382197623_337551148784470_3794163924462071334_n

Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) tersa-feira (26/09) ne’e realiza aktividade Workshop Sensibilizasaun kona-ba Ema ho Difiensia atu membru PNTL sira bele halo atendimentu ne’ebe hanesan ho ema bain-bain. Aktividade ne’e realiza servisu hamutuk ho Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzasaun (MSSI) hamutuk ho parseiru TLPDP.

Hafoin abertura ba serimonia ne’ebe hala’o iha Centro Formação Polícia (CFP), Vise Ministra MSSI Céu Brites ba jornalista sira hateten workshop ohin nian kona-ba Sensibilizasaun Ema ho Difisiensia ba PNTL tanba ita hotu hatene katak ema ho difiensia ne’e tenke sente seguru nune’e maka aktividade ida ne’e importante tebes ba oinsa ita nia PNTL bele fó seguransa ba ema sira ne’ebe vulneravel liu.

“Ema ho difisiensia barak iha munisipiu, sira sei sente hanesan lakoi hamutuk ho komunidade tanba sira sente iha márginalizadu laran, entaun ita tenke kria kondisaun liu-liu hanesan Polísia tenke kria kondisaun atu sira sente seguru, wainhira sente seguru ona sira bele mai hamutuk ho komunidade bain-bain”, tenik Vise Ministra MSSI ne’e.

381284469_337550018784583_6062598179587378908_n

Membru governu ne’e haktuir kona-ba ema ho difisiensia no ema moras mental barak maka sei abandona hodi lao livre iha kapital Dili, politika nonu governu nian maka ne’e ita iha MSSI, Centro Solidariedade Sosial no Inkluzasaun iha munisipiu hotu-hotu, ita nia tékniku sosias sira sempre buka hatene sira nia kondisaun laos MSSI mesak maibé servisu hamutuk ho Ministeriu Saúde (MS).

“Tanba diágnostika sira ne’e tenke mai husi MS, husi doutor sira maka bele fó hatene, bele informa diágnostika mental nian hanesan bele kura iha tempu badak ou tempu naruk nia laran ka sei laiha tratamentu liu, ne’e liu husi MS nian”, informa membru governu ne’e.

Iha fatin hanesan, Komandante Jerál PNTL Komisariu Jerál Polísia Henrique da Costa hateten ohin workshop primeiru ne’ebe maka ita realiza iha PNTL hodi fahe informasaun ba ita nia membru PNTL sira kona-ba oinsa atendimentu ba iha ema ho difisiensia sira.

“Partisipantes ohin ninian, inklui deit sira husi parte nasional no Dili ninian maibé ita hanoin ba futuru, ita sei hala’o mós workshop hanesan ne’e ba iha munisipiu sira atu nune’e informasaun ne’ebe ita fahe ba sira ne’e laos deit iha nasional maibé iha munisipiu sira atu nune’e wainhira sira halo atendimentu ba públiku espesialmente ba ema ho difisiensia sira ne’e, sira tenke iha atendimentu ida ne’ebe maka espesial”, informa Komandante Jerál PNTL ne’e.

Komisariu Jerál Polísia ne’e haktuir tan katak aktividade ne’e servisu hamutuk ho parseiru sira husi Diresaun Ra’es Hadomi Timor Oan (RHTO) no mós husi TLPDP maka apoiu ida ne’e. Ohin ita koalia ona ho sira atu bele tau mós atensaun atu nune’e workshop hanesan ne’e bele hala’o mós ba ita nia membru sira iha munisipiu.

Hatan preukupasaun kona-ba kestaun diskriminasaun ema ho difisiensia sira atu hetan tratamentu ne’ebe hanesan wainhira hasoru kazu ruma hodi hetan justisa maibé iha tribunal sira la hetan seguransa husi autoridade hanesan VPU, ba ida ne’e Komisariu Jerál Polísia ne’e esplika, “Hau sente katak, kestaun ida tau atensaun ne’e laos parte VPU no parte Polísia deit, iha NGO sira seluk mós hala’o hela kna’ar hodi tau atensaun ba ida ne’e, ita só halo prosesu, tanba ne’e laos buat hotu-hotu ne’e tenke ba iha Polísia ou ba iha VPU, laos hanesan ne’e”.

Ita iha organizasaun barak ne’ebe maka hare’e mós kona-ba iha ita nia situasaun sira hanesan ne’e tantu ba iha labarik sira ka tantu ba feto ou ba ema vulneravel ne’e iha atendimentu ne’ebe maka espesial. Maibé parte Polísia, ita nia membru sira tenke hatene no iha informasaun atu nune’e oinsa bele atende ema sira hanesan ne’e.

Entretantu, Diretúr Ezekutivu Ra’es Hadomi Timor Oan (RHTO) Organizasaun Nasional Ema Ho Difisiensia Joãozitu dos Santos sente katak asuntu difisiensia ne’e asuntu Direitus Umanus, laos asuntu ligasaun deit ba iha Saúde, Sosial no Karidade.

“Asuntu ida ne’e asuntu Direitu Umanus, ne’ebe Timor-Leste iha ona komitmentu bo’ot, ita Ratifika ona Konvensaun kona-ba Direitu ba Ema Difisiensia, ita iha Planu Asaun Nasional ba Ema ho Difisiensia, ita iha Politika Nasional ba ema ho Difisiensia, iha MSSI mós esforsu bo’ot tebes atu estabelese Konsellu Nasional ema ho difisiensia”, tenik Diretúr Ezekutivu RHTO ne’e.

Joãozitu dos Santos akresenta tan asuntu difisiensia ne’e asuntu ne’ebe maka transversal, entaun instituisaun sira governu nian, iha mós sensivel ba asuntu inkluzasaun difisiensia. Ohin ita iha kolaborasaun diak atu sensibiliza ita nia instituisaun PNTL atu nue’e iha sensivu ba asuntu difisiensia nian, iha programa barak tebes husi PNTL liu-liu hanesan VPU nian, atendimentu ba labarik, feto, grupu vulneravel sira hanesan ema ho difisiensia, bele asesu sente seguransa ida ne’ebe maka dignu. Media PNTL.