TLPDP Fahe Informasaun Konaba Terorismu

Dili- Timor-Leste Police Development Program (TLPDP) fahe informasaun no esperensia konaba lalaok no kombate terirsmu ba Polisia Nasonal Timo-Leste (PNTL) atu nune’e bele halo antisipasaun seguransa.

Paul Sherring Konsileru Krime Transnasional ba TLPDP hateten Amiasa terorismu hanesan asuntu internasional no PNTL hatene amiasa ida ne’e no TLPDP haksolok atu fo kapasitasaun fo treinu ba PNTL iha estratejia atu kombate terorimu, Nia hato’o asuntu ne’e hafoin worksop iha edifisiu TLPDP Hudi laran Dili.

Nia informatan katak Workshop ne’e halao durante loron rua 14 to’o 15 Dezembru aprezenta husi Federal Agent Matthew Murary konaba lalaok no prevensaun terorismu iha Australia, espera katak governu Timor-Leste ho autoridade seguransa servisu hamutuk ho nasaun vizinu sira ba asuntu ida ne’e no halo estratejia hodi kombate terorismu.

Sesaun loron rua ne’e nudar rejultadu husi ami nia asistensia Scot Lee nia vizita foin dadauk mai Timor-Leste hodi halo enkontru ho Komandante Jeral PNTL hodi deskuti konaba asuntu kontra terorismu nune’e haruka peritu konaba asuntu terorismu Australia nian mai Timor-Leste hodi fo breafing konaba kontra terorismu ba PNTL.

Tuir observasaun jornalista iha sesaun diskusaun hetan partisipasaun maximu husi partisipante sira.

Workshop ne’e partisipa husi komandante PNTL munisipiu, Komandante UPF, komandante Centru Formasaun Polisia, Inspetor Jeral, Karantina, Alfandega no Diretor imigrasaun. Media PNTL

Tama Ba Natal, Xanana Komesa Hamos Merkadu Iha Dili Laran

Dili, Ministru Planeamentu Investimentu Estratéjiku (MPIE), Kay Rala Xanana Gusmão, iha loron Tersa feira (13/12/16) oras tuku 10 dader, hamutuk ho Segundu Komandante Jerál PNTL (Polisia Nasional Timor Leste), Komisariu Polisia Faustino da Costa no mós Korpu Bombeiros Dili, hala’o limpeza iha Merkadu Taibesi. Iha momentu ne’e, Eis Primeiru Ministru ne’e hamos baleta no fase Estrada ne’ebe nakonu ho foer organic no mós foer ema humanu nian. Iha labarik ki’ik oan sira ne’ebe hare’e no sente katak sira merese atu tulun nai ulun ida ne’e, hodi hakat mai hamos no hili foer sira iha Estrada ninin sira ne’e, maibe ema balun mos tane hasan, liman ba bolsa no human liman iha fuan hodi hare’e deit.

Observasaun seluk maka, wainhira be husi tanki rua komesa menus, hanesan bai-bain, ho espiritu natureza, lider ida ne’ebe toman bolu ho Avo Nana ne’e, hamulak hudi husu tulun ba rai lulik sira atu hatun udan ben mai lalais. Nune’e iha momentu ida ne’e kedas, liu deit minutu 20 nia laran, udan ben komesa fakar mai ho volume ne’ebe bo’ot tebes. Ironia tebes, ne’e laos masonik maibe realidade ne’ebe ema barak asiste hare’e ho matan.

Iha sorin seluk, vendedor ida ne’ebe lakoi hateten sai nia naran, haktuir katak, iha ne’e iha haris fatin 4 deit, merkadu A iha tolu no merkadu B iha 1. Ami ne’e tuir lolos la soe foer arbiru, maibe tanba deit haris fatin ne’e loke iha tempu dader tuku lima no taka iha lokoraik tuku lima. Entaun iha tempu kalan ami soe be iha ne’ebe. Haris fatin ida ne’e mos ami selu, hanesan ba soe be ki’ik, selu 10 sentavus, be bo’ot 25 sentavus ho haris selu 50 sentavus, maibe nusa maka kalan tenki taka ba ami.

Hatan ba ida ne’e, guarda balun ne’ebe servisu iha jestaun merkaduria nian ho defeza an hateten katak, tuir lolos ami la taka haris fatin ida ne’e, liu-liu iha kalan be la sai. Ami fiar katak ho vizita membru governu balun mai ona iha ne’e, sira bele tau ona iha konsiderasaun atu hadia diak liu tan iha futuru oin mai.

Programa fase Estrada ne’e iha tempu Natal ne’e hanesan novidade tiha ona, tanba kada tinan lider rezistensia ida ne’e sempre husu ajuda Bombeiros atu tulun nia, hodi fase Estrada, mesmu servisu prinsipal laos fase Estrada.

Fontes Informasaun: Media Ministeriu Interior

Membru PNTL Hamutuk 114 Ofisialmente Partisipa Iha Primeiru Kursu Ba Sarjentu

Dili, membru Polísia Nasional Timor Leste (PNTL) hamutuk na’in 114 ofisialmente partisipa iha abertura serimonia Primeiru Kursu ba Sarjentu ne’ebe sei hala’o durante fulan sia (9) nia laran.

Membru hirak ne’e kompostu husi Unidade, departamentu iha PNTL inklui mós membru Polísia husi nasaun Comunidade dos Países da Língua Portuguesa (CPLP) hamutuk na’in hat (4) husi Guiné-Bissau no São Tome e Príncipe.

Ministru Interior Dr. Longuinhos Monteiro iha diskursu ba serimonia ne’e apela ba partisipante sira atu aproveita oportunidade formasaun diak ida ne’e, atu bele sai professional liu tan hodi servi povu rai doben ida ne’e.

“Hau husu ba imi 114 atu halo aproveitamentu ne’ebe bo’ot durante formasaun fulan sia (9) nia laran, no hau espera katak bainhira imi remata iha loron 5 fulan Agostu tinan oin, imi hirak ne’ebe agora hamrik iha oin sei mantein nafatin to’o formasaun ne’e remata”, tenik Ministru Interior.

Dr. Longuinhos Monteiro akresenta tan katak, instruindo (partisipante) sira ne’ebe maka sei frekuenta kursu ida ne’e tenke sente orgullu ba ann rasik tanba husi ema atus walu (800) resin ne’ebe maka konkore ba formasaun sarjentu nian, na’in 114 maka eskollidu hodi partisipa iha formasaun ida ne’ebe maka foin primeira vez halo iha Polísia sira nasaun CPLP nian.

Iha fatin hanesan, Komandante Jerál PNTL em exersisiu Komisariu Polísia Faustino da Costa hateten primeiru kursu ba sarjentu ne’e, politika ida husi governu Timor Leste nian ne’ebe maka apresenta husi Ministeriu Interior, Ministeriu Administrasaun Interna CPLP nian hodi hato’o mai iha PNTL ne’ebe maka agora dadaun lidera hela Xefe Polísia CPLP ninian.

“Husi ministeriu apresenta mai iha Komandu PNTL atu organiza eventu ida ne’e, katak eventu ida ne’e dala uluk ita halo seidauk iha nasaun CPLP nian ida maka halo ona formasaun konjunta hanesan ida ne’e”, hateten Segundu Komandante Jerál PNTL.

Komisariu Polísia Faustino da Costa salienta tan katak vaga ne’e fó ema 12 ba nasaun ha’at (4) hanesan São Tome e Príncipe, Cabo Verde, Guiné-Bissau no Guiné Equitorial maibé to’o agora hetan deit konfirmasaun husi nasaun rua hanesan Guiné-Bissau nia delegasaun kompletu ona hamutuk ema na’in 3, São Tome e Príncipe nian na’in 1 to’o ona no na’in 2 maka sei iha problema teknika, tuir planu semana oin sei to’o ona iha Dili. Nasaun São Tome e Príncipe mak husu atu aumenta tan sira nia kandidatu hodi partisipa iha kursu refere.

Kona-ba materia sira ne’ebe maka sei oferese iha kursu ne’e, Komisariu Polísia Faustino da Costa esplika, “materia sira ne’ebe maka atu hanorin maka primeiru kona-ba professional, liu-liu iha nivel sarjentu nian hanesan lideransa, koñesimentu jerál, tekniku ne’ebe iha kategoria sarjentu”.

Ba membru nasaun polísia CPLP sira ne’ebe maka la envolve iha formasaun ne’e, tuir Komisariu Polísia Faustino da Costa ne’ebe sai hanesan Presidente Komisaun Admisaun hateten oportunidade ne’e formasaun ne’e laos obrigatoriu ba polisia nasaun CPLP sira, maibe fila fali ba sistema, estrutura, no hirakia kada nasaun nian ne’ebe la hanesan.

Entretantu representante partisipante ba kursu ne’e Henrique Ussumiue Ojafume husi nasaun Guiné-Bissau sente orgullu no agradese ba governu Timor Leste liu-liu Koamndu PNTL ne’ebe maka fó ona oportunidade hodi partisipa iha Primeiru Kursu ba Sarjentu.

Serimonia abertura ba Primeiru Kursu ba Sarjentu ne’ebe ho tema “Reforcar As Capacidades dos Nossos Sargentos Para Melhor Servir O Nosso Povo” ne’e, ofisialmente halo husi Ministru Interior, Komandante Jerál PNTL em exersisiu, Komandante Centro Formação Polícia (CFP), Komandante PNTL Munisipiu, membru Guarda Nacional Repúblicana (GNR), konvidadus no familia husi partisipante sira.

Media PNTL.

MI Aprezenta Relatoriu Auditoria 2016 ba PNTL

Dili- Ministeriu Interior (MI) aprezenta relatoriu auditoria tinan 2016 ba Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) munisipiu Ermera, munisipiu Dili no Unidade Polisia Maritima (UPM).

Inspetora Geral Gabinete Inspesaun Auditoria MI Candida do Rosario da Costa Soares hateten Fiskalizasaun no Auditoria ne’ebe maka halao atu identifika progresu no dezafiu ne’ebe maka Komandu PNTL munisipiu Ermera, Komandu PNTL munisipiu Dili no UPM halao durante ne’e, Nia hato’o kestaun ne’e iha serimonia Aprezentasaun Relatoriu Auditoria 2016 iha Salaun Ministeriu Interior Vila-Verde.

Nia haktuirtan katak fiskalizasaun ne’ebe maka halao foka liu konaba Finansas, Lojistika, Administrasaun, Operasaun, Formasaun no Prosesu Disiplinar, tanba ne’e ami rekomendasaun inportante maka atu hadia jestaun ezekusaun orsamentu Jeral Estadu tanba iha ona lei ne’ebe regula inplementasaun no asegura hodi justifika uzu orsamentu do estadu.

“Liu husi Serimonia Aprezentasaun Relatoriu Auditoria 2016 ami konvida Komandante ho nia membrus sira nudar meius atensaun hodi aprezenta relatoriu fiskalizasaun no kolia hamutuk hodi fo hanoin konaba rekomendasaun ne’ebe maka hakerek iha relatoriu no husu atu hadia nafatin,” dehan nia.

Iha okajiaun ne’e Iha okaziaun ne’e Adjuntu Komandante PNTL munisipiu Dili Superintendente Asistente Euclides Belo hateten Komandu munisipiu Dili la aseta ho rekomentasaun GIA tanba rekomendasaun ne’ebe maka halo tenke hare ba Kompetensia ne’ebe maka iha nune’e rekomendasaun tenke halo ba Komandu Jeral laos ba Komandu munisipiu Dili tanba Komandu Munisipiu ezekuta ordem hotu-hotu ne’ebe mai husi hirarkia Komandu Jeral nian.

GIA rekomenda ba Komandu PNTL munisipiu Dili atu Estabelese biblioteka hodi prezerba materia konaba formasaun nian maibe ne’e kabe ba Centru Formasaun Polisia (CFP) tanba treinamentu hirak ne’ebe maka estabelese ba Komandu munisipiu no Unidade sira ne’e sentraliza iha CFP maske treinamentu balu realiza iha Komandu munisipiu maibe nafatin ligadu ho CFP.

Auditoria ba tinan 2016 halao ba Komandu PNTL munisipiu Ermera, Dili, UPM no Diresaun Sivil iha Ministeriu Interior nia okos.

Serimonia Aprezentasaun Relatoriu Auditoria 2016 partisipa husi Komandante PNTL munisipiu Dili Superintendente Xefe Pedro Belo, Adjuntu komandante PNTL munisipiu Ermera Superintendente Asistente Raimundo de Araujo, reprezentante Komandu UPM, no konvidadus sira. Media PNTL

 

 

 

Ermera Situasaun Seguransa Kontroladu

Dili- Situasaun Seguransa no Ordem Publika iha munisipiu Ermera lao no kontroladu nune’e populasaun bele halao atividade ho seguru.

Komandante Interinu PNTL munisipiu Ermera Superintendente Asistente Raimundo de Araujo hateten oras ne’e dadaun situasaun seguransa iha munisipiu Ermera lao hakmatek no kontroladu tanba populasaun iha munisipiu ne’e kontribui hodi kria paz no estabilidade, nia hato’o asuntu ne’e hafoin partisipa iha serimonia Aprezentasaun Relatoriu Auditoria 2016 iha Salaun Ministeriu Interior, Vila-Verde Dili.

Adjuntu Komandante PNTL munisipiu Ermera haktuirtan katak maske mosu konflitu balun maibe Komandu PNTL munisipiu Ermera konsege halo aprosimasaun hodi rezolve no mantein seguransa ne’ebe maka kontroladu.

“Liu husi kooperasaun servisu ho Komunidade, Veteranus no Autoridade Lokal iha munisipiu Ermera maka Komandu PNTL munisipiu Ermera estabele seguransa no moris hakmatek”.

Antes termina Superintendente Asistente ne’e esplika katak krime ne’ebe maka ass liu no PNTL rejista maka Violensia Domestika maibe liu husi aprosimasaun no sosializasaun Lei Violensia Domestika ho Polisia Komunitaria iha suku krime ne’e komesa redus ona. Media PNTL

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PNTL Sei Kontrola Inportasaun Fugetes

Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) sei kontrola inportasaun fugetes iha fronteira terrestre hodi prevene inportasaun illegal husi Indonezia mai Timor-Leste.

Segundu Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa hateten Komandu PNTL hasai ona Despaisu hodi orienta Komandante munisipiu hotu inklui rejiaun Autonoma Especial Oe-Cusse no Unidade Patrulamentu Fronteira (UPF/PNTL) ba operasaun fugetes hamutuk ho entidade postu integradu atu halo operasaun fugetes, Nia hato’o asuntu ne’e ba jornalista sira iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili (29/11).

Komisariu ne’e haktuirtan katak orientasaun ne’ebe Komandu fo sai maka Komandante UPF no Komandante munisipiu sira iha fronteira inklui Komandante munisipiu hotu tenke asegura katak se deit maka inpor ou hatama fugetes mai timor seim lisensa husi governu PNTL sei foti no prende hotu.

Alende ne’e PNTL tenke halo movimentu no aumenta volume ba prevensaun atu nune’e bele halo barazen de Estrada ka cek point.

Maske objetivu husi pesoal no kompania sira ne’ebe mai ba loron inportante hanesan aniversariu Proklamasaun Independensia 28 Novembru, 7 Dezembru dia dos Herois, 25 Dezembru loron Natal, 31 Dezembrru no 1 de Janeiru tinan foun maibe illegal no laiha lisensa maka Komandu la autorija no la tolera.

Tuir prosedimentu legal bainhira polisia prende sasan ruma halo investigasaun no kontinua nia prosesu ba Ministeriu Publiku nudar nain ba prosesu hafoin kontinua ba Tribunal hodi prosesa tuir lei ne’ebe maka vigora. Media PNTL

 

 

 

 

Semana kotuk PNTL rezista asidente 17

Dili- iha semana kotuk Polisia Nasional Timor-Leste(PNTL) rezista asidente trafiku hamutuk 17, asidente ne’ebe maka akontese maka hanesan kareta soke malu, kareta soke ema lao ain no asidente motor .

Segundu komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa hateten tuir dadus ne’ebe maka PNTL iha durante fim da semana to’o horseik (28/11) rezista kazu asidente trafiku hamutuk 17 maibe la rezulta kanek todan no mate, Nia hato’o asuntu ba jornalista sira nia Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili (29/11).

Komisariu ne’e haktuirtan katak iha asidente trafiku ne’e rezulta estraga kareta no motor. Media PNTL

Komemorasaun Proklamasaun Indepensia Lao ho seguru

Dili-Proklamasaun Independensia 28 Novembru ba dala 41 lao ho seguru tanba seguransa maximu husi Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) no kolaborasaun povu Timor-Leste ba loron inportante ne’e.

Segundu Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa hateten proklamasaun independensia ba dala 41 ne’ebe maka halao iha nivel nasional iha munisipiu Lautem no munisipiu 12 seluk lao ho diak no suksesu. Nia hato’o asuntu ba jornalista sira nia Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili (29/11).

Lori Komandu Jeral nia naran hato’o parabens ba povu Timor-Leste no agradese ba parte hotu-hotu tanba komemorasaun ne’e lao diak ho kontribusaun ema hot-hotu nian.

Komemorasaun Proklamasaun Independensia ba dala 41 nivel nasional nebe halao iha munisipiu Lautem komandu PNTL munisipiu Lautem koloka membru nain 157 hodi fo seguransa ba eventu ne’e. Media PNTL

Gabinete Jeneru PNTL halo konsultasaun ba estratejia Jeneru

Dili- Gabinete Jeneru Polisia Nasional Timor-Leste halo konsultasaun ba validasaun esbosu estratejia jeneru tinan 2017-2021 hamutuk ho parseru sira atu nune’e bele hasae partisipasaun feto PNTL.

Xefe gabinete Jeneru PNTL Inspector Xefe Daria Ximenes hateten liu husi konsultasaun ohin ami halibur ideias hamutuk ho parseru sira hodi trasa planu ba polisia femenian durante tinan hat nia laran nune’e bele dezenvolve diak liutan polisia femenina, Nia hato’o asuntu ne’e iha konsultasaun esbosu estratejia jeneru iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili (24/11).

Xefe Jeneru PNTL ne’e haktuirtan katak Bazeia ba planu ne’ebe maka trasa ona fromasaun ba lideransa transformativu ba polisia feto no mane husi sarjentu to’o ofisiais ne’be maka sei identifika no ba tinan oin ami sei prepara formasaun ba sira hotu ho apoiu orsamentu husi SEM, UN Women no Ministeriu Interior.

“Partisipasaun polisia femenina iha atividade polisia nian lao diak maibe sei falta formasaun ne’ebe klean ba polisia femenina nia reprezentasaun iha komunidade nia leet konaba publiku speaking (deskursu publiku) ne’ebe maka presija atu halo formasaun kontinua nune’e bele halo interasaun diak ho komunidade”.

Inspetor Jeral Superintendente Xefe Carlos Almeda Jeronimo iha nia intervensaun hateten Planu estratejiku ida ne’e interesante duni nune’e Komandu PNTL bele hare no halo ajustamentu ruma no bele hare oinsa ba futuru dezenvolve liutan polisia femenina.

Nia haktuirtan katak ho diskusaun ne’e o kontribui ba hodi nune’e bele resolve buat ruma liu-liu area jeneru nian no espera katak iha diskusaun ikus hamutuk ho parseru sira ne’e bele hamosu ideias ruma hodi hariku esbosu ida ne’e nune’e iha tuir mai esbosu planu estratejiku jeneru ida ne’e ida bele valida, tanba ho tempu ida los duni planu estratejiku ida ne’e atu fo hanoin ba Komandu atu nune’e ba futuru hanoin oinsa.

Antes ne’e gabinete jeneru halo ona diskusaun internal ho membrus PNTL, pontu fokal husi munisipiu no ikus liu ho parseru sira hodi buka apoiu no suporta husi parseru sira liu-liu kona ba formasaun.

Konsultasaun ba validasaun esbosu estratejia jeneru PNTL ne’e diriji husi Inspetor Jeral Superintendente Carlos Almeda Jeronimu akompaña husi Xefe Gabinete jeneru no reprejentante UN Women no partisipa husi parseru sira hanesan Reprezentante Embaixada Japaun, Rede Feto, Fundasaun Alola, Fundasaun Mahein, Alfela, Fokupers, Pradet no JSMP. Media PNTL

 

 

 

Polisia Komunitaria Halo Konsultasaun NOP

Dili- Departamentu Polisia Komunitaria halo konsultasaun ba Esbozu Norma Organizasaun no Prosedimentu (NOP) ba Komandante PNTL munisipiu 13 hodi bele halo diskusaun no hamosu ideias ruma hodi hadia diak liutan esbozu ne’e .

Xefe Departamentu Polisia Komunitaria Superintendente Asistente Antonio da Luz hateten Konsultasaun ne’e atu halibur ideias husi Komandante munisipiu 13 no partisipante sira atu dezenvolve NOP ne’e sai diak liutan, Nia hato’o asuntu iha Hotel Ramelau Aimutin Dili (23/11).

Komandante da Luz haktuirtan katak NOP ne’e sai hanesan mata dalan ba Ofisial Polisia Suku (OPS), Konselu Polisiamentu Komunitaria (KPK) no Konselu Siguransa Munisipiu (KSM) atu bele inplementa iha servisu loro-loro nian iha terrenu bazeia ba ho mata dalan ne’ebe maka iha atu halo servisu tuir orientasaun servisu ne’ebe maka iha.

NOP hakerek kona-ba inplementasaun servisu Polisia Komunitaria liu-liu OPS atu nune’e bele kompriende didiak saida maka sira atu halo iha terenu no foti desijaun ruma nomos servisu hamutuk ho KPK ne’ebe estabelese ona atu rezolve problema ne’ebe maka komunidade sira enfrenta.

“ Durante ne’e ita utiliza deit manual ne’ebe maka uluk parseru ho departamentu Polisia Komunitaria dezenvolve maibe ita hanoin katak manual ne’e ladun forte tanba ne’e ita transforma manual ne’e sai hanesan lei oan ida liu husi NOP atu bele regula servisu OPS, KPK no KSM hodi nune’e bele foti desijaun balu relebante ho problema hirak ne’ebe akontese iha Komunidade nia leet,” Komandante ne’e esplika..

Hafoin Konsultasaun iha fulan Dezembru 2016 ami sei halo revizaun hafoin bolu fila-fali Komandante munisipiu sira nomos partisipante sira ne’ebe partisipa iha konsultasaun ne’e hodi bele hare fila-fali opiniaun sira ne’ebe partisipante sira fo hodi bele dezenvolve diak liu NOP ida ne’e, no wainhira remata maka husu aprovasaun husi Komandante Jeral hodi halo impelementasaun iha terrenu.

Konsultasaun ba Esbozu NOP ne’e diriji husi Segudu Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa akompaña husi Komandante Komandu Administrasaun Superintendente Xefe Mateus Fernandes, Komandante Komandu Operasaun Superintendente Xefe Henrique da Costa, Reprezentante Embaixada Nova Zelandia no Xefe Fundasaun Azia no partisipa husi Eis Segundu Komandante Jeral Komisariu Afonso de Jesus, Komandante PNTL munisipiu 13, Adjuntu Diretor Fundasaun Mahein, reprezentante JICA, Polisia Nova Zelandia no konvidadus sira. Media PNTL