IMG_7071

Hakarak lori Komandu rua ne’e nia naran fo obrigadu no parabens ba ita boot sira husi Komandu Tarefas, Komandu Unidade to’o iha sub-unidade sira ne’ebe iha terrenu, mesmu Pessoal Seguransa sira ho Pessoal Tranzitu no imi hotu ne’ebe ho kbi’it no forsa tomak hala’o atividade sira seguransa nian iha eventu importante iha ita nia istoria nu’udar povu no nasaun independensia, ida ne’e mak primeira mensajen Hau hakarak hato’o ba ita boot sira.

Prezidente Republika mos fo parabens no fo apresiasaun diak ba atividade sira ne’ebe ita hala’o durante ne’e.

Dala ida tan parabens no obrigadu ba instituisaun F-FDTL no PNTL, Pessoal Saude, Bombeirus, Imigrasaun no Seguransa Sivil sira ita hotu-hotu koopera diak hala’o servisu ida ne’e, Iha istoria ita nia nasaun, ida ne’e aktividade prinsipal ida ne’ebe ita halo ho susesu, ne’e ba ita esperensia ida, ha’u senti ida ne’e hanesan oportundade ba ita hodi refleta ita ida-idak nia an, oportunidade para ita ida-idak sente saida mak ita halo diak liu no halo aat liu hanesan ema no instituisaun”.

Buat ne’ebe ita nia komportamentu halo hanesan arogansia, kompetisaun ho eru instituisional ka grupu sira ne’ebe ita halo durante ita nia ezistensia ne’e ita tenke hakoi tia ba kotuk, Ha’u koalia ida ne’e ho autoridade moral ne’ebe ha’u iha hanesan Xefe Estadu Maior Jeneral, Ha’u mos koalia hanesan autoridade moral ne’ebe ha’u iha nu’udar ema ida mos kontribui ba hari nasaun ida ne’e, Ha’u kontribui ran turuk ida, kosar turuk ida atu hari nasaun ida ne’e.

Ita boot sira mak nu’udar aswain nasaun nian, ita boot sira mak hatutan obra sira ne’ebe uluk imi nia avo, inan aman, maun sira halo no ita boot sira mos halo rasik iha tempu kotuk ba. Ha’u hakrak alerta ba ita boot sira esperensia diak liu ba ita ohin hanesan alabanka ida atu lori ba futuru sai servidor ne’ebe diak, luta nain ne’ebe diak atu servisu ba ita nia umanidade Timor-Leste nian, bem estar ita nia povu nian, paz no estabilidade povu nian ho nuune’e ita sai aswain ne’ebe diak, ita heroi ne’ebe diak iha instituisaun rua ne’e. Ida ne’e mak hau mensajen ba kamarada sira, kompañeru sira, irmão sira ne’ebe ran foun, hanoin foun, enerjia foun balada si’ak rai Timor Lorosa’e nian. Instituisaun rua ne’e tenki sai ema ida deit biar dutrina ketak-ketak mais misaun ida deit, objetivu ida deit povu nia no nasaun nian, atu hetan susesu hanesan agora dadauk imi persija hanoin ida deit, espiritu ida deit, klamar ida deit, oan ida deit, laran ida deit hodi servi hamutuk.

Se karik imi halo ida ne’e, imi hatete katak, imi patriota ne’ebe diak liu, imi ne’ebe nasionalista diak liu, se karik imi halo ida ne’e ita mak sai professional ne’ebe diak. Ita ne’ebe instituisaun nia ema ne’ebe diak liu mak ne’e ona, ran diak husi aman sira Timor Lorosa’e nian ne’ebe imi tenke halo ida ne’e, tanba rai Timor-Leste nia distiñu iha imi sira ne’ebe hamrik iha ha’u nia oin sira nia kabas leten, iha imi nia fuan ho imi nia neon.

Ita simu apresiasaun diak, mais ita mos tenke konsidera katak ne’e kritika ida mai ita, kritika para ita atu reflete, ema gava ita mos ne’e kritika, ema kritika ita mos ema gava ita, ne’ebe imi kaer ida ne’e buka hadia lor-loron, nu’udar instituisaun profesionail ita tenke halo mudansa disiplinar iha vida pesoal no familiar depois mak muda iha instituisaun nia laran tanba ita ema servidor ida iha buat rua mak importante, ita nia komportamentu ho ita nia pratika aktividade. Bele professional to’o iha ne’ebe maibe komportamentu ladiak ne mos kompromete ita nia autoridade, komportamentu diak to’o ne’ebe deit mais pratika aktividade la diak mos kompromete ita nia autoridade ne’ebe buat rua ne’e la’o hamutuk, ha’u fiar buat rua ne’e imi halo ida ne’e.

Ohin ita hamrik iha ne’e mak sai alabanka ba instituisaun rua nia futuru, tamba distinu nasaun nian, distinu povu ida ne’e nian iha instituisaun ne’e nia laran, kuandu ita mak kumpri ita nia misaun neutral, professional ema nunka sosa ita nia fuan, ema nunka influensia. Ita komprova ona istoria Timor-Leste nian osan sei la sosa ita nia determinasaun.

Ita tenke halakon ita nia ego, ambisaun, arogansia, espiritu de kompetisaun, ita tenki hakraik an atu ita bele sai servidor ne’ebe diak, ita nia povu tau hela matan ba ita, imi halo buat barak ne’ebe diak, iha matan barak ladiak nafatin, maibe ita preparadu moralmente no fizikamente atu infrenta ida ne’e.

Dala ruma ha’u la’o kalan hare Imi halo sakrifisiu, esforsu ne’ebe barak mais ema tenta nega nafatin, mais Ami hanesan Imi nia Komandante sira la nega ida ne’e, Imi konta ho Ami nia apoiu, Imi konta ho ami nia ajuda, ema haklalak, tolok no tuda imi, Ami ho Imi nafatin.

Ran ne’ebe halai iha imi nia isin lolon ran aswain, isin ne’ebe moris iha imi nia isin ne’e isin aswain. Lori sofrementu naruk mak hatais uniforme ida ne’e, tenke hanoin uniforme ne’ebe imi hatais, la’os kualker faru ida imi troka tun sa’e, sapeo no boiña ne’ebe imi taka ne’e la’os kualker sapeu cabalaria para imi halo serifes imi tenki hanoin ne’e kulit lulik ne’ebe taka iha imi nia isin lolon. Kulit ida ne’e mak imi nia avo, inan aman sira, maun alin sira ne’ebe lakon vida iha funu ida ne’e.

Imi muda imi nia mentalidade ba oin tenki respeita malu, fiar malu hadomi malu, rona malu, instituisaun rua ne’e liman karuk no liman los kompleta malu la’os atu halo adbersariu malu.

Operasaun boot ne’ebe ita halo, oituan ga barak ita tau ona istoria instituisaun F-FDTL no PNTL ema ida labele nega ita nia sakrifisiu, ita nia esforsu ne’ebe ita halo sai realidade. Labele nega mos ita nia Saude sira, Bombeirus no Pesoal Seguransa ita nia esforsu koletivu, luta koletivu, susesu koletivu no istoria koletivu.

Obrigadu mos imi nia familia sira, oan sira, kaben sira ne’ebe husik imi, kalan loron hamrik iha dalan, la’o tun, la’o sa’e hodi fo seguransa ba eventu istoriku ne’e.