2F5A5997

Dili- Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) halo seminariu nasional ba Komandante Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) husi munisipiu 12, RAEOA, Komandante Unidade no Xefe departamentu sira konaba knaar Polisia atu hametin protesaun direitus humanus

Provedora PDHJ Jesuina Maria F.Gomes hateten seminariu ne’e iha objetivu atu haklean konyesementu ba Superior PNTL sira konaba inportansia husi promove no proteje diretus humanus nomos fo hanoin ba Komandante sira kuandu fo ordem ba membru sira halo atuasaun iha terrenu tenke tuir lei no respeta diretus humanus tanba PNTL maka sai protetor no defensor diretus humanus sidadaun sira nian, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornaslista sira iha Salaun Suai Room Timor-Plaza Dili, Tersa (24/09).

Nia haktuirtan alende ne’e partila mos rejultadu akompãamentu ne’ebe PDHJ ho nia parseru sira halo ba membru PNTL ne’ebe maka tuir ona formasaun diretus humanus no konvida parte relevante sira mai tuir diskusaun konaba oinsa dezafiu ne’ebe PNTL infrenta.

“Tuir avaliasaun husi partisipantes sira ne’ebe maka tuir ona treinamentu diretus humanus katak formasaun labele fo deit ba ajente sira maibe tenke fo ba Superior sira tanba sira maka fo ordem ba ajente sira atu halo atuasaun iha terrenu tanba ne’e inportante ba Superior sira atu hatene saida maka prinsipiu diretus humanus nune’e bainhira sira fo ordem ba ajente sira iha terrenu tenke fo hanoin atu halo atuasaun tuir lei no respeita diretus humanus,” Nia dehan.

Tuir baze de dadus PDHJ iha tinan 2006 to’o 2019 iha numeru membru PNTL hamutuk nain 203 mak komete ona violasaun direitus humanus no maioria violasaun ba direitu liverdade, seguransa, integridade, tratamentu att no dezhumanu.

Husi numeru kazu hirak ne’e hafoin konklui relatoriu investigasaun ami haruka ba Komandu PNTL liu-liu liga ho membru sira ne’ebe komete violasaun diretus humanus no iha relatoriu ne’e ami halo mos rekomendasaun ba Komandu Jeral atu foti prosesu disiplinar no ami husu Komandu atu foti asaun ne’ebe rigoroju

Entretantu Ministru Defeza no Interior Interinu Filomeno Paixão hateten Provedora PDHJ iha inisiativa diak lori ita nia Polisia atu respeta diretus humanus nune’e Komandante sira hola atensaun iha seminariu ida ohin atu oinsa ita bele avansa pasu ida ba oin diak liutan tanba Polisia nudar parte husi sidadaun no mai husi sidadaun tanba ne’e inportante para iha ita nia atuasaun ita bele regula ita nia asaun.

Ministru Paixão haktuirtan ikus husi seminariu ida ne’e  Komisariu PNTL no Komandante sira sei asina deklarasaun komprimisiu katak hahu ohin ba oin sira tenke inplementa no kumpri diretus humanus to’o iha kraik, ne’e hanesan pasu diak ida iha ita nia Polisia tuir programa governu da-8 atu lori ita nia Polisia besik ba komunidade.

Iha okajiaun ne’e Komandante Jeral PNTL Komisariu Faustino da Costa hateten atu halo koresaun deit katak laos membru PNTL 200 resin maka involve kazu maibe durante halo koperasaun servisu ho PDHJ membru PNTL nain 320 resin maka partisipa ona formasaun konaba diretus humanus entre membrus hirak ne’e iha nain 4 detekta involve violasaun diretus humanus .

PNTL hanesan instituisaun estadu atu kumpri no defende lei ne’ebe ita nia estadu no governu fo sai, ita hare fali situasaun balu ba kotuk los duni iha situasaun balu ba kotuk iha failansu balu ne’ebe ita halo.

Iha Janeru to’o Setembru 2019 PNTL rejista ona kazu indisiplinar hamutuk 114 kompara ho tinan 2018 kazu indisplinar ne’ebe rejista hamutuk  210 ne’e seidauk koalia tinan 2017 ba kraik prosesu hirak ne’e hotu tanba regulamentu disiplina ne’ebe fo dalan membrus sira atu halo rekursu ba Tribunal wainhira la simu desijaun Komandu hare ba sitasaun hirak ne’e hotu maka ami propoin halo revizaun ba lei organika PNTL para fo kompetensia ba Komandu atu hola medidas ba nia membru sira ne’ebe komete infrasaun.

Seminariu ne’e PDHJ realija hamutuk ho nia parseru sira hanesan WADO ONU nian, Redi Defensor Diretus Humanus kompostu husi organizasaun Sosidade Sivil, Centru Nasional Chega, no koperasaun ho Komandu Jeral PNTL no partisipa husi vice Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL Brigaderu Jeneral Falur Rate Laek, Komisariu KAK Sergio Hornay, Reprejentante ONU Roy Trivedy, Diretor Cento Nacional Chega Hugo Fernandes,  Komandante Jeral PNTL, Segundu Komandante jeral, Komandante, munisipiu, Unidade Xefe Departamentu no komvidadu sira. Media PNTL