DILI – Sekertario Estadu Komunikasaun Sosial (SEKOMS), Nelio Isaac Sarmento husu ba mídia públiku no privadu liu husi notísias lorloron bázeia ba faktus no balansu hodi kontribui ba pás ne’ebe hola parte importante iha konstruksaun estadu. Asuntu ne’e Sekertario Nelio Isaac hato’o liu husi workshop ne’ebe organiza husi sosiedade sivil Fundasaun Mahein (FM) iha salaun enkontru CAVR Balide-Dili Kinta foin lalais ne’e ho ne’ebe tema “Mídia no Seguransa”. Prezensa SEKOMS Nelio Isaac iha workshop ne’e hanesan orador ne’ebe lori topiku “ Liberdade Imprensa”. “Ita presiza tebes notísias ne’ebe kredibel, bazeia ba faktus no balansu hodi ses husi konflitu, ne’ebe ema bolu jornalista ba dame ninian, iha kontekstu Timor jornalista mos hola parte iha konstruksaun estadu. Mídia kualidade nasaun mos forte.”dehan Nelio Isaac. Nelio hatutan, mídia mos presiza hatene politika estadu nian iha aspetu seguransa no defeza atu dehan, mídia sira mos tenki hatene manual polítika área seguransa no defeza ninian ba iha tinan 10 mai ne’e. SEKOMS Nelio mos rekoinese, mídia iha nasionál sei infrenta problema tolu mak hanesan; rekursu umanu, infranstrutura no finanseiru. Responde ba kestaun rekursu umanu governu liu husi SEKOMS haruka jornalista 25 husi mídia públiku no privadu tuir kursu durante fulan 3 iha Jakarta-Indonezia. Oberservador mídia Hugo Fernandes husi Assosiasaun Jornalista Timor-Leste (AJTL) hatete, iha Timor-Leste ninia Independensia mídia hahu kedas ninia kontribuisaun hodi fó informasaun ba públiku, maske mídia sei hasoru dezafiu barak liu husi kapasitasaun hodi responde ejijensia liu husi profesionalizmu. Eis Diretór revista Talitakum dehan, tema mídia no seguransa ne’e importante hodi diskuti tanba wainhira mídia públika notísias ne’ebe hamosu konfuzaun bele hamosu kedas reasaun no konflitu Tuir Hugo mídia laos deit fó informasaun ba públiku maibe mídia mos sai alternativa iha prosesu dezenvolvimentu hosi notísias lorloron ne’ebe públika. Nune’e orador husi Akademia Profesora Komunikasaun iha Universidade Nasionál Timor Lorosa’e Dwikori Sitaresmi ho nia topiku “ Analiza kualidade notísia implika ba situasaun seguransa”. Dwikori hatete, tuir peskiza katak, 85% mídia hala’o nia kna’ar barak liu iha kapital Dili no foti informasaun barak liu mos husi governante sira no reprezentante povu sira iha parlamentu Nasionál, iha 15% deit mak mídia hato’o povu nia lian husi distritu sira. Hare ba peskiza ne’e hatudu katak, mídia seidauk hala’o ninia funsaun lolos sai hanesan ponte entre governante ho povu sira, tuir lolos tenki balansu iha koberura. Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein, Nelson Belo Objetivu workshop ne’e atu fahe no troka informasaun kona-ba kna’ar no kontribuisaun mídia ba pás. Dala barak FM nia peskiza iha mídia koloka ninia jornalista sira kobre iha área seguransa seidauk komprende didiak termu seguransa ninian no fonte ne’ebe lolos hodi konfirma asuntu ida, ida ne’e implika katak, jornalista iha área seguransa no defeza la tuir ninia kapasidade. Asuntu seguransa no defeza presiza tebes jornalista ne’ebe espesifiku hodi nune’e wainhira fó notisias ba públiku sei la hamosu konfuzaun. “Ita presiza tebes jornalista ne’ebe professional tuir ididak nia área ne’ebe nia domina atu nune’e la bele hamosu konfuzaun iha públiku liu husi notísias ne’ebe fó sai iha mídia nia hala’o kna’ar ba,”dehan Nelson Belo. Fundasaun Mahein hanesan sosiedade sivil ne’ebe hala’o servisu monitorizasaun, peskiza no advokasia ba seitor seguransa no defeza iha Timor-Leste husi 2009 to’o agora. Mídia PNTL