375858767_326118843261034_4802892777871501223_n

Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) no Fundasaun Azia halao Lansamentu Planu Asaun Departamentu Polisiamentu Komunitaria 2023-2030 atu nune’e bele hari laran metin no komfiansa komunidade nian, halo komunidade sente seguru, no mantein ita nia komunidade seguru no protejidu.

Komandante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa hateten ohin ita lansatan planu asaun Polisimentu Komunitaria nune’e komunidade sira bele sente seguru liu husi supervizaun no inplementasaun modelu Polisia Komunitaria ida ne’ebe diak, respeita prinsipiu igualdade no dok husi diskriminasaun, superviziona ezekusaun ba ordem no instrusaun sira relasiona ho jestaun no avaliasaun ba kualidade husi modelu Polisiamentu komunitaria, inplmeenta ba programa espesial sira iha Polisiamentu komunitaria, asegura kolaborasaun permanente ho estrutura komunitariu iha nivel nasional to’o nivel lokal ka munisipiu, Nia hato’o asuntu ne’e iha intervensaun ba serimonia lansamentu ne’ebe maka halao iha loron kuarta (06/09) iha Kuartel Jeral Kaikoli Dili.

Nia hatutan atu alkansa objetivu hirak ne’ebe define ona hodi garante sustentabilidade instituisaun iha tempu hanesan mellora rejilensia komunidade, seguransa no protesaun maka lider no jestor operasional PNTL nian tenke servisu makaas hodi inplementa planu ne’e ba oin ho diak.

“Planu estratejiku hirak ne’e koresponde ba planu asaun polisiamentu komunitaria nian hodi partila objetivu tolu relasionadu hanesan Timor-leste nia modelu polisiamentu komunitaria, hamenus komflitu no hadia asesu ba justisa,” dehan da Costa.

375896375_326110033261915_6635955388706990643_n

Atu termina Hau hakarak agradese ba ekipa ne’ebe maka halao ona servisu ne’e ho diak nune’e ohin ita bele halo lansamentu. Hau enkoraja ba departamentu sira para atu nune’e hamutuk ho parseru sira hodi hatur ita nia planu asaun rasik kada departamentu atu nune’e ita bele lao  iha lina Komandu nian tuir planu estratejiku nasional ne’ebe maka dejena tia ona.

Komandante Jeral esplika hafoin halo lansamentu Planu Asaun ida ne’e ita sei aprejenta ba Ministru Interior hafoin Ministru Interior sei kontinua ba Konsellu Ministru no Primeiru Ministru atu nune’e bele hetan apresiasaun hodi bele inplementa tanba atividade Polisiamentu komunitaria nian sai hanesan pontus prioridade ne’ebe maka kada tinan-tinan ita koloka orsamentu.

Iha okajiaun ne’e Country Representative TAF Cristine Banty hateten Fundasaun Azia fo apoiu ba dezenvolvimentu planu asaun ne’ebe dezenvolve ona ho lideransa no orientasaun husi Xefe Departamentu, Komandante Antonio da Lúz. Prosesu dezenvolvimentu no rezultadu sira reflete aprosimasaun Polisia Komunitaria. Prosesu sira konsultivu, envolve parte interesada oi-oin no inkorpora opiniaun sira hodi kria planu ida ne’ebe lokal no sai nain duni.

Nia hatutan planu ne’e sentralizadu inportansia atu halibur Polisia no Komunidade Hamutuk. Ida ne’e inklui reuniaun regular ho membru komunidade sira no Konsellu Polisiamentu Komunitaria sira, Planeamentu ba eventu sira no responde ba krime inklui mos apoiu asesu ba rezolusaun disputa lokal, justisa formal no apoiu vitima.

Ida ne’e rekonyese knar kompleksu sira ne’ebe Polisia Komunitaria sira halao no kestaun sira ne’ebe komunidade sira hasoru, liu-liu ema vulneravel sira. Planu ne’e mos inklui medida espesifiku sira atu hadia violensia bazeia ba jeneru. Krime iha kategori ida ne’e kompostu husi %24 husi krime hotu-hotu no %40 husi desijaun Tribunal ninian.

Fundasaun Azia apoiu PNTL nia komprimisiu atu asegura seguransa, no asesu ba justisa husi komunidade Timor-Leste. Ikus liu hau kongratula Komandante Antonio ho nia ekipa, hau hato’o hau nia agradesementu ba Komandante Jeral PNTL Henrique da Costa no Segundu Komandante Pedro Belo ba sira nia orientasaun no komitmentu hodi asegura futuru Polisia Komunitaria iha Timor-Leste.

Iha okajiaun ne’e Embaxador Nova Zelandia Philip Hewitt hateten Nova Zelandia sente orgulu tebes tanba bele suporta PNTL iha dezenvolvimentu planu liu husi parseria ho fundasaun Azia. Hau kompriende katak prosesu ida ne’e envolve entrevista no diskusaun ho Komandu sira inklui Komandu Operasaun no Formasaun, konsultasaun no departamentu nasional no Komandu munispiu sira, hau mos kontente atu hare konsultasaun ho organizasaun servisu komunitaria sira inklui reprejentante sira husi organizasaun feto, Difisiensia no komunidade LGBTIQ.

Inportante liu planu asaun ne’e Alinea ho planu estratejiku PNTL nian ba tinan 2023-2030 objetivu sira husi supervizaun Ministeriu Interior nian no programa governu Konstitusional da IX nian. Governu foun buka atu promove instituisaun demokratiku sira, servisu ba komunidade, paz no seguransa.

Planu asaun ida ne’e inplmenta objetivu husi dokumentu orientador sira ne’e iha ninia estrutura no konteudu. Planu asaun ida ne’e hatudu komprimisiu ba oin husi PNTL, Ministeriu Interior no governu atu inplementa aprosimasaun ida refektativa nian tuir kontekstu timor nian ba polisiamentu no involvimentu komunidade.

Nova Zelandia nafatin orgulu sai parseru ida iha dezenvolviemntu modernu Polisia komunitaria Timor-Leste nia no rekonyese inportansia husi planu asaun Polisia Komunitaria ba PNTL nudar instituisaun ida.

Planu ida ne’e inportante tebes atu haforsa PNTL nia kapasidade hodi mantein lei no ordem ho efetivu no haforsa involvimentu komunitaria liu husi servisu besik no konselu polisia komunidade ka KPK, ida ne’e laos deit hasai komfiansa publiku nian maibe mos ajuda PNTL atu adapta ba nesesidade uniku komunidade oi-oin nian. Alende ne’e planu ne’e alina ho objetivu planu seguransa nasional ne’ebe liu-liu hodi kontribui ba estabilidade no dezenvolvimentu. Hodi governu Nova Zelandia nia naran hau hakarak atu dala idatan kongratula Komandante Jeral ho nia ekipa hodi foti pasu inportante ida ne’e hodi hari forsa Polisi aida ne’ebe rejiliente, akuntavel no orientadu ba komunidade ne’ebe fundamental ba seguransa no prospriedade tempu naruk Timor-Leste nian.

Serimonia lnasamentu ne’e lidera husi Komandante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa akompaña husi Segundu Komandante Jeral Komisariu Polisia Pedro Belo, Embaxador Nova Zelandia Philip Hewitt, no partisipa husi Country Representative Fundasaun Azia (TAF), Cristine Banty ho nia ekipa, Parseru TLPDP, Parseru JICA, Parseru UNDP, Komandante munisipiu, Komandante Unidade, Xefe Departamentu, Xefe Gabinete no Xefe Seksaun sira iha Kuartel Jeral. Media PNTL