisia Comoro Dili, Kuarta (17/11).

Komisariu ne’e haktuirtan PNTL no KAK konkorda ona atu dezenvolve, promove no hasae kapasidade instituisaun nian liu husi halao atividade konjuntu no apoiu iha area operasaun ne’ebe KAK sei halo no utilija temporariu instalasaun PNTL nian iha dilijensia prosesual no atividade sira seluk tuir misaun KAK nian.

2F5A9892

Koperasaun entre instituisaun rua ne’e iha area fornese apoiu seguransa kuandu KAK halao nia knaar tuir nia misaun inklui tulun investigasaun, inkeritu, sindikansia, peritajen, ejame ka dilijensia ruma ne’ebe nesesariu.

Iha okajiaun ne’e Komisariu CAC Dr. Sergio Hornai hateten liu husi MdE ne’ebe maka ohin asina ne’e hatudu katak instituisaun rua hakarak iha koperasaun metin oinsa maka bele kombate kriminalidade iha Timor-Leste ba krime ordinaria no krime koneksu hirak ne’ebe iha relasaun ba krime organizadu liu-liu ba krime korupsaun hanesan abuzu de poder, pekulatu, krime partisipasaun ekonomika nomos modus operandi krime sira seluk ba Droga no trafiku humanu tanba ne’e presija iha vizaun ida hanesan atu bele iha asaun bai ta nia operasaun sira iha terrenu, konsolidasaun instituisaun rua ne’e inportante.

Kestaun pratika balu ne’ebe halo husi Ajente iha PNTL hanesan mos instituisaun publiku estadu nian iha responsabilidade criminal ne’e rekai ba iha responsabilidade ida-idak nian hanesan iha kodigu Penal hateten katak responsabilidade criminal ne’e labele subtitui ba ema seluk, se nia mak halo maka nia tenke responsaboilidade ba asaun criminal ne’e.

MdE ne’e hanesan dalan ida ba konsolidasaun servisu sira ne’ebe halao tia ona no hametin liutan ba iha troka informasaun liu-liu iha servisu informasaun kriminalidade nian, servisu investigasaun, intelijensia nian atu buka oinsa desmantela pratika sira ne’ebe bele mosu ba krime.

2F5A9884

Iha ambitu koperasaun ba prevensaun no kombate korupsaun ne’e PNTL sei fo apoiu rekursu humanu no rekursu fasilidade ne’ebe maka instituisaun seguransa ne’e iha maka hanesan:

KAK bele husu kolaborasaun autoridade PNTL konaba rekuja, asesu no obstrusaun ka impedimentu ba ezersisiu asaun investigasaun husi parte destinariu sira hodi muda obstrusaun ne’e no garante realijasaun no seguransa ba servisu investigasaun nian, partila informasaun kriminal, dadus pessaol, dokumentu komprovativu sira seluk ne’ebe iha relebansia ho krime ne’ebe maka tama iha kompetensia esklusivu instituisaun ida-idak nian.

Sei uza fasilidade teknika instituisaun PNTL nian hanesan laboratoriu hodi fasilita prosesu tantu mos aulas ba prosesu investigasaun kazu espesial sira, sei uza instalasaun fizika ka espasu PNTL nian hodi halo prosesu investigasaun, notifikasaun ba suspetu ka testamuña hodi garante seguransa atividade KAK nian iha munisipiu to’o suku no aldeia inklui uza sela PNTL kuandu nesesariu atu promove detensaun ba suspetu sira.

Halao operasaun investigasaun konjuntu ne’ebe prevene no kombate krime korupsaun no krime koneksu sira seluk, KAK bele husu protesaun ba sasin sira no ba ema seluk ne’ebe kolabora ho KAK iha prosesu investigasaun tuir lejislasuan ne’ebe aplikavel nomeadamente Lei Nu 2/2009.

IMG_0174

KAK fornese informasaun anti korupsaun no integridade professional iha Akademia Polisia ba Ajente senior sira PNTL nian no halao atividade hamutuk hanesan ezersisiu fizika no teknika Polisial iha sentru treinamentu PNTL nian no halao atividade hamutuk hanesan autostop hodi kontrola utilijasaun viaturas estadu sem finalidade servisu iha fim de semana no loron feriadu depende ba nesesidade.

Serimonia ne’e partisipa husi Inspetur Jeral PNTL, Komandante Operasaun, Komandante Administrasaun, Komandante munisipiu,Komandante CFP, Komandante UPF, Xefe Unidade, Xefe Departamentu, Xefe Servisu, Adjuntu Komisariu CAC nain rua (2) Investigador CAC no Sarjentu no Ajente PNTL. Media PNTL   

Komandu PNTL Realiza Enkontru Avaliasaun Servisu No Preparasaun Seguransa Ba Serimonia 28 Novembru Inklui Natal No Tinan Foun

IMG_0001

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Komandante Jerál Komisariu Polísia Faustino da Costa akompaña husi Segundu Komandante Jerál Komisariu Polísia Mateus Fernandes tersa-feira (16/11) ne’e lidera enkontru Avaliasaun Servisu no preparasaun Seguransa ba iha serimonia 28 Novembru tinan ne’e inklui seguransa ba loron Natal no Tinan Foun ho Komandante Munisipiu, Unidade, Xefe Servisu, Seksaun no Gabinete sira Komandu Jerál nian.

Ba jornalista sira hafoin enkontru, Komandante Jerál Komisariu Polísia Faustino da Costa hateten primeiru aktividade hotu-hotu liu-liu ba 28 Novembru, PNTL sei envolve iha Parada além-de nia (PNTL-red) rasik sei halo seguransa ho forsa seguransa sira seluk.

IMG_0015

“Parte segundu maka Natal ho Tinan Foun ninian Diretiva Komandu hasai ona liga ba aktividade preventivas ne mak halo Baragem de Estrada (Check Point), cek mós sasan sira ne’ebe tama husi rai ketan hanesan fugetes, tanba ita lakoi atu mosu buat ruma ita la espera iha eventu loron bo’ot hanesan Natal no Tinan Foun”, tenik Komandante Jerál PNTL ne’e.

Liga ba komemorasaun loron Proklamasaun 28 Novembru tinan ne’e ne’ebe sei realiza iha munisipiu Baucau, maibé preukupasaun ema hotu nian liga ba situasaun seguransa iha munisipiu Baucau ne’ebe númeru kazu krime kontinua sa’e maka’as, ba ida ne’e Komisariu Polísia ne’e esplika, “ita hare’e parte ida ne’e maibé semana ida resin ona, ita reforsa seguransa iha ne’eba (Munisipiu Baucau-red) maibé laiha situasaun balun ne’ebe maka sai preukupasaun ita hotu nian, aktividade hotu-hotu iha Baucau lao diak, preukupasaun maka kestaun agora ita koalia kona-ba tempu udan”.

IMG_0023

Iha enkontru avaliasaun servisu ne’e, Komandante Munisipiu, Unidade no Xefe Servisu sira mós hato’o preukupasaun no problema ne’ebe maka durante ne’e sira infrenta hanesan membrus limitadu no ida seluk maka menus de apoiu hanesan transporte no komunikasaun. Hatan ba kondisaun postu provizoriu UPF nian iha fronteira ne’ebe ho kondisaun taka deit ho tali tahan, ba ida ne’e Autoridade másimu seguransa ne’e esplika katak Komandu labele halo milagre/buat ruma iha tempu badak nia laran ne’ebe saida maka ami halo iha ne’eba, Orsamento Geral Estadu (OGE) ita tau, agora prosesu ne’e lao iha parte relevante to’o agora seidauk anunsiu kompañia ne’ebe maka sei responsabiliza, entaun sé ita hein ida ne’e la signifika katak tenke retira postu ne’eba.

Media PNTL.                

Sarjentu PNTL Nain 34 Tuir Kursu CPOI

IMG_9705

Dili- Ofisial Sarjentu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) nain 34 tuir Curso Promocão Oficial Inspetor (CPOI) antes promove ba postu Inspetor Assistente.

Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa hateten maioria kandidatu hirak ne’e iha pasadu hanesan Komandante munisipiu, Unidade, Diretor departamentu tanba ne’e maka hau dezafia sira atu passa ho valor diak maka nia sei hetan promosaun ofisial, nia hato’o asuntu ne’e iha avertura kursu iha CFP Comoro Dili, Segundu (16/11).

Komisariu ne’e haktuirtan turma ida ne’e ita halo sira nia aprovetamentu iha kursu ida ne’e inportante para atu nune’e kontinua habelar misaun PNTL liu-liu konaba Polisia proximidade, Polisia ne’ebe hamutuk ho komunidade.

“Dezafia nafatin sira lalika hanoin katak sira tuir ona kursu ne’e depois de semana 10 tuir durasaun tempu ne’ebe iha sira la imediatu hetan promosaun maibe sei liu husi prosesu tomak hanesan partisipasaun iha aula wainhira pasa ho valor diak klaru sira sei hetan promosaun maibe sira ne’ebe maka la konsege atinji valor minimu maka Komandu sei hare no avalia iha futuru,” Nia dehan.

Membru nain 34 ne’e kompostu husi feto nain 4 no mane nain 30, fiar katak sira hotu bele konklui no partisipa aula kompletu iha kursu ida ne’e para buat hotu bele lao diak nune’e iha futuru sira mos bele hetan promosaun ba Inspetur Assistente.

Iha okajiaun ne’e Komandante CFP Superintendente Xefe Arquimino Ramos hateten kursu promosaun ida ne’e ekstra ordinariu no espesial ne’ebe fo liu ba eis Komandante munisipiu, Unidade, Seksaun no eskuadra sira ne’ebe la passa iha ezame promosaun iha tinan 2010, 2013 nune’e Komandu hanoin presija fo valorizasaun ba sira nia kontribuisaun ne’ebe sira halo ona iha sira nia karera tomak embora sira la passa iha ezame promosaun tempu liu ba maibe sira kontribui buat barak ba instituisaun PNTL wainhira instituisaun ne’e hari.

Nia haktuirtan mekanismu promosaun ne’e lidera husi Segundu Komandante Jeral hanesan prezidente Komisaun promosaun ne’ebe maka halo selesaun no halo pedidu ba governu hodi aprova no CFP halao nia servisu hodi prepara kondisaun ba kursu ne’e lao diak to’o hotu.

Materia ne’ebe fo foka liu ba kursu lideransa, jestaun, kursu tekniku no taktika operasional oinsa maka lidera ekipa iha terrenu, lidera operasaun, oinsa prepara planu operasional ida ne’ebe diak no iha modulu juridiku nian sira aprende konaba Kodigu Penal, Kodigu Prosesu Penal oinsa ajuda sira nia knaar wainhira komanda ekipa no Komanda Eskuadra nune’e sira bele iha konyesamentu lei ne’ebe naton atu ejerse sira nia funsaun ho diak tanba Ofisial hirak ne’e sei Komanda Kompanía, Eskuadra, Peltaun, Seksaun sira iha munisipiu no Unidade.

Instrutor sira husi Sentru Formasaun Polisia (CFP-sigla portuges) maka sei fo kursu maibe iha disiplina balu sei involve mos entidade husi liur, ezemplu ita koalia konaba prosesu judisial nian ita sei konvida parte relevante hanesan area balu ita foti husi Dosente sira husi Universidade.

Formasaun ne’e sei fahe ba bloku rua semana balu nia laran sira sei halo formasaun iha Centru Formasaun Polisia Rairobo Atabae hodi hare liu konaba preparasaun fizika nomos Espiritu de korpu hafoin fila mai kontinua aula iha CFP hodi kontinua teoria.

Prosesu selesaun prezidi husi Segundu Komandante Jeral nudar Prezidente ba komisaun promosaun halo selesaun hafoin halo pedidu ba governu hodi aprova hafoin CFP halo nia servisu hodi prepara kondisaun ba kursu ne’e para lao diak to’o hotu

Partisipa iha serimonia ne’e Inspetur Jeral Gabinete Inspesaun Jeral Superintende Xefe Carlos Jeronimo, Komandante Administrasaun Superintendente Xefe Jose Soares, Komandante UPF Superintendente Euclides Belo, Xefe Seksaun Justisa Superintendente Xefe Agustinho Gomes, Komandante munisipiu Bobonaro, Vise Xefe Casa Militar prezidensia Republika, Segundu Komandante munisipiu Ermera, Parseru TLPDP no ofisias CFP. Media PNTL

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Insidente Iha Baucau, PNTL Sei Halo Investigasaun

IMG_0007-2

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Servisu Investigasaun Kriminal Nasional (SIKN) hamutuk ho Investigador Komandu Munisipiu Baucau oras ne’e dadaun sei halo prosesu investigaaun ba kazu Insidente ne’ebe mosu iha Suku Samalari, Postu Administrativu Baucau Villa ne’ebe rezulta vitima na’in rua (ida mate no ida seluk kanek) iha loron 1 fulan Novembru tinan 2021.

Porta Voz Komandu PNTL Superintendente Xefe Arnaldo Araújo liu husi konferensia imprensa kinta-feira (04/11) ne’e hateten kazu ne’e mosu iha loron 1 fulan Novembru tinan 2021 oras 19:00 otl iha ne’ebe akontese kazu insidente hamate vitima ida no ida seluk kanek no deskonfia suspeitu ba kazu refere ho inisial FCS ne’ebe agora asegura hela iha Komandu PNTL munisipiu Baucau.

“Vitima ne’ebe mate ho inisial MC ho idade tinan 21 hela fatin iha Seisal munisipiu Baucau no vitima seluk ne’ebe hetan kanek ho inisial DSMF nu’udar estudante iha Ensino Sekúndariu Nu.2 Baucau, hela fatin Samalari munisipiu Baucau”, esplika Porta Voz Komandu PNTL ne’e.

Superintendente Xefe realsa tan katak atusaun Polísia nian ba iha kazu refere hafoin akontesimentu, Polísia Komandu munisipiu Baucau asegura local-do-crime, rekolla evidensia no halo detensaun flagrante de-licto suspeitu ba kazu ida ne’e.

“Enkuantu mate isin ba kazu refere asegura hela iha Mortuariu HNGV hodi hein prosesu Autopsia iha tempu tuir mai, no iha loron 3 fulan Novembru tinan ne’e, ekipa Unidade Polísia Téknika no investigador husi SIKN hamutuk ho investigador husi Komandu munisipiu Baucau realiza re-konstrusaun ba local-do-crime hodi buka tan evidensia ruma no rekolla informasaun husi sasin”, salienta Superintendente Xefe ne’e.

Xefe Gabinete Relasaun Públika PNTL ne’e afirma kazu refere oras ne’e dadaun submete ona ba iha Ministeriu Públiku munisipiu Baucau hodi hein no ba aprezenta primeiru interrogatóriu iha Tribunal Distrital Baucau. Hakarak informa tan katak motivu husi Insidente ne’e sei iha prosesu nia laran, maibé laiha relasaun ho Arte Marsiais. Dadus hirak ne’ebe fó sai ba ne’e mai husi Xefe Operasaun SIKN Komandu Jerál PNTL.

Media PNTL.

UPF Sei Fo Apoiu Seguransa ba Loron Finadu

2F5A1035

Dili-Unidade Patrulamentu Fronteira (UPF) sei fo apoiu seguransa ba selebrasaun loron Finadu (matebian) iha munisipiu tolu ne’ebe maka baliza ho Indonezia.

Komandante UPF Superintendente Polisia Euclides Belo hateten Komandu UPF simu ona Diretiva Operasional husi Komandu Jeral PNTL, UPF hetan tarefas apoiu seguransa ba selebrasaun loron finadu liu-liu iha loron 01 no 02 Novembru, hodi apoiu Komandu PNTL munisipiu Bobonaro, Cova-Lima no RAEOA, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista wainhira partisipa serimonia Asina MdE PNTL no UNFPA iha Suai Room Timor-Plaza Dili, Kuarta (27/10).

 Nia haktuirtan tarefas ne’ebe maka UPF simu maka garante seguransa iha igreja no kapela atu nune’e misa ba finadu nian lao diak seguru no hakmatek nune’e mos garante movimentu sidadaun hotu-hotu ne’ebe maka ba simiteriu tau aifunan iha rate tenke kumpri regras hotu-hotu hanesan labele lori tua sabu ou alkohol, sasan kroat, nune’e mos labele ba sadik malu ou provoka malu iha rate, wainhira kontra maka PNTL sei kaptura no prosesu tuir prosedimentu legal.

“Hau espera katak ho moto ne’ebe maka PNTL-UPF iha haktuir orentasaun hirak ne’ebe maka Komandu fo katak ‘Servisu Hamutuk Garante Lina Fronteira Sai Fatin Seguru ba Ema Hotu’ ne’e ita bele inplementa daudaun, tanba ne’e maka konvida komunidade hotu-hotu ne’ebe maka hela iha lina fronteira wainhira ba simiteriu labele lori no konsumu alkohol iha rate no estrada publiku nomos halo problema nune’e”dehan Komandante Belo .

Ami apela ona ba komunidade sira nomos orenta ona Komandante Postu no Komandante Unidade sira hodi habelar informasaun ida ne’e, servisu besik liu hamutuk ho autoridade lokal sira, Ofisial Polisia Suku (OPS), Komandante munisipiu tolu (3) para bele garante komunidade selebra loron finadu 2021 ho hakmatek.

UPF mos kontinua halao nia knaar hodi kontrola movimentu illegal liu husi koperasaun no servisu hamutuk ho autoridade sira seluk. Kuandu simu Despasu Sirkular husi Komandu Jeral UPF aplika alerta atu garante labele akontese movimentu illegal, no husu ba sidadaun hotu husi Timor-Leste no Indonezia nebe iha relasaun familia atu lao ba malu tuir prosedimentu legal.

Entretantu Komandu PNTL munisipiu Ermera prepara no forma ona planu Operasaun hodi identifika fatin hirak ne’ebe maka risku ba komflitu tanba kada tinan iha fatin hirak ne’e sempre akontese krime intergridade fijika simples ne’ebe dala ruma grave tanba ne’e maka ita monta ona membrus iha neba no halo planu operasaun atu monta membru permanente iha fatin hirak ne’ebe ita diskumfia katak sempre mosu risku ne’ebe boot. Alende ne’e sei halo mos passa revista ba movimentu trasporte.

Fatin hirak ne’ebe risku iha Ermera maka hanesan Railaku (Samalete, Rai-Laku Leten no Rai-Laku kraik), Lete foho (Goulolo ) Ermera (Ramarhei, Humboe, Istadu ). Tuir ordem ne’ebe iha Komandu PNTL sei bandu atu labele hemu tua durante loron finadu. Dehan Komandante PNTL munisipiu Ermera Superintendente Polisia Ludgerio Picancio Madeira Lai.

Alende ne’e iha munisipiu Liquica mos prepara ona planu operasaun munisipiu ne’ebe enkaisa hamutuk ho planu Operasaun Nasional atu inplementa tuir servisu operasional Polisia nian, haktuir Komandante PNTL munisipiu Liquica Superintendente Umbelina Soares.

Informa mos ba publiku katak oras ne’e daudaun situasaun seguransa enjeral iha munisipiu Liquisa lao hakmatek no kontroladu no ema hotu-hotu asesu ba kualker atividade situasaun Seguransa kalma no hakmatek.

Nune’e mos iha munisipiu Ermera situasaun seguransa lao normal, agora daudaun Komandu PNTL munisipiu Ermera halo hela sosialijasan konaba regras Estadu Emerjensia nian. Media PNTL

PNTL Asina MdE ho UNFPA

2F5A5074

Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) asina Memorandu de Entendmentu (MdE) ho Fundu Nasoens Unidas ba Populasaun (UNFPA-sigla ingles) hodi hametin koperasaun servisu iha area prevensaun Moras Hadaet Husi Relasaun Sexual no HIV/SIDA.

Komandante Jeral PNTL Komisariu Faustino da Costa hateten UNFPA servisu hamutuk apoiu PNTL wainhira PNTL hari Unidade Asistensia Medika (Klinika PNTL) ne’ebe tinan 10 ona, desde tinan 2011 atividade ida ne’e lao no sempre halao Sensibilijasaun, Seminariu, Workshop nomos fo formasaun ba treinador (Peer Educator) ka edukador parseria ba hanorin ema sira seluk hahu husi familia PNTL ligadu ba moras hadaet hanesan Moras Hadaet Husi Relasaun Sexual (MHRS) no HIV/SIDA, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista sira iha Suai Room Timor-Plaza Dili, kuarta (27/10).

2F5A5111

Nia haktuirtan ohin ita halo akordu ida ne’e nune’e iha futuru servisu ida ne’e nafatin kontinua atu nune’e PNTL no UNFPA bele kontinua servisu apoiu prevensaun ba membru Polisia sira balu ne’ebe hetan moras hodi fo hanoin no informasaun ba sira.hahu husi RAEOA to’o Lospalos.

PNTL iha programa Kultura Hadomi Vida ne’ebe halao edukasaun sivika ba Universitariu sira nune’e mos ita sei loke espasu ida ba programa sensibilizasaun moras hadaet no moras la hadaet ba familia PNTL ne’e bele sai mos programa nasional ne’ebe ita inklui iha laran oinsa atu bele hato’o ba membru PNTL sira iha baze.

Iha okajiaun ne’e Reprejentante UNFPA Dr. Ronny Lindstrom hateten MOU ne’e hodi formalija no haforsa ita nia parseria ne’ebe maka durante ne’e halao ona, PNTL nudar parseru UNFPA nian ne’ebe kleur ona, iha ami nia mandatu ba Jeneru, Planeamentu Familiar, HIV no prevensaun Moras Hadaet Husi Relasaun Sexual (MHRS).

Nia haktuirtan ohin loron ita marka nudar inplementasaun parseria nomos selebrasaun ba UNFPA nia komitmentu atu servisu hamutuk ho PNTL liu husi asina MOU, akordu parseria ne’e sei fo dalan atu hametin liu relasaun servisu ne’ebe forte no sustentavel liu ba PNTL atu bele jere rasik inplementasaun programa. Ita nia objetivu atu hasae konyesmentu komprensivu ba prevensaun HIV, hasae demanda ba teste HIV no asegura PNTL sira nia parseru hodi redus hahalok risku no proteje sira husi moras.

“Estudu balu ne’ebe maka halao ona iha Timor-Leste kontinua hatudu katak pessoal fardadu (PNTL) iha numeru prevalensia ass ba moras MHRS no HIV kompara ho populasaun jeral pessoal ne’ebe destaka iha area fronteira kontinua hatudu numeru aas tanba moras infesaun iha neba mos numeru uza kondom no teste HIV nian minimu tebes,” Dr.Ronney haktuir.

Hafoin Asina MOU Komandante munisipiu 12 no RAEOA no Komandante Unidade hamutuk ho parseru UNFPA sei halo diskusaun hodi dezenvolve proposta ba servisu tinan 2022. Ne’ebe sei sai hanesan programa nasional.

Liu husi rejultadu Sentinela tinan 2018-2019 hatudu katak membru PNTL % 0,7 sofre moras HIV no %7 sofre moras SIPILIS tanba ne’e presija halo prevensaun ba moras ne’e.

Serimonia ne’e partisipa husi Komandante munisipiu 12 no RAEOA, Komandante Unidade, reprejentante Ministeriu Saude, parseru UNFPA no konvidadu sira. Media PNTL.

2F5A5012

Enkontru Avaliasaun Servisu Polisiamentu Komunitaria

2F5A4301

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Departamentu Polisiamentu Komunitaria sexta-feira (22/10) ne’e realiza Enkontru Avaliasaun Servisu hamutuk ho Xefe Polisiamentu Komunitaria munisipiu 13 inklui RAEOA hodi avalia servisu hirak ne’ebe maka durante ne’e hala’o ona.

Komandante Komandu Operasaun Superintendente Xefe Pedro Belo iha ninia intervensaun ba aktividade ne’e, lori Komandu PNTL nia naran hato’o parabéns ba Xefe Polisiamentu Komunitaria ne’ebe maka durante iha Pandemia COVID-19 maibé servisu Komunitaria iha munisipiu lao diak tebes-tebes, ita hotu apresia ba servisu hirak ne’ebe Komandu munisipal sira halo, liu-liu Polisiamentu Komunitaria ne’ebe maka hala’o sensibilizasaun regras Saúde nian ba komunidade.

“Nune’e mós iha halo sensibilizasaun kona-ba Dekretu Governu, Ezekusaun Rezolusaun Governu ba iha Estadu Emergensia (EE) ne’ebe maka lao iha teritoriu laran tomak no hala’o implementasaun ho diak to’o ohin loron, ita hotu hatene katak Serka Sanitaria iha munisipiu hotu remata ona maibé ita nafatin ho situasaun ida EE ne’ebe maka oras ne’e dadaun lao nafatin”, tenik Komandante Komandu Operasaun ne’e.

Superintendente Xefe ne’e afirma tan hanesan ita hotu hatene katak la kleur tan ita tama ona ba fulan Novembru nian ne’ebe maka sei iha aktividade barak ne’ebe maka ita sei selebra hanesan Loron Finadu ne’ebe maka populasaun teritoriu Timor laran tomak sei selebra loron Matebian iha fatin hotu-hotu, nune’e mós hafoin ida ne’e sei iha tan loron 12 Novembru ne’ebe maka ita hotu akompaña loron Juventude; hafoin sei iha tan selebrasaun loron 28 Novembru tanba ne’e iha fulan Novembru nia laran iha servisu lubuk ida ne’ebe maka parte Polisiamentu Komunitaria tenke hala’o sosializasaun ba komunidade sira hodi kria estabilidade no hakmatek iha munisipiu idak-idak.

2F5A4306

“Tanba ne’e ho aktividade hirak ne’ebe maka sei akontese iha fulan Novembru tantu mós fulan Dezembru presiza tebes ita nia apoiu, kontinua nafatin servisu hamutuk ho autoridade lokal sira, tantu mós ho ita nia parseiru hotu iha munisipiu sira, hodi nune’e ita bele kria estabilidade no hakmatek iha ita nia rai, laos situasaun ida ne’e deit maka ita hasoru maibé iha tinan oin ita sei hasoru Eleisaun Prezidensial ne’ebe sei hala’o iha fulan Marsu tinan oin, entaun ida ne’e maka oras ne’e dadaun sai preukupasaun ba ita hotu nian liu-liu mai PNTL”, hatutan Superintendente Xefe ne’e.

Eis Komandante Komandu munisipiu Dili ne’e apela ba Xefe Polisiamentu Komunitaria munisipiu sira atu bele promove programa Kultura Hadomi Vida ne’ebe maka Komandu PNTL lansa ona iha fulan kotuk no kontinua hala’o ba joventude sira iha universidade Dili laran atu nune’e ita bele reduz númeru ba kazu asidente no insidente ne’e maka ikus-ikus ne’e ninia númeru aumenta ba bebeik. Tanba ema hotu laiha hanoin katak Vida ne’e importante, nune’e ita nu’udar polisia komunitaria presiza sensibiliza programa ida ne’e hodi fó hanoin ba ita nia maluk Timor oan hotu atu Hadomi sira nia Vida. Programa ida ne’e laos deit eduka ita nia juventude sira ne’ebe maka lori transporte, maibé mós ba hirak ne’ebe lao ain katak wainhira sai ba Estrada públiku tenke matan moris, neon na’in hodi hanoin katak Vida ne’e importante.

Iha fatin hanesan Xefe Departamentu Polisiamentu Komunitaria Nasional Superintendente António da Luz hateten enkontru ba loron ohin nian hanesan enkontru avaliasaun ida ba servisu Polisiamentu Komunitaria nian iha munisipiu 13.

“Iha enkontru ne’e ita hotu atu rona orientasaun balun husi Komandante Komandu Operasaun kona-ba servisu hirak ne’ebe liga ba aktividade ho Polisia Komunitaria nian iha munisipiu no mós Nasional, tuir lolos munisipiu 13 marka presensa hotu maibé balun iha problema mak labele partisipa iha enkontru ne’e, informa mós katak iha tempu naruk kuaze tinan rua resin maka ita la hasoru malu hanesan iha biban ida ne’e tanba situasaun Pandemia Surtu COVID-19, maibé ohin ita hotu iha ne’e atu rona orientasaun liga ba servisu operasional Polisia Komunitaria nian iha munisipiu”, hakotu Superintendente ne’e.

Media PNTL.              

2F5A4281

 

               

Jender PNTL Trasa PAN 2022

IMG_1172

Dili- Gabinete Jender Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) trasa Planu Asaun Annual (PAN) tinan 2022 hodi dezenvolve igualdade jeneru no partisipasaun feto.

Reprejentante Komandante Jeral PNTL Superintendente Xefe Jose M.Neto Mok hateten liu husi sorumutu ne’e Polisia Femenina halo avaliasaun ba sira nia servisu ne’ebe maka halao iha tinan hirak liu ba no oinsa atu trasa planu ba tinan 2022, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista sira iha Salaun Tower Fatuhada Dili, Kinta (21/10).

Lori Komandu nia naran enkoraja Femenina PNTL atu kontinua servisu makaas no unidade hodi fo hanoin hamutuk tanba wainhira ita lia fuan ida deit no servisu hamutuk maka ita sei forsa no koalia ema bele rona tanba ita boot sira nia servisu atu hare desigualdade iha instituisaun PNTL hodi fo hatene ba Komandu atu hare.

“Husu partisipante sira atu fo imi nia pareser hodi hadia tuir vijaun ne’ebe maka imi iha no alkansa objetivu prinsipal ba dezenvolvimentu feto PNTL no igualdade jeneru tuir metas ne’ebe maka ONU trasa no ita adopta, saida maka presija hare no hadia hodi hato’o ba Komandu konaba nesesidade saida maka presija atu hadia no kompleta nune’e ba futuru ita halao servisu tuir ita nia planu estratejia ne’ebe iha,” Komandante Neto Mok.

IMG_1179

Parte ida husi progresu feto PNTL maka oras ne’e daudaun Ofisial Superior Superintendente Xefe Natercia Martins ba tuir kursu Estadu Mayor durante tinan ida(1) iha Australia ne’e hanesan susesu ida no primera vez instituisaun PNTL haruka feto ida.

Iha okajiaun ne’e Xefe Gabinete Jeneru Superintendente Julia Gama hateten planu prioridade ne’ebe maka Gabinete Jeneru planea ba tinan 2022 maka kapasitasaun mudansa ba Polisia Femenina hodi priense kuota %13 ita sei luta halo advokasia lori atinji kuota ne’ebe iha no mehi katak ba futuru sei priense liu kuota ida ne’e.

Nia hatutan mehi boot ne’ebe maka iha.maka tinan tolu (3) oin mai sei iha feto ida maka assume kargu hanesan Komandante Jeral hodi lidera instituisaun PNTL no nia sei sai hanesan ajensia mudansa ne’ebe sei fo influensia ba ema hotu liu-liu sosiedade tanba nia feto no nudar inan ida ne’ebe sei hapaz ema hotu-hotu.

“Esperansa ba Feto maluk ne’ebe tuir hela kursu Estadu Mayor ami fo apoiu tomak nune’e wainhira nia fila mai sai lideransa diak ida iha future,”Superintendente Gama espera.

IMG_1184

Feto PNTL nia partisipasaun %50 tanba iha 79 maka nomedu ba kargu hanesan Komandante munisipiu, Komandante Eskuadra no kargu xefia sira, ita koko atu halai hanesan ho mane sira hodi kompleta malu.

Programa ne’e iha husi PAN 2018-2020 fo prioridade ba ema hotu liu-liu feto sira iha munisipiu ne’ebe partisipa iha programa ida ne’e. Husi avaliasaun ida ne’e ita sei kria planu estratejia ida ne’ebe Ita trasa ba tinan 2022-2025.

Iha biaban ida ne’e hakarak enkoraja feto maluk sira atu labele lakon oportunidade no nafatin prepara aan hodi kompete iha oportunidade ne’ebe maka sei mai hodi motiva no enkoraja ita nafatin liu-liu halo komunikasaun ne’ebe diak, loyalidade ba Komandu no respeita hirarkia hodi hatudu maturidade no disiplina nune’e wainhira iha oportunidade ruma mai ita nia lideransa no Nai ulun sira hanoin ita hodi enkaisa no envolve ita iha atividade tomak.

Patrtisipa iha sorumutu PAN 2020 ne’e Komandante Munisipiu Liquica Superintendente Umbelina Soares, Xefe SON/NOC Superintendente Asistente Augustu Tilman da Costa, Parseru TLPDP, Reprejentante Ministeriu Interior. Media PNTL

Komandu PNTL Sei Alerta Iha Loron Bo’ot Finadu

2F5A4164

Aileu, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi gabinete Komandu Operasaun Nasional sei hasai Diretiva Operasional ba Komandu munisipiu no Unidade sira PNTL nian atu alerta hodi asegura seguransa iha loron bo’ot Finadu tinan ne’e.

Komandante Jerál PNTL Komisariu Polísia Faustino da Costa kuarta-feira (20/10) ne’e iha Komandu munisipiu Aileu antes realiza Enkontru Semanal ba Avaliasaun Servisu PNTL, ba jornalista sira hateten relasiona ho komemorasaun loron bo’ot Finadu ne’ebe besik dadaun ona, Komandu PNTL liu husi Komandu Operasaun Nasional hasai ona Diretiva Operasional maka hare’e liu kona-ba operasaun fugetes, ida ne’e orientasaun fó ona laos deit ba iha Komandu munisipiu Aileu maibé ba teritoriu tomak oinsa atu bele alerta iha situasaun ida ne’e (Loron Bo’ot Finadu) tantu mós area sira seluk ne’ebe administrativamente implika PNTL nian aktividade.

“Lo’os duni, keta haluha katak loron bo’ot Santu no loron Matebian nian besik ona, maibé ita hotu tenke hatene katak Pandemia Surtu COVID-19 to’o ohin loron sei existe no sei lao iha ita nia rai, maske ita hotu akompaña katak númeru ba afetadu komesa tu’un maibé primeiru maka ne’e ita tenke nafatin disiplina, kumpre regras protukuler husi COVID-19 ninian”, tenik Komandante Jerál PNTL ne’e.

Komisariu Polísia ne’e salienta tan katak parte segundu maka ita hotu tenke tau nafatin neon katak aktividade sira ne’e ita bele halo hanesan ba vizita semiteriu/rate, maibé ita tau ann katak Pandemia ne’e nafatin existe ita nia rai, tanba ne’e evita atu nune’e ita labele hetan fila fali ou afeta husi Pandemia ida ne’e.

“Terseiru maka bain-bain kuandu tama ona iha loron bo’ot rua ne’e (Loron Santu no loron Matebian) sempre iha aktividade oin-oin ne’ebe halo hahu’u husi igreja to’o mós iha semiteriu, tanba ne’e aproveita oportunidade ida ne’e sei mensagen espesial ami sei fó tuir mai, maibé Importante maka ne’e wainhira ba vizita ka hamos semiteriu/rate ita tenke hatene katak ita iha hela situasaun ida ne’ebe Estadu Emergensia (EE) nia laran”, hakotu autoridade másimu instituisaun seguransa ne’e.

Media PNTL.