IMG_0050

Dili- Governu Australia fo apoiu Robot Explosive Ordnance Disposal (EOD), ba Polisia Nasional Timor-Leste(PNTL)- Unidade Espesial Polisia (UEP)-seksaun EOD hodi apoiu membru sira nia servisu, Robot ne’e uza hodi identifika no halakon Armadido, Fugetes, no instrumentu explusivu no material hirak ne’ebe maka perigu hanesan Edifisiu, fatin ne’ebe taka no kareta.

Deputy Embaxadora Australia Caitlin Wilson hateten Robot ida ne’e oferese fiar metin no manuverbilidade diak tebes, fundasaun primariu ba makina ne’e hodi hasae seguransa pessoal ba tekniku (pesoal sira) ne’ebe maka halo desativasaun ba bomba, nia hato’o asuntu ne’e iha serimonia iha Kuartel UEP Bairo-Pite Dili, (23/10).

Nia hatutan Robot ne’e bele utilija hodi identifika no halao monitorijasaun, rekonyesementu no investigasaun ba objetu sira iha kondisaun perigu. Makina ne’e kompleta ho Kamera, Liman Robotiku, Sensor no Sistema Komunikasaun servisu hamutuk atu fornese solusaun komprensivu ba EOD. Sistema ida ne’e servisu ho servisu Militar no servisu Polisia Iha nasaun 40 resin iha mundu tomak inklui parseru ASEAN sira.

Polisia Australianu (AFP) oferese Robot ida ne’e nomos Kamioneta espesial no sei fo treinamentu ba Treinador sira kursu ba sustentabilidade, kapasidade ho valor osan hamutu $950.000.

Iha okajiaun ne’e Komandante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa hateten ohin loron markatan istoria iha PNTL sai instituisaun ida modernu liu husi ekipamentu no teknolojia modernu ne’ebe oferese husi governu Australia. Robot EOD hanesan ekipamentu ida inportante iha misaun EOD-PNTL ohin loron nian bainhira hasoru situasaun ida ne’ebe risku tebes ho Sistema remote kontrol hodi bele hamenus risku ba ekipa EOD-PNTL nia atuasaun bainhira halao hela Desativasaun ba bomba ka iha aparelu seluk ne’ebe maka ita diskumfia.

Nia hatutan prejensa robot ida ne’e EOD-PNTL bele ona utilija hodi bele halao nia misaun sira hanesan investigasaun, identifikasaun, mobilijasaun no destroisaun ba objetu sira ne’ebe deskumfia fo amiasa ba vida humana no propriedade sira. Maibe ita mos presiza atu iha treinamentu espesifiku hodi bele opera robot ne’e rasik tanba ne’e hanesan prespetiba ida hodi kontinua kontribui ho forma ida klaru ba dezenvolvimentu no bem estrar UEP.

IMG_0030

Robot sei opera husi tekniku sira iha fatin ne’ebe maka seguru no husi fatin dok tanba ne’e utilizasaun robot ne’e rasik presija ema ne’ebe treinadu no iha esperensia ba iha desativasaun bomba iha situasaun ne’ebe perigu no presiza protokolu seguransa ida forte no iha abilidade ho tatiku ne’ebe lao tuir prosedimentu sira ne’ebe preparadu ona.

PNTL ohin loron iha privilejiu ida hodi inisia iha Komandu UEP asaun formasaun oinsa utilija Robot EOD ne’ebe maka oferese husi espesialista sira husi Australia ba ekipa EOD-PNTL. Hanesan Komandante Jeral Hau fiar ba EOD katak primeiru treinamentu ba Robot EOD ida ne’e bele sai susesu tanba imi iha ona konyesementu baziku no abansadu oinsa halo desativasaun ba bomba.

“Hau hakarak enkoraja imi sira ne’ebe maka partisipa iha treinamentu ba utilijasaun robot ida ne’e hahu ohin ba oin Imi no Ita tenke iha komitmentu hodi dedika ita nia aan no tenta atu buka hatene siensia hirak ne’ebe relasiona ho material hirak ne’ebe maka inportante tebes hodi asegura komunidade sira. Aprende sira nia matenek atu nune’e Ita bele sai professional diak liutan iha futuru,”dehan komandante Jeral.

Parseru Governu Autralia ho PNTL liu husi TLPDP iha dezenvolvimentu no konsolidasaun ba apoiu hotu inkondisional iha area intervensaun hotu fo ona kontribuisaun hodi aumenta kapasidade membru PNTL hotu no mellora servisu Polisial ne’ebe durante ne’e halao iha Timor-Leste no ba timor oan hotu.

PNTL alina hela ho kontinua kontrui no konsolida forsa seguransa ida uniku, modernu no sempre prontu atu responde ho ativu maske hasoru dezafiu lor-loron ho objetivu ida deit sai hanesan pilar ba paz, trankulidade no rekonyesidu ba esforsu hodi dedika ba prejervasaun seguransa interna rai ida ne’e nian.

Entretantu Ministru Interior Francisco Guterres hateten apoiu ida ne’e hakarak hatudu oinsa ita nia nasaun amigu sira hakarak ajuda liu-liu iha area EOD atu halao nia servisu ho diak liu nomos oinsa atu garante sira nia seguransa bainhira detekta kestaun balu ne’ebe maka iha perigu.

IMG_0065

Nia hatutan Governu no Parlamentu Nasional ho prezensa Prezidente Komisaun B hatudu katak katak, Governu, Parlamentu no Estadu ida ne’e tau fiar ba ita boot sira atu halao imi nia servisu ho diak, fiar ne’ebe maka governu tau laos ho ibun deit maibe sei tau kondisaun bai mi atu halo servisu.

“Husu ba Membru seksaun EOD atu tuir treinamentu ida ne’e ho diak tanba espesialista sira mai lori sira nia matenek ba ita nune’e ita buka atu aprende ho sira para aban bainrua ita bele utiliza matenek ne’ebe sira fo bai ta atu servi ita nia rai no nasaun ida ne’e, no kuidadu didiak Robot ida ne’e atu dura iha tempu naruk tanba ne’e hanesan pasu primeiru ne’ebe maka ajuda imi nia servisu,”.

Atu termina membru Governu Konstitusional da-IX ne’e hato’o agradesementu ba governu Australia liu husi TLPDP ne’ebe oferese Robot EOD nomos formasaun konaba oinsa uza robot ne’e. Ida ne’e hatudu katak oinsa ita dezenvolve ita nia koperasaun ho nasaun oi-oin, nasaun amigus, nasaun hirak ne’ebe hakarak ajuda Timor-Leste liu-liu PNTL hodi halao ninia servisu ho diak hodi servi nasaun no povu ida ne’e.

Serimonia entrega ekipamentu ne’e ho prejensa husi Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasional, Komandante TLPDP, Adidu Defeza Embaixada Amerika, Komandante Supervizaun, Inspetur Jeral, Diretur Diresaun Justisa e Disiplina, Eis Koamndante UEP, Adidu Seguransa Indonezia, Koamndante Unidade UEP, Xefe Seksaun no Unidade sira nomos konvidadu sira. Media PNTL