385091615_341407748398810_2021754349811057173_n

Batugade, IX Governu Konstitusional liu husi Ministeriu Interior (MI) promote sei moderniza kondisaun Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF) Polisía Nasional Timor-Leste (PNTL) ne’ebe existe ona durante tinan rua-nulu (XX).

Iha ninia intervensaun ba serimonia Aniversariu UPF ba dala XX ne’ebe hala’o iha loron 30 fulan Setembru tinan 2023 iha Komandu UPF Batugade, MI Francisco Guterres hateten governu sei moderniza kondisaun UPF atu nune’e, bele halo kontrolu ba aktividade pasajen ilegál inklui aktividade négosiu ílisitu sira iha liña fronteira.

“Presiza tau prioridade ba iha UPF, tanba Unidade Patrullamentu Fronteira pesoál seguransa ne’ebé garantia seguransa interna no externa hodi fó apoiu ba F-FDTL, garante seguransa iha área terestre nian hodi prevene ema labele tama sai ílegál iha, tantu prevene aktividade ekonómiku iha liña fronteira”, tenik MI ne’e.

Membru Governu ne’e Salienta tan katak Governu Konstitusionál IX iha hanoin hakarak hadia no moderniza UPF, tanba durante mandatu IX Governu tinan lima, Timor-Leste sei hasoru eventu rua ida mak Timor-Leste nian adesaun ba ASEAN no ida seluk planu Governu nian maka dezenvolvimentu Gruiter Sunrise.

“Timor-Leste sei tama ba ASEAN iha tinan 2025, ida ne’e dezafiu bo’ot ba Timor-Leste liu-liu UPF, nasaun barak iha ASEAN maka sei livremente halo movimentu iha Timor, tanba ne’e UPF ka Polísia tenke prontu hasoru buat sira ne’e, dezafiu ida seluk mak dezenvolvimentu Guiter Sunrise, ho nune’e mak Governu tenke tau prioridade ba UPF liu-liu kria kondisaun ba sira atu ita bo’ot sira bele dezempeña diak ita bo’ot sira nian funsaun iha fronteira, hodi fó seguransa ba ita nian nasaun no povu husi prevensaun aktividade ekonómia ílegal no aktividade pasajen ema ho ílegál”, haktuir membru Governu ne’e.

Ministru Interior ne’e promote, Governu sei tau kondisaun ne’ebé diak ba UPF liu-liu infraestrutura tenke adekuandu, aumenta rekursu umanu no formasaun ba rekursu umanu iha UPF no Governu mós sei la taka matan ba UPF atu kontinua desempeña ninian funsaun ho diak hodi fó benefisiu ba povu ida ne’e.

“Hau apresia ho imi nia servisu durante ne’e maske ho kondisaun ne’ebe limitadu maibé presta servisu ne’ebe diak tebes durante ne’e, hau kongratula imi hotu ne’ebé kompleta ona imi nia existensia ba tinan 20 iha tinan ida ne’e, tanba ne’e hau husu ba membru UPF hotu atu kontinua hatudu servisu ne’ebé diak ba povu ho nasaun Timor-Leste no Ha’u husu ba ita bo’ot sira kumpri Disipiña, Orden Komandu nian no respeita irárkia Komandu nian hodi hatudu servisu ba ita nia povu”, hakotu Governante ne’e.

384995313_341407815065470_8669178001638079235_n

Entretantu, Komandante Jerál PNTL Komisariu Jerál Polísia Henrique da Costa iha ninia intervensaun relata total membru UPF oras dadaun ne’e hamutuk 330, tanba ne’e Komandu PNTL iha ona hanoin atu destaka tán membru na’in 34 mai iha UPF hodi fó apoiu no asegura seguransa iha liña fronteira.

“Maske durante ne’e UPF iha kondisaun ne’ebe limitadu, maibé iha tinan 2023 UPF konsege halo identifikasaun ba ema ne’ebé tama illegal mai iha teritoriu Nasionál liu husi liña fronteira hamutuk 6.000 no husi númeru ne’e detekta ema hamutuk na’in 711 maka tama illegal mai iha Timor-Leste”, haktuir Komandante Jerál PNTL ne’e.

Komisariu Jerál Polísia akresenta tan katak UPF mós halo aprensaun ba sasan kontra bandu hanesan tabaku, gazoel, gazolina no sasan alimentár animal no mós motorizada iha tinan ida ne’e. Iha fulan ne’en primeiru, UPF prende gazoel hamutuk litru 20.000, gazolina hamutuk litru 1.500 no mós minarai hamutuk litru 6.000 Inklui motorizada hamutuk 18 ho osan $3.000.

“Hau louva tebes servisu UPF nian, tanba maske ho limitasaun ne’ebe iha maibé ba membru sira kontinua halo servisu hodi halo prevensaun ba aktividade illgál iha fronteira terestre Timor-Leste no Indonézia no hau husu ba imi atu kontina hatudu servisu ne’ebé diak no profisionál”, hakotu Komisariu Jerál Polísia ne’e.

Rekorda fali katak, UPF eziste ho Lei Orgânika PNTL Númeru 55/2008 iha Artigu 78, atu garantia Seguransa Nasionál liu-liu fó seguransa ba iha liña fronteira. Ho ezistensia ba dala XX ne’e, UPF hanesan Unidade ne’ebé mak atinzi ona idade joven, tanba ne’e Governu presiza atu tau matan hodi responde ninian ezistensia, tanba hanesan ema kuandu atinzi ona idade 20 ne’e joven konserteza nian nesesidade barak no presiza tau matan mós.

Tema Aniversariu UPF iha tinan 2023 maka “PNTL-UPF Prontu Nafatin Asegura Liña Fronteira Hodi Hametin Soberania Timor-Leste”. Hola parte iha serimonia aniversairu ne’e maka Ministru Interior Francisco Guterres, Sekretariu Estadu Protesaun Sivil Domingos Mariano Reis, membru Parlamentu Komisaun B Parlamentu Nasional, reprezentante Embaixada Australia iha Timor-Leste, eis Komisariu PNTL, ekipa Guarda Nacional Repúblicana (GNR) Portugal, TNI, POLRI, Imigrasaun NTT-Atambua, Indonesia, Amu Kapelaun PNTL, membru UPF hamutuk ho familia inklui komunidade sira. Media PNTL.