434183351_442262784979972_680394242363054699_n

Dili- Prezidente Republika husu ba Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) buka atu servi povu, servi ho respeitu ba Diretus Humanus, respeitu ba Etika Professional ne’ebe imi nian no ita hotu nian.

Xefe Estadu Dr. Jose Ramos Horta hateten Estadu no Governu fo meius diak liutan ba PNTL hanesan ba F-FDTL no instituisaun sira seluk hodi servi diak liutan ita nia povu, PNTL no F-FDTL instituisaun rua ne’ebe garante dame no seguransa, Defeza no Seguransa labele hetan foer ruma iha sira nia naran tenke iha disiplina %100, Nia hato’o asuntu ne’e liu husi deskursu iha serimonia aniversariu PNTL iha Kuartel UEP Bairo-Pite Dili, (27/03).

Nia hatutan Ita hakarak forsa Polisial ida ne’ebe aas liu iha mundu, ita nia PNTL tenke halo parte grupu instituisaun Polisia iha mundu ne’ebe halo parte numeru 10 iha leten liu ho komportamentu ne’ebe diak liu, nune’e mos ba Forsa Armada; Hanesan mos Liberdade Emprensa iha mundu Timor numeru 10, no Demokrasia timor numeru 1 iha South East Asia,

“Agradese ba imi ba imi nia serbisu tinan hirak nia laran, ita kontinua ba oin, tinan-tinan ita hakarak hare PNTL sai diak liutan. Parabens ba imi hotu Komandu PNTL ne’ebe ohin selebra tinan 24, ho lema ida ne’ebe inportante tebes ba forsa ida ne’ebe professional duni, professional signifika kompetensia teknika, kompetensia operasional nomos hanesan auto sufsiente resilient, bele hamrik ho nia ain rasik kuandu iha krize ruma bele monu no hamrik fila-fali,”dehan PR Horta.

434190333_442257341647183_1963837326026024480_n

Iha biban ne’e Xefe Estadu hato’o agradesementu ba Timor-leste Police Development Program (TLPDP) ho Australian Federal Police (AFP), Hau hare AFP hanesan modelu ida diak liu no integradu, laiha multiplikasaun (overlapping) unidade oi-oin dopis dala ruma lahatene ida-idak nia funsaun hafoin iha komflitu ne’e akontese iha rai barak, ne’e duni hau sempre hare AFP hanesan modelu ida diak liu ba ita.

Hakarak hato’o agradesementu ba Indonesia parseru ida inportante liu ba ita tanba fronteira terestre, fronteira aerea no fronteira maritima kolaborasaun diak teb-tebes, Indonesia tulun ita iha setor seguransa to’o Polisia ita nia adezaun ba ASEAN, Indonesia mos apoiu ita nia elementu Imigrasaun, Elementu Polisia hodi ita tama ASEAN ho setor sira ne’e.

“Timor kontinua Hau hateten ita moris nafatin iha dame nia laran, laiha komflitu armadu, guera sivil, laiha tensaun Relijioju ka Etniku, iha mundu ida ne’ebe ita hare difisil teb-tebes iha rai barak teb-tebes maibe iha timor ita buka mantein nafatin hanesan illa ida paz.

Ba joventude Hau apelu ba imi uluk imi nia obrigasaun uluk liu maka estuda maibe governu tenke hare oinsa tau apoiu tanba joventude programa oi-oin hadia eskola, hadia universidade, hadia sira nia moris, hadia ekipamentu ba sira para estuda ho teknolojia iha sekulu 21, iha instituisaun hotu-hotu transversal bele halo programa ba ita nia joventude.

Hau hateten bebeik ita tenke mobiliza liutan, loke odamatan liutan ba partisipasaun feto iha ita nia Polisia no ita nia sosiedade. Feto reprezenta %50 humanidade iha Timor-Leste. Iha tinan 2000 nia laran laiha evidensia ne’ebe hatudu katak mane matenek liu feto maibe evidensia hatudu pelu kontrariu, entaun ita hare laos deit iha Polisia, Forsa armada, iha setor politiku fo fatin liutan ba feto.

Iha okajiaun ne’e Ministru Interior Francisco Guterres hato’o parabens ba PNTL tanba sira selebra ona tinan 24 sira nia ejistensia, durante tinan 24 nia laran ne’e sira halo serbisu barak ho limitasaun ne’ebe maka iha sira konsege dezempenha sira nia papel hodi fo seguransa ba nasaun no povu ida ne’e tanba ne’e maka ita fo parabens ba sira.

Nia hatutan ita hare ba sira nia moto katak PNTL Polisia ne’e sai Professional no Reziliente katak Polisia ida ne’ebe maka professional para halao imi nia serbisu la hare ba sese-deit no Polisia ida ne’ebe maka Reziliente no labele monu ba kualker tentasaun katak sira hamrik metin nafatin, sedeit mak mai sira kaer lei ho ordem, sira nunka monu ba ema nia tentasaun atu halai tuir ema maibe sira tenke hamrik atu defende interese estadu no povu nia interese.

Iha fatin hanesan Komandante Jeral liu husi nia deskursu hateten durante tinan ida ami nia mandatu enfrenta hela difikuldades balun, maibe ho deit profesionalismu no reziliensia ami konsege ultrapasa difikuldades hirak ne’e liu husi apoiu inkondisional husi Governu liu husi Ministériu Interior no entidades parseria sira. indikadores ba atividade sira pozitivu tebes maibe krime ida sempre krime, nune’e ita hotu tenke alerta hodi haburas ita nia dezempeñu.

Nia haktuirtan Ita konsiente katak, presiza apoiu husi parte hotu hodi kontinua avansa no konsolida ita nia polisia ba futuru ne’ebé diak. Estatístika kriminalidade aumenta iha tinan kotuk bainhira ita kompara ho tinan hirak liu ba besik %25, laos deit ho tipolojia kriminais iha fin husi pandemia COVID-19 no aumentu neʼebé progresivu husi populasaun, maibe tanba ita nia atuasaun ne’ebé proativu liu.

Ita hatene katak, evolusaun kriminalidade sei obriga polísia hodi halo estratéjia foun ne’ebé adapta husi kada tipu krime, nomos oinsá utilizasaun efetivu ba ekipamentus no materiais sira. Hanesan mos ho tinan hirak kotuk liu-bá, apezar iha alterasaun legislativas iha tinan 2023 kontinua iha númeru insidente entre grupu rivais iha fatin hotu liu-liu iha Dili, neʼebé provoka distúrbiu ba orden públika.

PNTL aposta hela iha asaun sensibilizasaun, proximidade nomos diálogu, nune’e husu atu problema hirak ne’e laos deit sai kazu Polisia nian maibe tenke aproxima bebeik liu husi perspetiva multidisiplina, envolve Governu, Institusiaun sira no komunidade.

Serimonia aniversariu PNTL ba dala 24 ne’e kompleta ho entrega Kondekorasaun, Entrega Sertifikadu Louvor ba membru PNTL nain 190, Entrega Titlu Simboliku Sertifikadu ba Funsionariu Sivil iha PNTL, no Lansamentu Livru Enslikopedia Eis Komandante Jeral nain lima (5).

Serimonia ne’e anima ho Atrasaun Taekwondo no Dada Tali. Hafoin entrega premiu taxa ba manan nain Jogu PNTL CUP 24: ba Futebol, Bola Volley no Dada Tali.

Partisipa iha serimnonia ne’e Prezidente Tribunal Rekursu Dr. Deolindo Dos Santos, Ministru Negosiu Estranjeiru no Koperasaun Bendito Freitas, Eis Primeiru Ministru Taur Matan Ruak, Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL Tanente Jeneral Falur Rate Laek, KAPOLDA NTT, Parseru TLPDP, Eis Komandante Jeral sira, Veteranus sira, Komandante Munisipiu, Komandante Unidade, Xefe Departamentu, Xefe Gabinete, Ofisiais Superior, Ofisiais Subalternu, Sarjentu, Ajente, konvidadu sira nomos familia boot PNTL.

Media PNTL