LIQUICA – Ekipa Explosive Ordnance Disposal (EOD), husi Unidade Espesial Polisia – PNTL halo destroisaun ba kilat musan ka material funu nian ne’ebe sira rekolla iha territoriu Timor-Leste, iha kaitehu-Liquica Sesta, (07/11/2014). Material ka Armas hirak ne’e kategoria ferruzen ona ne’ebe mai husi Segundu Gerra Mundial ne’ebe balun husik hela iha Timor-Leste ne’ebe komunidade balun sai ona vitima ba Armas ne’e tamba maioria komunidade balun seidauk iha koñesimentu ba material funu nian ne’e. “Atividade ohin ne’e ita halo destroisaun ba material funu nian husi Segundu Gerra Mundial ne’ebe balun espalla iha Timor Leste ne’ebe agora dadaun populasaun sira sei hetan, armas ne’ebe mak ohin halo destroisaun mak hanesan projetila antilaria 2, granada 1 no projetila kiik hamutuk sanulu resin, no kilat musan atus ida resin, material hirak ne’e rekolla liu husi kooperasaun ho F-FDTL J-2, no komunidade sira hodi entrega ba ekipa EOD halo destroisaun.” Informa Xefe Ekipa EOD, Sarjentu Xefe Eustaquio de Jesus Ximenes. Eustaquio afirma, material funu nian ne’e rekolla kuaze iha territoriu tomak Distritu 12, so Distritu Oe-Cusse mak seidauk hetan. Bainhira ekipa rekolla identifika, balun lori mai Dili hodi halo destroisaun no balun ne’ebe labele lori mai, ekipa EOD mak ba direta hodi halo destroisaun ba iha fatin refere. “Ami fo infromasaun no halo sensibilizasaun ba komunidade sira karik hetan material funu nian iha sira nia fatin, labele book maibe tau tiha sinal ruma no informa ba autoridade lokal no polisia komunitaria hodi informa mai ekipa EOD hodi ba halo destroisaun k abele rezolve, tamba sasan hirak ne’e uluk iha tempu funu nian ne’ebe balun sei iha hela ita nia rain, no la seguru ba ita nia vida, tamba ne’e bainhira ita book bele fo perigu ba ita, tamba realidade akontese ona iha Distritu Ermera, Baucau, Bobonaro, Manufahi, Lautem rezulta ema mate.” Esplika Sarjentu Xefe Eustaquio. Xefe Ekipa EOD Eustaquio akresenta katak, servisu ne’e hala’o husi tinan 2006 ne’ebe ekipa GNR (Guarda Nacional República) mak hala’o, no destroi ona kuaze 25-30%, iha tinan 2012 konsege rekolla kuaze 200 resin seidauk destroi, no iha tinan 2014 Governu aloka orsamentu ketak ba ekipa ne’e hodi sosa ekipamentus ba destroisaun nian, mak to’o agora ekipa EOD bele destroi ona kuaze 75% maibe ida ne’e la garante katak ita livre ona husi sasan sira ne’e tamba iha tempu udan dala ruma rai taka tiha, tamba ne’e balun sei iha rai okos, ho nune’e atu hetan material hirak ne’e tenke iha kontribuisaun husi komunidade hotu atu nune’e bele identifika no ekipa EOD bele halo destroisaun ba sasan hirak ne’e. Ekipa EOD ne’ebe servisu iha área ne’e hamutuk na’in 25 (ruanulu resin lima), no hetan ona formasaun bazika iha Japaun durante fulan 4, no Xefe Ekipa ho nia maluk na’in 2 seluk mak tuir ona formasaun avansadu iha Portugal durante fulan 6, tamba ne’e tuir planu formadu na’in 3 ne’e sei fo fali formasaun ba nia maluk na’in 22 seluk atu nune’e bele fasilita servisu ne’e, tamba servisu ne’e todan no risku boot ba sira nia moris. Ekipa EOD ne’e uza ekipamentus ba protesaun, investigasaun, in ativasaun, no destroisaun, bainhira hala’o identifikasaun no destroisaun ba armas refere. Formadu Eustaquio apela ba komunidade sira ne’ebe rona informasaun ne’e hodi fahe ba nia maluk seluk ne’ebe seidauk hatene tamba komunidade maioria seidauk iha koñesimentu ba material ne’e, tamba balun hetan sira hanoin katak ne’e osan mean no book to’o ikus mai afeita ba sira nia vida. Atividade destroisaun ba armas ferruzen ne’e hala’o husi ekipa EOD, no partisipa husi membru PNTL balun no sub ordinadu (staff) balun husi Timor Gap. Mídia PNTL.