Komandu PNTL Hamutuk Ho Ekipa Saneamentu Sei Hamos Liafuan La Edukativu Iha Parede Lolon

IMG_5625

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) tuir planu sexta semana ne’e hamutuk ho ekipa Saneamentu munisipiu Dili sei halo limpeza hodi hamoos liafuan la edukativu sira iha parede lolon iha kapital Dili liu-liu iha jardim sira. Liafuan la edukativu sira ne’e maka hanesan lider Kay Rala Xanana Gusmão nia naran ne’ebe hakerek husi ema deskoñesidu.

Komandante Komandu Operasaun PNTL Superintendente Xefe Pedro Belo kuarta-feira (19/02) ne’e ba jornalista sira hateten planu ida ne’e sei hahu’u iha sexta semana ne’e, PNTL laos servisu mesak maibé sei servisu hamutuk ho parte Saneamentu ninian.

“Tanba ita hotu hatene katak Lei Nu.33/2008 la fó dalan ba ema hotu tenke halo foer iha sidade, liu-liu sira ne’ebe hakerek liafuan sira ne’ebe maka la edukativu iha parede lolon tanbe ne’e hahalok ema ne’ebe maka la ho responsabilidade hakarak atu halo foer sidade Dili”, hateten Komandante Komandu Operasaun PNTL ne’e.

Porta Voz Komandu PNTL ne’e afirma tanba ne’e maka husi parte Komandu PNTL sei buka tuir autor sira ne’ebe maka gosta halo foer nune’e mós iha Komandu Jerál hamutuk ho ekipa Saneamentu sei halo limpeza hodi hamoos liafuan sira ne’e, laos liafuan sira hakerek lider Kay Rala Xanana Gusmão nia naran deit maibé ba sira seluk nia naran mós sei hamoos hotu.

Media PNTL.         

Komisariu Polísia Faustino da Costa Fó Posse Ba Xefe Departamentu Finansas no Orsamentu PNTL

20200219-2F5A2327

Dili, Basea ba Despasu Comandante Geral Nu.106-A/CG-PNTL/II/2020 Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) iha loron 19 fulan Fevereiru tinan 2020 hala’o serimonia tomada de posse ba Inspetora Fátima Mendonça hodi assume kna’ar hanesan Xefe Departamentu Finansas no Orsamentu PNTL. Posse ne’e entrega diretamente husi Komandante Jerál PNTL Komsariu Polísia Faustino.

Porta Voz Komandu PNTL Superintendente Xefe Pedro Belo hafoin serimonia ba jornalista sira hateten ohin politika Komandante Jerál nian ne’ebe iha mudansa ba estrutura iha parte Finansas ninian tanba ne’e maka hala’o tomada de posse ba Inspetora Fátima ne’ebe durante ne’e assume kna’ar hanesan tezoreiru no ohin assume fila fali kargu hanesan Xefe Departamentu Finansas no Orsamentu PNTL nian.

“Kona-ba sé mak atu subtitui fali kan’ar matebian Superintendente Xefe lino da Silva Saldanha hanesan Komandante Unidade Polísia Marítima (UPM) ninian, ida ne’e tempu besik sei lao hela ohin só bele ba ema ida maibé hau hanoin tempu besik ami sei iha tomada de posse ne’ebe oras ne’e dadaun Komandante Jerál sei hare’e sé mak bele ba fali UPM”, tenik Porta Voz Komandu PNTL ne’e.

Aktual Komandante Komandu Operasaun ne’e salienta tan kona-ba Xefe Departamentu Finansas no Orsamentu sesante Superintendente Assistente Basilio de Jesus atu koloka iha ne’ebe, ne’e kabe kompetensia Komandante Jerál ninian atu prepara fatin seluk hodi hala’o servisu maibé atu ba fali UPM to’o oras ne’e seidauk bele hatene.

Iha biban hanesan, enposada Inspetora Fátima Mendonça espresa ninia sentimentu katak uluk kna’ain hau hato’o Agradese ba Maromak ba Bensaun tomak ne’ebe hau hetan, ba konfiansa sira ne’ebe husi hau nia na’in ulun sira fó ba hau.

20200219-2F5A2334

“Iha kna’ar foun ida ne’e hau sente katak todan oituan, maibé hau sei esforsu ann ho kapasidade ne’ebe hau iha atu hala’o servisu tuir regras no Prosedimentu ne’ebe maka iha”, espresa enposada ne’e.

Kona-ba saida maka sei hala’o iha kna’ar foun ne’e, Inspetora Fátima esplika katak oras ne’e dadaun ita hotu hatene katak ho Politika Estadu nian katak sei lao hela ho DOT (Dotasaun Orsamentu Temporaria) entaun buat barak ita la halo, ita só bele halo tuir regras no sirkular ne’ebe iha atu nune’e mákina estadu nian bele lao ho diak hodi garante seguransa iha ita nia rai laran. Inspetora Fátima Mendonça antes ne’e assume kargu hanesan Xefe Tezouru durante tinan tolu nia laran.

Hola parte iha serimonia simples ne’e Komandante Jerál, Segundu Komandante Jerál, Inspetor Jerál, Komandante Komandu Operasaun, Komandante Komandu Administrasaun, Komandante SIP, Diretur Rekrsu Umanu, Xefe Departamentu Justisa, Jender no DPCN.

Media PNTL.

Komandante Jeral halo Enkontru Semanal ho Komandante Munisipiu

IMG_0134

Dili- Komandante Jeral PNTL halo enkontru ho Komandante munisipiu 12, RAEOA no Unidade Espesial Polisia (UEP), Unidade Patrulamentu Fronteira (UPF) no Unidade Polisia Maritima (UPM).

Komandante Jeral PNTL Komisariu Faustino da Costa hateten enkontru ne’e hanesan enkontru kontinuasaun atu hare konaba orentasaun no diretiva hirak ne’ebe Komandu fo sai nia inplementasaun to’o iha ne’ebe no problema saida maka Komandante sira hasoruserake ho situasaun politika agora Komandante munisipiu sira identifika kazu balu, aktus balu no azitasaun balu liga ba ida ne’e kalae, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista sira iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili, Segunda (17/02).

Komisariu ne’e haktuirtan katak em prinsipiu Komandante hotu-hotu hato’o katak iha munisipiu hotu situasaun lao diak, kalma hakmatek no kontroladu maske iha asidente balu ne’ebe dala ruma mosu, alende ne’e Komandante sira mos aprejenta konaba kestaun transporte no limitasaun pessoal.

“ Hanesan ita hotu hatene wainhira orsamentu la pasa iha Parlamentu Nasional  PNTL organiza kedas hodi hasai diretiva ba Komandu Unidade no munisipiu sira, iha inisiu fulan Fevereiru Komandu halo enkontru ho Unidade UEP,UPF no UPM, Komandu munisipiu Dili no Kuartel Jeral  ne’e mak halo iha primeira semana no Segunda semana no ohin ita halo enkontru envolve Komandante munisipiu no Unidade sira hotu,” dehan Komandante Jeral.

Esforsu ne’ebe Komandu halo maka nafatin hare regras uza orsamentu duadesimu katak iha neba labele halo prosesu loke tender foun ka aprovizionamentu entaun Komandu propoin ona ba governu para Kompania sira ne’ebe halo manutensaun ba viaturas Polisia nian hetan aprovasaun iha inisiiu Fevereiru tanba ne’e maka trasporte sira iha kontinuasaun manutensaun hanesan mos reparasaun ba kareta no motor.

Ami mos atualija ba Komandante sira katak kualker adiantamentu ka foti osan peti cash tuir lei duadesimu nian ida ne’e la permite so ba deit orsamentu alimentasaun ka ransum ba membru sira.

Iha oportunidade ne’e Komandante Jeral mos fo hatene ba Komandante sira ne’ebe tur enkontru semanal tenke partisipa iha serimonia funeral Saudoju Superintendente Xefe Lino Saldanha ne’ebe halo ho misa iha rejidensia matebian no ba halot iha Simiteriu jardim dos Herois Metinaru. Media PNTL

PNTL Munisipiu Dili Halo Sosializasaun Ba Membru KPK Suku Manleuana

IMG_0132

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) munisipiu Dili sexta semana kotuk (14/02) hala’o sorumutu ida hodi halo sensibilizasaun ba membru Konsellu Polisiamentu Komunitaria (KPK) suku Manleuana munisipiu Dili. Sosializasaun ne’e halo hodi fahe informasaun ba membru KPK sira atu oinsa maka hamutuk ho Ofisial Polísia Suku (OPS) hodi bele halo asaun prevensaun ba konfrontu ne’ebe maka mosu iha suku nia laran.

Komandante PNTL Munisipiu Dili Superintendente Xefe Armando Monteiro iha ninia intervensaun ba serimonia ne’e hateten problema ne’ebe maka komum ou sempre mosu liu iha komunidade nia le’et maka probelam rai. Iha ne’ebe komunidade sira sempre hadau malu no ikus mai mosu konflitu ne’ebe ema hotu la espera. Problema ne’e mosu tanba sidadaun Timor oan sira ne’ebe maka fila husi Indonesia mai reklama katak sira maka na’in ba rai ne’ebe maka komunidade sira balun ona ona uma, tanba rai sai problema nasional iha Timor laran tomak talvés mós iha suku Manleuana.

IMG_0152

“Tanba ne’e maka hau mai atu fó koragem maske iha kritika husi ita nia sosiedade sivil katak dala ruma ita halo servisu ida lalos maibé hau dehan lalos, tanba iha Lei Seguransa Nasional, Lei Konsellu Suku artigu 12 fó kompetensia hodi halo vizilansia kontrolu no planu dirige, koordena, partisipa ba kualkér prosesu desenvolvimentu iha nivel suku”, tenik Komandante PNTL Munisipiu Dili ne’e.

Iha aktividade sosializasaun ne’e parte Tránzitu Rodoviaria no Investigasaun hato’o informasaun liga ba area idak-idak nian ba membru KPK sira atu oinsa maka bele koordena ho OPS sira ne’ebe koloka iha suku hodi bele resolve problema ne’ebe maka mosu iha komunidade suku Manleuana ne’e. Sorumutu ne’e hetan apoiu husi parseiru The Asia Foundation (TAF) no hetan partisipasaun másimu husi membru KPK suku Manleuana.

Hola parte iha sosializasaun ne’ebe hala’o husi Komandu PNTL munisipiu Dili no lidera diretamente husi Komandante PNTL munispiu Dili ne’e maka Xefe Suku Manleuana, Xefe Departamentu Polisiamentu Komunitaria Nasional (DPCN), parseiru TAF, Komandante Eskudra Dom Aleixo no komunidade suku Manleuana.

Media PNTL.

IMG_0143

Komandu PNTL Sente Triste Lakon Nia Ofisial Superior Diak Ida

84609793_872025699905780_2273792167954612224_o

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) kinta-feira semana ne’e sente triste ho Superintendente Lino da Silva Saldanha Komandante Unidade Polisia Maritima (UPM) ne’ebe fila hikas (mate) ba mundu seluk tanba hetan atakasaun.

Komisariu Polísia Faustino da Costa sexta-feira (14/02) ne’e hateten Superintendente Lino da Silva Saldanha polísia ida ne’ebe laos hau koñese hafoin ami rua tama PNTL lae maibé hau koñese ema ne’e antes kedas desde tempu Indonesia tanba ne’e PNTL triste lakon ona ninia Ofisial Superior diak ida ne’ebe hanesan hau dehan bebeik katak matebian hanesan futuru lideransa diak ba Instituisaun PNTL.

“Ninia involvimentu ba instituisaun no rai ida ne’e hau hanoin ema hotu hatene no dala ida tan lori estrutura tomak PNTL ninian hato’o sentidu kondelensia ba familia Superintendente Lino da Silva Saldanha, mas instituisaun ninia obrigasaun ida maka koordena nafatin ho familia oinsa iha futuru Direitus Legais ba iha membru ida ne’e”, tenik Komandante Jerál PNTL ne’e.

Autoridade másimu seguransa ne’e afirma tan katak Komandu PNTL koordena ona ho governu ita halo prosesu Promosaun ida ba Superintendente Lino da Silva Saldanha ho Deviza (Sentidu) Espesial deside kedas ne’e desde Komandu simu informasaun ba ninia mate.

“Tuir mai atu halo prosesu fúnebre iha ne’ebe, informasaun ne’ebe parte Komandu simu husi familia tanba nia ona na’in hitu balun sei ki’ik hela no sira husu atu tau besik hodi nune’e sira bele asesu ou vizita, husi instituisaun sei hare’e no koordena parte relevante liu-liu ho Komite 12 Novembru ne’ebe ami mós hetan ona karta ida Prezidente Komite 12 Novembru hato’o ona ba Prezidente Komisaun Homenagem kona-ba ninia serimonia sira ne’e”, afirma Komisariu Polísia ne’e.

Tuir Na’in ulun PNTL ne’e katak kontribuisaun matebian ninian iha instituisaun PNTL barak tebes tanba nia hanesan ema ne’ebe hamutuk hari’I instituisaun PNTL iha tinan 2000, nia mós assume kargu lubuk ida maka hanesan eis Komandante Departamentu Justisa, eis adjuntu Komandante Jerál area administrasaun no ninia pozisaun ikus maka Komandante Unidade Polísia Martima (UPM) ne’ebe liu ona tinan 10.

Tuir informasaun ne’ebe maka parte Komandu hetan husi familia katak loron atu halo’ot matebian nian sei halo iha loron segunda tanba matebian nia oan na’in rua oras ne’e hala’o hela estudu iha Portugal no sei to’o iha Timor iha loron domingo. Media PNTL.

Komandu PNTL Hala’o Lansamentu Fatuk Dahuluk ba Konstrusaun Edifisiu Sentru Koordenasaun Krime Trans Nasional

20200214-2F5A2163

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Servisu Investigasaun Kriminal Nasional (SICN) sexta (14/02) ne’e hala’o serimonia Lansamentu Fatuk Dahuluk Konstrusaun Edifisiu Sentru Koordenasaun Krime Trans Nasional (TNCC-Trans National Crime Coordination Center, sigla Ingês) iha resintu Kuartél Jer’al PNTL Kai-Koli.

Komandante Jerál PNTL Komisariu Polísia Faustino da Costa iha ninia intervensaun hateten iha oportunu ida ne’e, iha fatin ita hotu hamrik iha ne’e sei sai fatin Sentru Koordenasaun servisu ba parte Servisu Investigasaun Kriminal tanba ne’e ho objetivu ida ita hala’o lansamentu hodi konvida parseiru servisu no mós parte relevante ba iha lansamentu primeira pedra ida ne’e.

“Importansia husi edifisiu ida ne’ebe ohin hahu’u konstrusaun katak primeiru, iha tempu naruk nia laran PNTL hamrik kuaze tinan rua-nulu ona no besik dadaun tinan rua-nulu uza edifisiu balun ne’ebe ita hotu hatene no akompaña, nune’e ho prezensa husi parseiru ninian mós nota katak Timor-Leste oras ne’e dadaun komesa iha ona indikasaun ba Krime sira ne’ebe konsidera hanesan Krime Trans Nasional maka Tráfiku Umanu, Tráfiku Droga no seluk tan”, tenik Komandante Jerál PNTL ne’e.

20200214-2F5A2148

Komisariu Polísia Faustino hatutan tan Komandu PNTL mós rekoñese katak servisu sira ne’e hare’e ba Organika PNTL no Organika PSIK ninian tantu Kódigu Prosesu Penal Timor-Leste ninian, Servisu ida ne’e defini katak sé mak atu bele atende hodi kontinua ninia prosesu. Maske nune’e hare’e ba nesesidade ita hotu ninian liu-liu Timor ninian presiza duni Edifisiu ida atu bele halo Koordenasaun ida ne’ebe merese, hanesan mós kazu balun iha pasadu katak bainhira PNTL hetan informasaun, hetan keixa dala-wain PNTL mós atende liu-liu ba vitima sira Tráfiku Umanu ninian no mós Explorasaun Umanu.

“Nota mós katak iha pasadu, iha kazu Kontrabandu balun ne’ebe PNTL tenke atende ho kapasidade ema ne’ebe barak iha tempu ida ho ema 59, nune’e refleta ba realidade katak ho kondisaun edifisiu ne’ebe iha, ida ne’e ita labele responde tuir nesesidade no tuir padraun kona-ba Direitus Umanus ninian ne’ebe tenke trata ema ho dignu, nune’e ho apoiu parseiru ohin ita hotu asiste katak edifisiu ida ne’e sei sai edifisiu ida ne’ebe katak primeiru Kumprimenta Padraun Direitus Umanus ninian ba kualkér atendimentu kazu Kontraversu sira no segundu katak edifisiu ida ne’e mós sai fatin ida ne’ebe Sentru atu parte relevante bele tur hamutuk hodi hare’e, diskuti kona-ba nia prosesu sira”, afirma Na’in Ulun PNTL ne’e.

Iha fatin hanesan Komandante Timor-Leste Police Development Program (TLPDP) Geoff Turner iha ninia intervensaun hato’o ninia rekoñesimentu ba kompañia Caltech ho nia ekipa tomak ne’ebe maka hanesan kontraktor prinsipal no sai ona hanesan amigo diak ba TLPDP no PNTL liu husi sira nia programa Konstrusaun ne’ebe inklui Sentru Treinamentu hotu iha munisipiu no foun katak kompleta tan ona VPU munisipiu Dili nian.

20200214-2F5A2114

Entretantu, Xefe SICN Superintendente Xefe Henrique da Costa iha nia entrevista deklara edifisiu ida ne’e halo ba Servisu Investigasaun Kriminal Nasional maibé ba futuru laos SICN mesak mak sei servisu iha ne’eba maibé sei iha koordenasaun signifika katak ita planea ba futuru tenke iha mós reprezentante husi Prokrodoria ninian no reprezentante husi PSIK ninian atu nune’e iha asuntu ruma ita iha koordenasaun ne’ebe diak atu nune’e bele atende, ne’e mak objetivu busi TNCC (Trans National Crime Coordination Center) ninian. Liga ba orsamentu hira mak utiliza iha konstrusaun refere laos kabe kompetensia governu ou PNTL ninian maibé husi parte parseiru TLPDP sira nian hodi ajuda halo konstrusaun edifisiu ne’e mai PNTL espesialmente ba SICN.

Konstrusaun edifisiu ne’e hetan apoiu husi parseiru TLPDP no hala’o husi kompañia Caltech ne’ebe maka ninia konstrusaun sei remata iha fulan Setembru tinan ne’e. Hola parte iha serimonia ne’e Komandante Jerál, Segundu Komandante Jerál, Inspector Jerál, Komandante Komandu Operasaun, Diretur Rekursu Umanu, reprezentante Prokrodoria, KOICA, CAC, Diretur Migrasaun, Amo Kapelaun, Xefe kompañia Caltech no konvidadu sira seluk.

Media PNTL.

 

20200214-2F5A2099

Komandu PNTL Lakon nia Ofisial Superior Ida

84609793_872025699905780_2273792167954612224_o

Dili- Komandu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) lakon nia Ofisial Superior Superintendente Lino da Silva Saldanha Komandante Unidade Polisia Maritima (UPM) ne’ebe fila hikas (mate) ba mundu seluk.

Iha loron 13 de Fevereiru Komandante UPM Superintendente Lino da Silva Saldanha hakotu nia iss iha Hospital Nasional Guido Valadares (HNGV) tanba moras kardiaku (fuan) no tensaun.

Tuir fonte Ajensia TATOLI ne’ebe maka Media PNTL asesu katak Xefe Departamentu Banku de Urjensia HNGV Todi de Jesus informa matebian to’o iha HNGV iha tuku 10:36 dader no hafoin minutu 10 ekipa mediku halo resusitasaun maibe la konsege deteta sinais vitais hanesan fuan la book aan no la dada iss.

Komandante UPM Superintendente Lino da Silva Saldanha nia fuan la book aan tanba afeta husi moras kardiaku (fuan) no tensaun ne’ebe durante ne’e matebian enfrenta.

“Hanesan mediku moras ida hanesan ne’e bolu naran ataka korasaun tanba serangan jantun mak halo fuan paradu,” dehan Xefe Departamentu Banku de Urjensia HNGV ba jornalista sira iha HNGV Bidau Dili, Kinta (13/02).

Xefe Departamentu Banku de Urjensia ne’e haktuirtan Nia parte rona katak matebian moras kardiaku (fuan) nomos tensaun no hein atu halo tratamentu saude iha rai liur maibe la konsege to’o matebian husik ona mundu ne’e.

Matebian Superintendente Lino da Silva Saldanha moris iha loron 13 fulan Setembru 1970 (49),  hahu tama Polisia iha loron 12 fulan Jullu tinan 2000 ho diviza Ajente, iha loron 27 de Marsu 2001 hetan promosaun tanba nomeasaun husi postu Sargento ba postu Sargento-Chefe, iha loron 27 Marsu 2003 simu promosaun tanba nomeasaun nudar ofisial Inpetor no iha loron 27 Marsu 2010 hetan promosaun tranzitoria nudar ofisial Superior ho postu Superintendente.

Durante halao nia kareira iha instituisaun PNTL matebian Superintendente Lino da Silva Saldanha asumi kargu nudar Komandante do Komando de administrasaun iha loron 15 Fevereiru tinan 2005 to’o loron 31 Marsu tinan 2009, iha loron 9 fulan Jullu tinan 2010 to’o 13 de Fevereiru 2020 asumi kargu nudar Komandante UPM ho postu Superintendente.

Komandu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) hato’o sentidu kondolensia ba familia em lutada, Deskansa Em Paz iha Reinu Lalehan Superintendente Lino da Silva Saldanha. Media PNTL

PNTL/Unidade Ema Vulneravel (VPU) Halo Workshop ho Parseru Sira

IMG_0025

Dili-  Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) Unidade Ema Vulneravel (VPUsigla ingles) halo workshop ho parseru sira hodi hare oinsa servisu hamutuk hodi atende no fo asistensia ba vitima violensia bazeia ba jeneru.

Diretor Servisu Investigasaun Kriminal Nasional Superintendente Xefe Henrique da Costa hateten workshop ne’e ho objetivu atu hare oinsa servisu hamutuk VPU ho parseru sira ba prevensaun no kombate krime bazeia ba jenenru, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kuartel TLPDP Hudi-Laran Dili, (12/02).

Nia haktuirtan data estatistika PNTL unidade Servisu Investigasaun Kriminal hatudu katak iha tinan 2019 ita rejista krime violensia bazeia ba jeneru ass entaun VPU sente katak ita mesak labele halo servisu ida ne’e nune’e iha oportunidade ida ne’e ita konvida parseru sira hotu mai iha ne’e atu buka meius oinsa servisu hamutuk hodi prevene no kombate krime violensia bazeia ba jeneru..

Hare ba kazu violensia domestika ne’ebe maka ass maka PNTL halo prevensaun liu husi sensibilizasaun nomos sosializasaun ba estudante  nivel sekundariu no universitariu nomos komunidade sira. Servisu ida ne’e involve OPS sira iha suku para sira nia atividade hanesan patrulla no vizita ba komunidade sira mos hato’o informasaun ba komunidade sira atu hatene katak violensia domestika ass no presija ita halo prevensaun.

Entretantu Konsseleira Investigasaun Pesoal Vulneravel no Krime Jeneru TLPDP Leesa Alexander hateten TLPDP proativu tebes suporta PNTL no ami iha komitmentu hodi suporta PNTL atu halo investigasaun ba kazu violensia domestika tanba kazu ne’e afeta ema barak.

IMG_0019

Liu husi enkontru ne’e Xefe VPU munisipiu sira mai hamutuk ho parseru hodi hare hamutuk oinsa parseru sira suporta liutan VPU hodi fo asistensia ba vitima sira no oinsa prosesa autor sira tuir dalan legal.

Iha okajiaun ne’e Kordenador Programa PRADET Luisa Marcal hateten PRADET sempre halo kolaborasaun servisu ne’ebe diak ho VPU tanba PRADET kobre ona munisipiu hotu entaun ami halo servisu ida ne’e integradu hodi fo asistensia ba vitima sira..

Nia hatutan atu kombate krime violensia domestika maka ita hotu presija servisu hamutuk laos deit Polisia no PRADET maibe komunidade no instituisaun sira ne’ebe servisu iha isu violensia bazeia ba jeneru presija servisu hamutuk hodi diminui krime violensia domestika tanba ita hare oras ne’e daudaun kazu violensia domestika aas tebes.

Workshop loron ida ne’e loke husi Diretur SIKN Superintendente Xefe Henrique da Costa no komandante TLPDP Geof Turner no partisipa husi Xefe VPU munisipiu 12 no RAEORA parseru Fundasaun Azia, Ministeriu Solidaridade Sosial, Codiva, Alfela, Sekretariu Estadu Inkluzaun Sosial. Media PNTL       IMG_0010

Komisariu Polísia Faustino da Costa Vizita Postu PNTL Iha Liña Fronteira

 IMG_0183

Dili, Komandante Jerál Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) Komisariu Polísia Faustino do Costa iha kuarta-feira (05/02) ne’e hala’o vizita servisu ida ba postu PNTL nian iha liña fronteira hanesan Unidade Polísia Fronteira (UPF) hodi hare’e servisu membru sira nian relasiona ho situasaun ida ne’ebe sai preukupasaun komunidade sira nian liga ba Virus Corona.

Autoridade másimu seguransa ne’e ba jornalista sira hateten objetivu husi vizita ida ne’e maka hanesan ita hotu akompaña situasaun ita nia rai laran no situasaun ida ne’ebe ohin loron laos Timor-Leste mesak mak preukupa, entaun iha semana hira liu ba governu mós prepara antisipa oinsa atu bele hare’e kona-ba ita halo prevensaun ba moras ida ne’ebe sai preukupasaun bo’ot.

“Agora, iha tersa-feira Parlamentu mós hasai ona Rezolusaun ida liga ba ida ne’e entaun hau kontaktu ho Ministru Interior Interinu no Ministru mós husu oinsa atu hare’e operasionalmente Polísia sei hare’e oinsa seguransa iha fronteira mas liga liu-liu ba moras ida Virus Corona ne’e, entaun tanba ne’e maka wainhira to’o iha fatin ne’e ajenda dahuluk ne’ebe hau halo maka hasoru diretór sira, xefe setór sira iha postu intergradu”, tenik Komandante Jerál ne’e.

IMG_0227

Komisariu Polísia afirma tan katak iha sorumutu ne’e diretór sira ne’e mós hato’o sada maka sira sente no halo iha postu intergradu liu-liu Mota-Ain, iha ne’eba instala ona fatin isolamentu husi Organizasaun Saúde Mundial ne’ebe iha, maibé iha situasaun balun liu husi enkontru ne’e hotu-hotu aprezenta buat ida katak maske sira halo hela servisu mós ba iha parte ida ne’e liga ho ema sira ne’ebe sai husi Indonesia no tama mai ita, agora kondisaun mínimu deit mós laiha hanesan, Masker no luvas laiha ne’e laos ba deit pesoal sira ne’ebe koloka iha ne’eba.

“Kontinuasaun ne’e maka hau halo vizita ba postu balun iha ne’e hanesan Badut-Mean ba iha Tunibibi agora mai tan iha Mozon, hanesan ita hare’e iha ne’e katak PNTL sira nafatin iha ne’e hanesan ohin hau husu ba sira, imi hatene Virus Corona ne’e ka lae? Sira hatan sim, iha media ami akompaña agora saida maka ita atu antisipa, ida ne’e sira seidauk iha informasaun entaun hau aproveita ida ne’e hodi hato’o ba Komandante Unidade, Segundu Komandante Kompañia atu hatutan saida mak tenke halo ba membru sira”, hatutan autoridade seguransa ne’e.

IMG_0274

Na’in ulun PNTL ne’e salienta tan katak iha vizita ne’e hare’e mós membru sira nia kondisaun real iha sira nia servisu fatin, susesu ne’ebe sira halo, dezafiu no obstákulu ne’ebe sira hasoru entaun ita nota katak iha sira nia fatin ita bele dehan balun iha kondisaun diak maibé balun ita presiza hare’e, oinsa atu responde hare’e ba situasaun ida agora ne’e laos fasil atu responde, ita hotu hatene katak Orsamentu Geral Estadu 2020 nia laiha maske programa balun PNTL nian iha katak iha 2020, postu sira iha Fronteira ne’e ita sei halo rehabilitasaun aumezmu tempu halo postu foun ne’e hamutuk 11 maibé, se Orsamentu la pasa signifika katak postu sira ne’e sei labele hadia.

Komisariu Polísia Faustino do Costa hala’o vizita ba postu PNTL nian iha liña fronteira maka hanesan: Postu Mota-Ain, Postu Badut-Mean, Postu Leo-Hitu, Postu Nunura, Quartel Kompañia Alfha Tunubibi, Postu Mozon, Postu Memo no Postu Saburai. Na’in ulun PNTL ne’e iha vizita akompaña husi Inspetór Jerál Superintendente Xefe Carlos Jerónimo.

Media PNTL.   

IMG_0169

PNTL Halo Diskusaun Konaba Estratejia Jeneru 2018-2022

20200204-2F5A1833

Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) Gabineti Jeneru halo diskusaun  ho parseru sira konaba dezenvolve inplementasaun estratejia Jeneru PNTL 2018-2022 hodi hare oinsa hasae numeru partisipasaun feto no promove igualdade jeneru.

Objetivu Estratejia Jeneru PNTL ba periodu 2018-2022 PNTL nudar defensor ba direitu no liberdade timor oan sira hotu nian (feto, mane, labarik mane no labarik feto sira) no fiador ba siguransa interna nasional. Prekupasaun sira seguransa nian diferente ba feto no mane.

20200204-2F5A1843

Bazeia ba Planu Estratejia dezenvolvimentu (PED) no estratejia PNTL, mandatu husi Gabinete Jeneru Planu Asaun Nasional (PAN) 1325 no Planu Violensia Vajeia ba Jeneru, PNTL dezenvolve ona Estratejia jeneru ne’ebe intende atu atinji iha tinan 2022 hodi kontribui ba:

  1. PNTL fornese oportunidade hanesan ba feto no mane tuir sira nia nesesidade no atinji ona prioridade jeneru. No
  2. Hadiak liutan situasaun seguransa ba feto, mane, labarik feto no labarik mane sira iha Timor-Leste hodi moris ho hakmatek.     .

Xefe Gabinete Jeneru Inspetor Xefe Daria Ximenens hateten diskusaun ida ohin ho objetivu atu halibur hamutuk parseru sira hodi hare hikas konaba estratejia jeneru ne’ebe iha nia inplementasaun ba futuru no nia lalalok oinsa, hafoin ita bolu hikas Komandante munisipiu no pontu fokal sira atu hare konaba estratejia ida ne’e tanba atu inplementa presija orsamentu no prosedimentu ne’ebe klaru nomos diskuti konaba atividade saida maka atu halo no nia relatoriu atu diriji ba se ida ne’e maka ita diskuti hamutuk iha ne’e, Nia hato’o asuntu iha Kuartel TLPDP Hudi-Laran Dili, Tersa (04/02).

20200204-2F5A1870

Nia haktuirtan Estratejia Jeneru ne’e rasik define prioridade konaba oinsa hasae numeru partisipasaun feto iha rekrutamentu polisia foun nomos promosaun diviza atu involve feto barak liu nune’e iha balansu feto no mane  tanba agora feto iha deit %15 tanba ne’e se bele iha tinan oin mai iha rekrutamentu no promosaun bele hasae ba %18.

Nudar Xefe Gabinete Jeneru Hau rekomenda ba Komandu PNTL atu sebele karik iha futuru involve feto barak liu iha promosaun ba Postu Ofisiais nune’e feto barak bele asumi kargu hanesan Komandante munisipiu no Segundu Komandante munisipiu hodi luta makaas liutan ba igualdade jeneru iha instituisaun PNTL no hare oinsa hadia meius rekrutamentu foun atu nune’e bele hasae numeru feto iha PNTL.

Iha okajiaun ne’e parseru Juridiku Sosial hateten dalabarak ita hateten involvimentu feto iha PNTL sei menus no ita hakarak atu feto barak liu sai membru PNTL maibe tenke asegura katak kondisaun ne’e tenke iha maka tenke hare lei organika PNTL, Prosedimentu Disiplinar nomos Estatutu PNTL katak iha lei no regulamentu hirak ne’e sensivel ba jeneru ka lae tanba tenke konsidera kondisaun feto no mane lahanesan.

20200204-2F5A1853

Parseru ne’e esplikatan ezemplu ita hakarak feto barak involve maibe kestaun ida maka kondisaun ne’e iha kalae ba feto, Lei, Prosedimentu no Regras ne’e asegura duni kalae direitu feto nian, ida ne’e maka ita hakarak atu hare kestaun hirak ne’e.

“Ami rekomenda ba PNTL atu hare Lei, Regulamentu no Regras tenke sensivel ba jeneru tanba se wainhira sensivel ona ba jeneru ne’e signifika garantia no asegura feto nia partisipasaun maximu iha instituisaun PNTL,” Nia dehan.

Enkontru ne’e partisipa husi parseru Fundasaun Azia, UN Women, TLPDP, Juridiku Sosial, no Ministeriu Interior. Media PNTL

20200204-2F5A1872