UPM Selebra Aniversariu ba Dala XXI

_MG_5245

Dili- Unidade Polisia Maritima (UPM) selebra aniversariu ba dala XXI ho misa agradementu ba Bensaun Protesaun no Akompanhamentu husi Aman Maromak iha sira nia knar lor-loron nian.

Iha okajiaun ne’e Segundu Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Pedro Belo hateten lori Komandante Jeral nia naran hato’o parabens ba ita boot sira hotu ne’ebe maka durante ne’e halao knar diak teb-tebes ho professional, ita hotu akompanha katak iha tinan ida ne’e nia laran susesu lubuk ida ne’ebe maka ita boot sira halo ona iha tasi nomos iha rai maran. Liu husi tasi ita prende sasan illegal lubuk ida no liu husi rai maran fo apoiu ba Komandu munisipiu sira hodi asegura seguransa rai laran, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kapela Santo Antonio CFP Comoro Dili, domingo (26/05).

“Lori Komandu Jeral nia naran nafatin agradese no hato’o parabens ba ita bot sira, mantein nafatin ita bot sira nia serbisu diak ne’ebe maka durante ne’e imi halao tia ona, no mantein nafatin serbisu hamutuk kaer malu metin nafatin, no ita hotu hamutuk hahu husi Komandante to’o Ajente, ita hotu sebisu hamutuk maka bele lori paz no dame ba ita nia povu no rai ida ne’e,”.  dehan Komisariu.

Nia akresenta Ita bot sira nia knar iha vida ne’ebe risku tanba ita hasoru tasi no ita hatene katak ita nia Espiritu Espesial ida ba tasi nian maka ita mos sei bele hetan problema iha tasi laran wainhira laiha apoiu ekipamentu hirak ne’ebe atu suporta ba ita bot sira maibe buat hirak ne’e hotu la hamete ita bot sira nia Espiritu maibe ita bot sira nafatin hatudu ita bot sira nia prontidaun serbisu nian ne’ebe diak tebes ba povu no rai ida ne’e.

Misa solene ne’e prezidi husi Ami kapelan Pe. Abril Lopes no Partisipa husi Ofisiais Superior PNTL, Ofisiais Subalternu,  Sarjentu, Ajente, Prezidente AESPNTL no Sarani sira.

Media PNTL

Rejolusaun Governu, F-FDTL no PNTL serbisu hamutuk Asegura Seguransa Vizita Amo Papa

445468716_476647684874815_209904456693297089_n
Dili- Governu Konstitusional da IX Hasai Rejolusaun hodi orienta Komandu FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL), no Polisia Nasional Timor-Leste serbisu hamutuk hodi asegura seguransa ba vizita Sua Santidade Papa mai Timor-Leste.
Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL Tenente Jeneral Falur Rate Laek hateten horseik Ami simu Rejolusaun husi Governu hodi halo preparasaun Empenamentu Operasaun Konjunta F-FDTL ho PNTL tanba ne’e maka Hau konvida Komandante Jeral PNTL mai hodi informa ba Nia, Ohin Segundu Komandante Jeral mos mai hotu no informa ona buat hirak ne’ebe maka komisaun organizadora halo preparasaun reseisaun Amu Papa nian no atividade balu ne’ebe maka ami ajusta no halo planu oinsa para kopera, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kuartel jeneral F-FDTL Fatuhada Dili, kuarte (22/05).
Nia hatutan Sei involbe komponente hotu-hotu iha Timor-Leste no Sarani tomak ita hotu fo apoiu seguransa durante vizita Sua Santidade nian.
“Hau nia komprimisiu Forsa Armada apoiu seguransa ne’e desde hau simu pose no halo hau nia diskursu dahuluk nune’e hau inplementa nafatin komprimisiu ida ne’e hodi sai parseru ba dezenvolvimentu nasaun nian, parseru ba setor seguransa no parseru ba buat hotu ne’ebe maka lao iha timor Forsa Armada iha vokasaun ba ida ne’e no Hau kumpri hau nia komprimisiu ida ne’e,”.
Iha tempu Badak Komandu F-FDTL no Komandu PNTL sei lori Forsa tarefa sira tun ba terrenu hodi fahe informasaun no sosializasaun ba komunidade no joven sira.
“Hau nia apelu mak ne’e joventude Timor-Leste ne’e joventude ne’ebe edukadu no sivilizadu, eskola Sekundariu ba leten no universidade mak barak ne’e laos beik, la eskola (buta huruf) ne’e utuan deit tanba ne’e tenke hatudu no komprova imi nia hahalok no attitude ne’ebe edukadu no sivilizadu,”dehan Falur.
Jeneral ne’e afirma Vizita Santo Padre ne’e laos vizita bai-bain no mundu tomak tau matan, se mak hateten dehan Amu Papa mai atu reza deit, se atu reza entaun nia Reza deit iha neba Nia tenke mai nia objetivu laos atu mai reza, esperensia uluk iha tinan 1989 Amu Papa João Paulo II mai halo virazen bot ida iha konjuntura mundial konaba luta Independensia Timor-Leste nian no hafoin Independensia primera vez maka Amu Papa nudar figura numeru I mai timor ne’e o hanoin katak nia objetivu atu reza ka ne’e Absur tanba ne’e ita hotu tenke prekupa ida ne’e.
Hau lori Forsa Armada nia naran nomos Komandante Jeral iha ne’e Ami nia pensamentu ida hodi involve seguransa ne’e la konyese ema ida o atu bot ou kik, Ema bot maka tenke konyese seguransa no involve media hotu atu fo sai informasaun no sensibiliza, Jornalista mos tenke divulga nafatin informasaun ba publiku atu nune’e komponente hotu iha Timor-Leste no instituisaun saida deit ita hotu iha responsabilidade koletivu tanba ida ne’e maka ita hotu nia futuru, se ita hatur prezente sala maka future lao ladiak.
Iha okajiaun ne’e Komandante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa hateten ohin Hau mai enkontru ho General konaba Rejolusaun Governu nian ne’e maka fo mai Ami, maske loron hirak ba kotuk ita hetan ona orientasaun husi Ministru Interior atu nune’e ita halo komunikasaun no kordenasaun mais ohin maka Komandu foin hetan Rejolusaun atu komandu rua serbisu hamutuk hodi prepara ekipa traballu ida hodi responde ba Rejolusaun ne’ebe maka fo sai atu nune’e kria mos tarefas, no atividade barak sei halao liu iha parte prevensaun nian nomos represaun, ita sei instala ita nia Sentru Komandu Kontrolu Kordenada iha Kuartel Jeral PNTL tanba Ita nia parseru sira husi F-FDTL sei apoiu PNTL.
Nia hatutuan Ohin koalia ona katak aban lorokraik ami sei iha fali aprejentasaun iha Sentru Operasaun Nasional atu nune’e ekipa traballu husi parte seguransa ne’e lidera husi Segundu Komandante Jeral Komisariu Polisia Pedro Belo no husi F-FDTL Koronel Esteves sei halo aprejentasaun ba Komandante nain rua konaba planu operasaun ne’ebe maka sira prepara ona.
“Em prinsipiu Forsa rua ne’e tenke serbisu hamutuk hodi inplementa rejolusaun refere,” dehan Komisariu. Media PNTL

Durante Semana Rua, DTSRN Prende Motorizada Hamutuk 252 Ne’ebe Sei Utiliza Xapa Matríkula Plástiku

442474058_473212575218326_345003528407137332_n
Dili, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Departamentu Tránzitu Seguransa Rodoviaria Nasional (DTSRN) durante semana rua nia laran, hala’o aktividade pasa revista ba transporte públiku hanesan Motorizada hamutuk 252 no Kareta privadu hamutuk 26, ne’ebe maka to’o ohin loron sei utiliza Xapa Matríkula Plástiku.
Xefe DTSRN Superintendente Assistente Polísia Luis da Costa,Lic.Dir kinta-feira (16/05) ne’e iha ninia kna’ar fatin Komandu Jerál relata, aktividade pasa revista (Check Point) ne’ebe halo durante semana rua ne’e bele dehan kategoria espésifiku no diferensa oituan tanba alvu husi aktividade refere hare’e liu ba Xapa Matríkula Plástiku.
“Maibé antes ita atu halo aktividade Check Point ne’e, durante ne’e ita sempre halo liña koordenasaun ho Diresaun Transporte no Komunikasaun ne’e tanba tuir ita hotu hatene katak na’in ba iha Produsaun Dokumentu, Karta Kondusaun tantu produz Xapa Matríkula inklui lisensa viagem transporte sira ne’e mai husi parte Diresaun Nasional Transporte no Terrestres (DNTT), tanba ne’e antes ita atu halo check point ruma ne’e intermu ho buat sira ne’ebe ohin temi, ita sempre halo koordenasaun ho parte DNTT”, informa Xefe DTSRN ne’e.
Superintendente Assistente Polísia ne’e salienta liu tan katak husi koordenasaun ne’e ita hakarak identifika Xapa Matríkula ne’ebe produz ona iha ne’eba (DNTT) hanesan motorizada husi letra hira to’o letra hira, maibé realidade katak motorizada hirak ne’ebe sirkula iha ita nia teritoriu ne’e, husi xapa matríkula letra A to’o Y ne’e ninia xapa matríkula original kompletu ona. Entretantu kona-ba kareta nian iha momentu ida ne’e, husi letra B15-500, signifika katak husi letra A to’o letra B15-500 ne’e ninia xapa matríkula original iha hotu ona.
“Tanba ne’e maka durante semana rua ne’e ita halo check point ninia resultadu ita konsege prende ne’e ho total motorizada 252 to’o ohin loron nian no kareta privadu hamutuk 26, ita prende ninia mekanizmu maka ne’e, ita aplika koimas, sira ba selu iha banku, hafoin ida ne’e ita seidauk bele fó sira nia transporte maibé ita obrigatoriu orienta sira atu ba liu iha DNTT hodi foti xapa matríkula original, mai monta tiha maka ita foin bele entrega ba sira, ida ne’e maka regras ne’ebe ita aplika durante ne’e”, hatutan Superintendente Assistente Polísia ne’e.
Ofisias Superior PNTL ne’e afirma tan katak husi parte DNTT mós apresia ho ita nia servisu tanba ho aktividade ne’e, halo sira (DNTT) ne’eba mós xapa matríkula ne’ebe barak hahu’u menus. Aproveita oportunidade ne’e atu bele aviza ba iha ita nia públiku, ba sidadaun sira ne’ebe iha transporte motorizada no mós kareta ne’ebe maka sei uza xapa matríkula plástiku, atu bele hakbesik ann ba iha DNTT atu bele halo konfirmasaun tanba sé karik maka na’in hira la ba foti, imi tenke prepara osan hodi ba selu iha banku.
“Ita alerta ona ba iha Seksaun Tránzitu munisipiu 14 atu tau atensaun ida ne’e no operasaun check point xapa matríkula plastiku ne’e laos iha kapital Dili deit, maibé sei ba to’o iha munisipiu sira hodi hare’e ida ne’e”, tenik Ofisias Superior PNTL ne’e.
Hatan kona-ba transporte hirak ne’ebe maka prende maibé laiha dokumentu, Xefe DTSRN ne’e esplika transporte ne’ebe laiha dokumentu, ita prende no ita sei la fó sai. Ita la fó sai, ita la halo ninia prosedimentu, ita prende hafoin ita halo ajustamentu motorizada sira ne’e, depois ninia prosesu andamentu ba iha Ministeriu Públiku (MP) hafoin sai ba iha Patrímoniu Estadu hodi bele hare’e ida ne’e.
“Durante semana rua ami hala’o aktividade check point ne’e, ita konsege hatama osan ba iha Kofre Estadu hamutuk Rihun Ne’en resin, tanba xapa matríkula ne’e iha ona Infrasaun ida, depois ita foin detekta dala-ruma ema ne’e laiha Karta Kondusaun, dala-ruma nia dokumentu mate, entaun ema balun bele mai selu to’o dolar atus ida ($100) ou balun atus rua ($200), ne’e kauza hafoin ita halo identifikasaun ba transporte ne’ebe maka nia lori”, afirma Superintendente Assistente Polísia ne’e.
Kona-ba Infrator ne’ebe balun mai husi membru PNTL no F-FDTL, Ofisias Superior PNTL ne’e relata: “Iha membru F-FDTL balun mai forma hodi ba selu iha banku tanba halo ona infrasaun, tanba ne’e alerta mós ba membru PNTL no F-FDTL atu kuida lori transporte tenke iha dokumentu, wainhira laiha dokumentu maka ne’e, ita hotu-hotu hahu’u husi sidadaun bain-bain mai to’o iha Servidor Estadu katak ita hotu iha Lei nia okos, laiha ida maka tu’ur fali iha Lei nia leten, ami Departamentu Tránzitu afirma ami nia pozisaun katak ami só hakruk deit ba Lei”.
Media PNTL.

 

Komisariu Pedro Belo Halao Briefing Situasaun Seguransa

438240900_471943992011851_2667389957555709908_n
Dili- Komandante Jeral em subtituisaun Komisariu Polisia Pedro Belo halao enkontru ho Komandante munisipiu, Komandante Unidade Espesial Polisia (UEP), Unidade Polisia Maritima (UPM) no Xefe Departamentu sira iha Kuartel Jeral hodi halo breafing konaba situasaun seguransa iha Dili laran.
Komandante Jeral em subtituisaun hateten ita hotu akompanha katak iha loron hirak ne’e kalan-kalan sempre iha grupu balu ne’ebe maka halo barulhu iha Dili laran tanba ne’e maka ami bolu malu atu hare fila-fali situasaun ida ne’e, autor ba kazu hirak ne’e kaptura ona hodi submete ba prosesu no balu ne’ebe maka seidauk kaer kontinua buka tuir, No planu oinsa halo prevensaun diak tanba ne’e maka ami bolu malu no tur hamutuk hodi orienta malu halao serbisu iha terrenu diak liutan hodi kopera hamutuk ho ema hotu-hotu liu-liu lideransa komunitaria sira para hare situasaun iha terrenu atu nune’e povu sira bele moris hakmatek hodi halao sira nia atividade lor-loron nian ho diak. Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista sira iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili, kuarta (15/05).
Nia hatutan kazu asalta malu hodi kalan (14) iha Aitarak laran entre joven sira Polisia kaptura ona autor nain 14 no identifika ema nain tolu (3) minoridade tanba ne’e Ami sei bolu sira nia inan aman hodi entrega ba sira no fo hanoin ba inan aman tanba sa maka sira nia oan envolve iha problema atu nune’e sira mos eduka sira nia oan iha uma laran tanba labarik sira ne’e envolve problema tanba falta kontrola husi inan aman hodi husik oan sira lao tun sae livre no komete problema.
“Ami nafatin avizu ba sira liu husi Komandu munisipiu sira ne’ebe maka sempre halo kordenasaun diak ho Autoridade lokal sira katak hakarak ka lakoi ita tenke asegura duni situasaun seguransa atu nune’e wainhira Amu Papa mai vizita bele lao diak no lori timor nia naran diak ba rai liur, Ami sempre orienta nafatin Komandante sira para bele halo koperasaun diak ho joven sira no sira ne’ebe maka lakoi kopera no hakarak halo barulhu tun sae ami orienta atu kaptura no parte investigasaun kordena ho Ministeriu Publiku hodi kontinua prosesu ba Tribunal,”dehan Komisariu.
Ligadu ho preparasaun PNTL nian atu simu vizita Santo Padre Autoridade Seguransa preparadu, prepara ona planu operasaun seguransa, planu oinsa atu simu hare husi Rekursu Humanus no Lojistika. Iha parte rekursu humanus nian ita prepara membru sira hotu ne’ebe maka iha kondisaun diak prontu ona atu halo operasaun.
Parte Lojistika nian sasan balu ne’ebe maka iha ami prepara no hirak ne’ebe laiha ami nafatin halo pedidu ba governu hodi halo akijisaun ba maerial hirak ne’ebe maka ami presija liu iha tempu vizita Amu Papa nian, Nia hakotu. Media PNTL

 

Membru PNTL Munisipiu Ainaro, Aileu No Covalima Entrega Atributu GAM No GAR

 _MG_4314

Kasa, Ainaro, Membru Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) husi Komandu Munisipiu Ainaro, Aileu no Covalima hamutuk 56 ne’ebe maka iha tempu pasadu envolve iha Grupu Arte Marsias (GAM) no Grupu Arte Rituais (GAR), iha loron Sabado (11/05) ne’e ho konsiensia no vontade rasik entrega Atributu GAM no GAR nian ba Komandu PNTL hodi hato’o komprimisiu no jura hodi ba oin hala’o deit servisu tuir Lei no Ordem, servi ba Estadu no ba Povu.

Komandante PNTL Munisipiu Ainaro Superintendente Assistente Polísia Luis da Silva iha ninia intervensaun ba serimonia ne’e hateten desvinkulasaun ba membru PNTL sira husi GAM no GAR ne’ebe hala’o iha loron ohin, bazea ba deklarasaun husi Primeiru Ministru RDTL iha loron 07 Dezembru 2023 iha Palacio Governo Dili, Timor-Leste hodi konsidera ba serimonia Deklarasaun Komprimisiu de Onra no sai hanesan fundamental ida hodi kontinua esforsu no garante katak iha insitutuisaun PNTL la integra no la kolabora iha parte GAM no GAR nian.

“Despaisu Ministru Interior Nu.125/G-MI/XII/2023 iha loron 13 Dezembru kona-ba Indikasaun  Desvinkulasaun ba membru PNTL ne’ebe envolve iha GAM no GAR inklui orientasaun husi Komandante Jerál PNTL ba serimonia entrega Atributu GAM no GAR Nu.94/CG-PNTL/V/2024 iha loron 06 Maiu 2024, Komandante munisipiu Aileu, Ainaro no Covalima prepara sira nia membru atu entrega Artributu GAM no GAR hala’o dala ida deit no realiza iha suku Kasa, postu administrativu Ainaro Vila, munisipiu Ainaro”, tenik Komandante PNTL Munisipiu Ainaro ne’e.

Superintendente Assistente Polísia ne’e salienta tan katak ohin loron nu’udar loron importante ba PNTL munisipiu Aileu, Ainaro no Covalima relasiona ho referensia no enkuadramentu legal ne’ebe temi iha leten hodi kumpri no hala’o desvinkulasaun ba membru PNTL sira ne’ebe envolve iha GAM no GAR. Pasadu, durante tinan barak públiku sempre kestiona kona-ba neutralidade no imparsialidade membru PNTL nian atuasaun iha terenu relasiona ho konflitu ne’ebe lori naran GAM no GAR iha teritoriu Timor-Leste.

“Tanba ne’e ohin total membru PNTL hamutuk 56 kompostu husi munisipiu Aileu na’in 8, munisipiu AInaro na’in 16, munisipiu Covalima na’in 30 no migrasaun na’in 2, afirma sira nia ann ba dala rua, ba dahuluk hala’o tiha ona iha tinan 2013 no ohin membru PNTL sira kompremete entrega tan atributu GAM no GAR hodi hakotu relasaun GAM no GAR, hodi kumpri no hakruk deit ba Lei no Ordem no hala’o nia misaun tuir konstituisaun RDTL artigu 147”, afirma Superintendente Assistente Polísia ne’e.

Iha fatin hanesan Komandante Jerál PNTL Komisariu Jerál Polísia Henrique da Costa iha ninia intervensaun hateten serimonia ida ne’ebe ohin realiza iha Kasa, kontinuasaun husi orientasaun Primeiru Ministru nian iha serimonia ne’ebe realiza ona iha loron 07 Dezembru 2023, antes realiza iha Kasa, ita mós realiza ona iha munisipiu sira seluk hanesan Likisa, Viqueque, Baucau, Lautem, Manatuto, Unidade (UPM, UEP) no ohin realiza iha Kasa.

_MG_4360

“Agradese no apresia ba Komandante munisipiu tolu (Ainaro, Aileu, Covalima) ne’ebe maka bele organiza membru sira hodi bele partisipa iha serimonia ida ohin, hau mós hakarak uza oportunidade ida ne’e hakarak fó hau nia apresiasaun ass/bo’ot ba membru sira ne’ebe maka uluk envolve iha GAM no GAR, ohin ita bo’ot sira ho fuan bo’ot hodi kumpri orientasaun governu nian no kumpri orientasaun Komandu nian ohin hodi entrega atributu ita bo’ot sira nian”, hateten Komandante Jerál PNTL ne’e.

Komisariu Jerál Polísia ne’e subliña tan katak dokumentu sira ne’ebe ita bo’ot sira asina, sei sai hanesan faktus ka evidensia ida ba Komandu atu nune’e hodi hatudu ba iha publiku katak ita nia membru ida ne’e hala’o ona serimonia no sira entrega ona sira nia atributu mai iha Komandu.

“Membru sira, ohin iha komprimisiu no iha juramentu, ita bo’ot sira jura ba rai dia ne’e, jura ba bandeira RDTL, jura ba instituisaun, jura ba Maromak katak ita hakotu ann husi organizasaun sira no ita servi deit ba iha ita nia rai ida ne’e, servi ba ita nia institusaun, servi ba iha ita nia povu, agora ita tenke hatudu ba ita nia povu katak ita jura ona, ita entrega ona atributu, hala’o ita nia servisu ho professional”, hatutan Komisariu Jerál Polísia ne’e.

Entretantu, Ministru Interior Franscisco da Costa Guterres hateten nia parte lori governu nia naran hakarak kongratula membru sira ne’ebe maka hamrik iha ne’e tanba imi hakarak hatudu ba públiku, ba Estadu no Governu ida ne’e katak imi ho vontade rasik hakarak servi deit rai ida ne’e no povu ida ne’e.

“Parabéns ba imi katak ho vontade hamrik iha ne’e hodi dehan katak ami ho komprimisiu ida deit maka hakarak servi rai no povu ida ne’e, atu lori estabilidade ba rai ida ne’e, imi hakarak hametin seguransa iha rai ida ne’e atu nune’e dezenvolvimentu ne’e bele lao ho diak, ne’e papel importante PNTL nian, imi mós hakarak hatudu ba hotu-hotu katak ami mai hamrik, ami desvinkula ami nia ann husi GAM no GAR katak ami la pretense ba kualkér grupu ida maibé ami pretense ba Estadu, Povu no Rai ida ne’e RDTL, ne’e maka exemplu ida diak tebes”, tenik Ministru Interior ne’e.

Membru PNTL husi Komandu munisipiu Aileu, Ainaro no Covalima hamutuk 56 (Aileu: 8; Ainaro:16 ; Covalima:30 no Migrasaun:2) ne’ebe maka desvinkula sira nia ann husi GAM no GAR, iha serimonia ne’e entrega atributu GAM no GAR nian, halo Deklarasaun Komprimisiu hodi Rei Bandeira RDTL no PNTL hafoin asina Akta husi Ministru Interior no Komandante Jerál PNTL, ne’e kompostu husi membru GAM no GAR hanesan PSHT, IKS, KORKA no 77.

Hola parte mós iha serimonia ne’e Presidente Autoriudade Munisipal Aianro ho estrutura, Presidenet KRAM, reprezentante Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura, Veternus munisipiu Ainaro, Autoridade lokal munisipiu Ainaro, komunidade, estudante inklui Komandante Komandu PNTL munisipiu Aileu Superintendente Polísia Sebastião Alves no Komandante Komandu PNTL munisipiu Covalima Superintedentende Polísia Calisto Gonzaga. Aktividade ne’e hala’o iha kampu futebol suku Kasa, postu administrativu Ainaro Vila, munisipiu Ainaro.

Media PNTL.

Komandante Jeral Lansa Treinamentu Drum Band iha Ainaro

 _MG_4421

Ainaro- Komadndante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa halao lansamentu Treinu Drum Band ba Eskola Santa Maria Ainaro ne’ebe maka fornese husi Departamentu Polisiamentu Komunitaria.

Komandante Jeral hateten Sarjentu Xefe Helder F. Guerra nudar aman ba Drum Band iha Timor-Leste tanba wainhira hetan pedidu ruma ami sempre dexpasu ba, ne’ebe bainhira Helder reforma ami laihatan ema ida ne’ebe bele troka mais ami fiar katak Helder nia oan no nia jerasaun sira ne’ebe maka hetan ona treinu no formasaun husi Sarjentu Xefe Helder aban bain rua bele kontinua nafatin, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kampu Kassa Ainaro, (11/05).

Nia hatutan alin sira, siensia ne’ebe maka instrutor Helder fo ona ba imi aproveta ho diak no kontinua fahe tutan ba kolega sira seluk no espera katak bele sai mos hanesan ikon ida ba eskola Santa Maria Ainaro nian, nune’e karik iha kompetisaun ruma iha nasional ita iha ona ema ne’ebe maka prepara ona atu ba tuir kompetisaun iha nasional, Hau lembra iha tinan 2022 no 2023 iha kompetisaun nasional ida iha Dili, Eskola Annur mak sai vensedor ( I lugar ). Kompetisaun ba oin fali espera katak oportunidade mos ba Eskola Santa Maria Ainaro bele hetan, maibe presiza trenu tan no halo diak liutan.

Ita bot merese para atu simu onra ida ne’e tanba ida ne’e parte ida husi kontribusaun PNTL ninian buat ne’ebe maka ami tenta promove Polisia liu mos husi atividade sira hanesan ne’e hodi kria lasu amizade Polisia nian besik liu ba joven sira liu husi atividade Polisiamentu Komunitaria nian ne’ebe maka Sarjentu Xefe Helder halo daudaun ne’e.

Iha mos atividade seluk hanesan marka prejensa iha ne’e Prezidente Voley Ball Inocensio Freitas Ainaro oan ida Nia maka sai hanesan kordenador ba Voley ninian, iha Polisia ita involve ba atividade barak hanesan Atleta, Boxing no seluktan.

“Polisia laos halo patrulha no kaptura sidadaun hirak ne’ebe maka halo problema deit maibe ita iha atividade seluktan. Ami halo buat ruma ladiak mais iha buat balu ami halo diak netik ba para atu nune’e ema bele hateten katak Polisia mos diak hotu tanba wainhira ami ba kaer ema ou halo prosesu ruma no ema balu nudar vitima sira dehan Polisia ne’e ladiak.

Iha biban ida ne’e hau hakarak hateten ba Exelensia sira katak buat ne’ebe maka Polisia sira halo ladiak Hau hanesan Komandante Jeral no  ho prezensa Ministru Interior bele hateten ba ami para ami bele hadia tanba ami nia membru barak nain 4000 resin dalaruma Komandante munisipiu sira relata mai ami mesak buat diak deit mais iha terrenu ami la hatene maibe liu husi ita bot sira nia informasaun ami bele hatene maibe la signifika katak ami foti kedas medida ba membru sira maibe ami hatene katak ida ne’e mak ami nia frakeja atu bele hadia nune’e aban bainrua sira bele atende ita bot sira diak liu.

Membru PNTL Komandu Munisipiu Dili Hamutuk 83 Entrega Atributu GAM No GAR

438300819_467117019161215_4509825724029248155_n

Dili, Membru Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) Komandu Munisipiu Dili hamutuk 83 ne’ebe maka iha tempu pasadu envolve iha Grupu Arte Marsias (GAM) no Grupu Arte Rituais (GAR), iha loron tersa-feira (07/05) ne’e ho konsiensia no vontade rasik entrega Atributu GAM no GAR nian ba Komandu PNTL hodi hato’o komprimisiu no jura hodi ba oin hala’o deit servisu tuir Lei no Ordem, servi ba Estadu no ba Povu.

Komandante Jerál PNTL Komisariu Jerál Polísia Henrique da Costa iha ninia intervensaun hateten aktividade serimonia ida ohin hanesan kontinuasaun husi orientasaun governu ne’ebe maka ita realiza ona iha loron 7 Dezembru tinan 2023 tinan kotuk.

“Hanesan instituisaun seguransa ne’ebe maka garante paz no estabilidade no tutela ba iha Ministeriu Interior, kumpri orientasaun Governu ninian hodi haketak ann husi GAM no GAR sira, atu nune’e bele servi deit instituisaun PNTL, servi deit nasaun RDTL no mós servi deit ita nia povu, ita nia rai ida ne’e ho diak, ohin ita realiza ona juramentu husu ba oin atu hala’o imi nia servisu ho profesionalizmu, hala’o servisu ho kualidade”, tenik Komandante Jerál PNTL ne’e.

Aurtoridade másimu intituisaun Seguransa ne’e afirma tan katak tanba uluk ema kestiona kona-ba ita nia profesioanlizmu, ema hateten katak ita iha atendimentu ita sei apoiu hela ba iha GAM A k B ou GAR ka Partidu Politiku ruma, hahu’u ohin ba oin hatudu no halo diak liu tan.

“Hau fiar katak aban ka bainrua wainhira karik mosu problema ruma ema sei nafatin kestiona ita nia profesionalizmu, maibé ita servisu iha rai ida ne’e mezmu ita hala’o ita nia kna’ar iha uma kain mós iha ona problema sá tan ita servi iha instituisaun, servi ita nia povu, ema sei la satisfaz ho buat ne’ebe maka ita halo, mas hau husu ba imi nafatin hatudu profesionalizmu imi nian iha terenu, hatudu nafatin imi nia étika komunikasaun diak hodi servi ita nia povu”, hatutan Komisariu Jerál Polísia ne’e.

438230502_467117015827882_2538456004822137026_n

Iha fatin hanesan Presidente Komisaun B Parlamentu Nasional (PN) ne’ebe trata asuntu Negosiu Estrangeiru, Defesa no Seguransa Nasional Domingos Augusto ‘Deker’ hateten nu’udar Komisaun ne’ebe tutela ba iha area Negosiu Estrangeiru, Defesa no Seguransa Nasional iha mandatu sesta legislatura wainhira hau asiste ho hau nia matan ba eventu ida ne’e, hau orgullu tebes, orgullu tanba sá, Orgullu tanba ita hakat pasu ida, ita hahu’u pasu ida husi ita nia komprimisiu rasik tuir planu Nonu Governu Konstitusional ninian ne’ebe difine.

“Iha fatin ida ne’e hau agradese no fó parabéns ba Komandu PNTL, Komandu Munisipiu ho Unidade sira hotu ne’ebe bele organiza eventu ida ne’e no liu-liu hau nia parabéns ba membru PNTL sira hotu ne’ebe ho konsiensia rasik bele deside hodi deklara ann iha públiku ida ne’e, hodi hateten katak ‘SIM’, tempu ne’e to’o duni ona atu ita se’es ann husi problema hotu-hotu, tenke hetan liberdade husi problema, husi interese oin-oin atu sai ajente Estadu ne’ebe lolos, ne’ebe Neutru hodi servi deit ita nia rai ho ita nia povu tuir ita nia juramentu, ne’e hau orgullu”, akresenta Presidente Komisaun B Parlamentu Nasional (PN) ne’e.

Domingos Augusto ‘Deker’ afirma liu tan katak ita bo’ot sira maka esperansa povu no nasaun nian, instituisaun hotu-hotu iha responsabilidade ba ita nia rai no ba ita nia povu maibé instituisaun prinsipal rua hanesan F-FDTL no PNTL ne’ebe atu garante seguransa, defesa, paz no estabilidade ba ita nia rai importante liu.

Entretantu, Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura Nelio Isac Sarmento hateten ohin ita partisipa iha dala ida tan aktu husi komprimisiu ida ne’ebe kada membru PNTL hakarak hatudu ba ita nia povu, komesa ohin hakarak servi deit Estadu no Nasaun.

“Ita hotu akompaña ho diak ita nia nasaun ne’e, dala-ruma ita kontente maibé dala-ruma ita tanis tanba hahalok husi ita nia sidadaun rasik, hahalok husi sidadaun sira ne’ebe hakarak hatudu forsa liu husi GAM, maibé lolos wainhira ita hakarak komunga doutrina Arte Marsial ne’e maneira ida ne’ebe fó kbi’it mai ita atu defende ann nune’e mós atu ajuda ita nia populasaun sira ou ema ruma ne’ebe presiza ita nia ajuda, maibé hafoin ukun ann ita komunga tiha Arte Marsias ne’e sai hanesan grupu forsa ida, grupu ida ne’ebe mai hamutuk atu aumenta ita nia forsa hodi hare’e ba forsa seluk hanesan ita nia inimigu, maibé ita haluha tiha katak forsa sira seluk ho forsa sira seluk, ita hateke ba malu maun ho alin mesak Timor oan deit”, haktuir Ministru Juventude, Desportu, Arte no Kultura ne’e.

Iha oportunidade ne’e, Ministru Interior Franscisco da Costa Guterres aktividade entrega atributu ne’e ita hahu’u ona husi loron 7 fulan Dezembru tinan kotuk maibé sei falta munisipiu balun maka ita seidauk realiza tanba ne’e iha loron sexta semana ne’e sei hala’o iha munisipiu Ainaro (Cassa).

“Iha munisipiu Ainaro sei konsentra hotu membru sira ne’ebe uluk envolve iha GAM no GAR husi munisipiu Aileu, Ainaro no Suai sira sei hamrik hodi desvinkula tan sira ann husi Arte Marsias ne’e, ida ne’e importante ba sira tanba sira bele ajuda Estadu atu tau regras no implementa Lei, ita espera katak durante suspensaun aktividade GAM no GAR ita desvinkula sira (Membru PNTL ne’ebe uluk envolve iha GAM no GAR) hotu ona nune’e wainhira suspensaun hotu ona ita tau regra katak tenke hala’o deit servisu tuir Lei no Ordem”, haktuir Ministru Interior ne’e.

Membru PNTL husi Komandu munisipiu Dili hamutuk 83 ne’ebe maka desvinkula sira nia ann husi GAM no GAR, iha serimonia ne’e entrega atributu GAM no GAR nian, halo Deklarasaun Komprimisiu hodi Rei Bandeira RDTL no PNTL hafoin asina Akta husi Ministru Interior no Komandante Jerál PNTL, ne’e kompostu husi membru GAM no GAR hanesan PSHT hamutuk ema na’in 41, IKS na’in 19, KORKA na’in 8 no 77 ema na’in 15.

Hola parte mós iha serimonia ne’e Segundu Komandante Jerál PNTL, Komandante Komandu Supervizaun, Komandante PNTL munisipiu Dili ho ninia estrutura, Presidente KRAM, Autoridade Lokal husi munisipiu Dili nian, reprezentante Presidente Autoridade Munisipiu Dili, Veteranu inklui konvidadu sira seluk. Aktividade ne’e hala’o iha kampu Komandu PNTL munisipiu Dili, Kaikoli.

Media PNTL.

Membru UEP Entrega Atributu GAM/GAR ba Governu

_MG_2971Dili- Membru Unidade Espesial Polisia (UEP) nain 118 ne’ebe antes ne’e involve iha Grupu Arte Marsiais no Arte Rituais (GAM/GAR) entrega atributu no jura ba Bandeira RDTL atu servi povu no nasaun ho neutralidade no imparsial.

Komandante Jeral PNTL Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa hateten Hau hakarak hato’o agradesementu no apresiasaun ba imi ida-idak ne’ebe maka honestu hodi deklara imi nia aan hodi asina deklarasaun ba iha Komandu, deklarasaun ida ne’e sei hanesan evidensia no faktus ida sei arkiva iha visa pessoal imi ida-idak ninian. Hakarak hateten katak ohin imi halo juramentu ne’e laos hato’o husi ibun deit maibe tenke hatudu iha pratika iha ita nia atuasaun lor-loron nian, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kuartel UEP Bairo-Pite Dili, Segunda (06/05)

“Hau husu ba imi atu halao serbisu nafatin hatudu profesionalismu atendementu ninian liu-liu iha ita nia atuasaun sira, lia fuan ne’ebe maka ita hato’o, wainhira atende komunidade tenke respeita sira tanba ema hare ita nia profesionalismu no performansia. Komandu liu husi Ministru Interior sei buka nafatin meius oinsa atu dezenvolve membru sira nia kapasidade no pratika desportu ne’ebe maka governu rekonyese hanesan Taekwondo,”dehan da Costa.

Nia hatutan Ita lakoi atu nune’e wainhira ita atende situasaun ruma ema sempre tau ibun katak membru Polisia neba nia mai apoiu fali husi grupu A, B ou C ninian maibe hau hakarak hateten katak imi nia kontribuisaun ba instituisaun no ba nasaun ida ne’e ho esperensia ne’ebe maka imi iha imi hatudu iha imi nia atividade lor-loron ninian laos ba deit instituisaun maibe ba mos determinasaun rai ida ne’e ninian.

Iha okajiaun ne’e Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasional ne’ebe trata asuntu Negosiu Estranjeiru Defeza no Seguransa Augusto Domingos ‘Deker’ hateten hanesan reprejentante povu Nia orgulhu no apresia tebes disponibilidade membru PNTL hanesan Ajente estadu ne’ebe iha espiritu no vontade atu servi rai no povu ida ne’e tuir prinsipiu fundamental ne’ebe herois no martir sira defende iha tempu naruk nia laran.

“Komandu Defeza no Seguransa tenke livre hodi servi no proteje ita nia rain no ita nia povu,” dehan Deker.

Nia afirma Programa ida ne’e bele sai matadalan ida atu sira seluk mos bele banati tuir nune’e PNTL bele livre husi buat hotu atu garante paz no estabilidade hodi servi no proteje ita nia rai no ita nia povu ho diak.

Entretantu Ministru Joventude Desportu Nelio Izac Sarmento hateten Governu hare ba problema ne’ebe envolve Arte Marsiais hamosu difikuldade ba inan aman sira tanba sira triste ho lalaok GAM no GAR ne’ebe involve sira nia oan sira ne’ebe idade sei naton nune’e la fo dalan ba ema ida-idak atu halao ninia atividade.

Governu halo suspensaun iha tinan ida ne’e hafoin halo avaliasaun ba suspensaun ida ne’e rasik iha parte politiku nomos parte Forsa Defeza no Seguransa hodi sukat ba estabilidade iha ita nia nasaun maka fo tan kontinuasaun hodi suspende GAM/GAR ba fulan nen (6).

Ita hahu uluk ho aktus ne’ebe ohin ita bot sira hatudu tanba ita hatene katak kualker komfrontus ne’ebe akontese iha ita nia rain hotu-hotu sempre tau liman ba GAM maibe ita husu tanba sa mak kazu artes marsiais ne’e nunka hotu, ita to’o iha faze ida tanba mesak maun alin, mesak familia nune’e individu ida halo aktus krime ita ba defende nem ita hanoin katak interese nasaun ne’e bot liu duke interese individu.

“Ami hotu-hotu iha ne’e sai testemunha no orgulhu bai ta bot sira tanba voluntariamente hakarak hases aan husi GAM/GAR hodi servi deit estadu liu husi instituisaun ne’ebe imi haknaar aan ba, ida ne’e duni maka ita hakarak hatudu husi membru PNTL sira kontinua ba oin hodi garante estabilidade.

PNTL no F-FDTL tenke sai instituisaun ispirador ida ba joven sira hodi halao atividade desportiva nune’e polisia tenke sai Amigu, kolega diak ba komunidade liu-liu joven sira.

Entretantu Ministru Interior Francisco Guterres hateten tempu to’o ona PNTL atu hamrik hodi ajuda ida ne’e hodi hametin paz no estabilidade atu dezenvolvimentu ne’e lao ba oin., tanba atu dezenvolve rai ida ne’e ita presiza paz no hakamtek atu sidadaun hotu-hotu halao nia atividade lor-loron nia ho seguru.

Serimonia Entrega atributu GAM no GAR ne’e kompostu husi Vinkulasaun entrega atributu no asina akta husi Komandante Jeral no Ministru Interior, EIS membru GAM no GAR (PSHT, KORKA, Kera-Sakti no 77) nain 118 halo Deklarasaun de Komprimisiu no rei Bandera RDTL no PNTL.

Serimonia ne’e partisipa husi Komandante UEP Superintendente Polisia Damião Correia ho nia estrutura, Komandante munisipiu, Komandante UPM, Ofisiais Superior, Ofisiais Sub Alternu, Prezidente KRAM no komvidadu sira. Media PNTL.

 

Membru Komandu PNTL Bobonaro 17 Entrega Atributu GAM ba MI

438264218_466308665908717_4442707786588293836_n

Bobonaro, 3 maiu 2024 – Membru Polísia Nasionál Timor-Leste nain 17 ne’ebé halao kna’ar iha komandu Munisípiu Bobonaro nian, entrega ona ekipamentus GAM nian ba estadu liuhusi Ministériu Interior, iha resintu Komandu Jerál Munisípiu Bobonaro, Sexta-feira ne’e, hodi asegura servisu profesionalizmu, lealdade iha teritóriu Nasionál hotu.

Iha serimónia entrega atributus arte marsiais ne’e, membru PNTL nain 17 kompostu husi PSHT 12, Korka 3 no IKS 2, membru hirak ne’e, mai ho sira-nia onestidade no voluntariamente hakarak entrega sira-nia ekipamentus atu hala’o sira-nia servisu ho di’ak, hodi serví estadu ida-ne’e ho dignu.

Hafoin remata serimónia iha edifísiu Komandu Jerál Munisípiu Bobonaro sexta-feira ne’e, Ministru Interior Francisco da Costa Guterres hateten ba jornalista sira katak, kontinuasaun husi serimónia ne’ebé Ami halo tiha ona, primeira serimónia Ami halo iha loron 7 fulan dezembru tinan 2023 iha Palácio do Governo ne’ebé hanesan loke, para polítika governu nian atu sirkuka tiha hotu membru PNTL ne’ebé mak envolvidos iha arte marsiais, ne’ebé mak lori problema ba nasaun ne’e, ho mós arte rituais sira, hodi sirkula tiha hodi sira serví ho di’ak, tanba ne’e mak polítika ida-ne’e lao hela, Ita halo iha fatin barak ona, Bobonaru mós halo, tanba ne’e governu ida-ne’e hakarak kongratula Munisípiu Bobonaro, ba Komandu Munisípiu ida-ne’e, membru sira hotu ne’ebé mak organiza eventu ida-ne’e, eventu importante teb-tebes, ba Ita-nia simbolu ne’e, simbolu ne’ebé importante para povu atu hatene, katak Polísia serví neutru, laos atu tama organizasun ne’ebé de’it, maibé sira atu serví de’it Povu no Nasaun ne’e, ida-ne’e mak Ita halo no kontinua ho ida-ne’e iha fatin seluk.

Governante ne’e afirma tan katak, sira seluk ne’ebé iha tan bele mai entrega, to ninia prazu atu termina, kuandu estatutu lao aprovadu, determina ona data, Wainhira liu ida-ne’e, hetan membru ida mak envolve, laiha opsaun ba nia, opsaun mak sai, tanba nia la onestu ba estadu, governu, ema sira mate ne’e, no nia an rasik, tanba membru PNTL tenki onestu hodi sevi povu ida-ne’e ho di’ak liu.

Liuhusi serimónia ne’e, sira ne’ebé hatama ona, voluntariamente, Ita tenki agradese ho sira, Ministru Interior Francisco da Costa Guterres salienta, em nome do governo, nia hakarak hato’o agradese tanba membru hirak ne’e hatudu ona ezemplu di’ak ba membru sira seluk hodi halo tuir, no membru guvernu ne’e mós agradese ho komandu no ninia membru sira hotu, konsege voluntariamente entrega ona atributu GAM ne’ebé ohin realiza iha resintu Komandu Munisípiu Bobonaru ne’ebé husi Komisáriu Jerál PNTL, Prezidenti CRAM, reprezentante Administradór Bobonaru, Unidade Polísia Fronteira, Komandante BOP Munisípiu Bobonaru, Segundo Komandante Protesaun Sivíl, Diretór Nasionál no Munisípiu, Inklui mós entidades husi Autoridades Munisípiu Bobonaro nian.

438221529_466308862575364_6238998174691420885_n

Ikusliu, mensajem husi governante ne’e “Em primeiro Ha’u hakarak hato’o parabéns ba sira, sira mai dezvinkula sira-nia an, voluntariamente entrega sira-nia atributus, husu ba sira atu serví nafatin, sira lalika preokupa, no tauk atu ema dun fali sira, ne’e ezemplu atu tau pontu ’plus’ ida ba sira, sira hatudu sira-nia onestisdade, servisu nafatin ho profesionál, atu hatudu ba sira seluk katak sira hakarak dunik estadu ne’e lao ho di’ak”.

Hafoin ramata ba serimónia entrega atributu GAM, Ministru Interior, Fransisco da Costa Guterres, halao mós nia vizita ba iha Diresaun tutela sira, kompostu husi DNSPP, DNPKK, Bombeiros, Hodi haree kondisaun ba edefisiu hirak ne’ebé iha, no halo mós enkontru ho diresaun tutela sira iha salaun enkontru DNSPP Bobonaro.

Iha enkontru refere Ministru Interior, Fransisco da Costa Guterres fokaliu ba kompremisu balun, kna’ar no responsabilidade pesoál sira nian, atu mantein servisu ho profesionalizmu, hatudu vontade servisu ho diak liután, hodi serví Rai ida-ne’e, no garante instituisionál nia servisu di’ak,hodi serví povu no estadu ida-ne’e. Media Serviços Relações Públicas

UPF-Satgas TNI Organiza Aktividade Patrullamentu Konjuntu Iha Liña Fronteira

 438299519_460273919845525_4380901412925644634_n

Oecusse, Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) liu husi Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF) ne’ebe lidera husi Komandante UPF Superintendente Polísia Euclides Belo no Komandante Satuan Tugas Penyamanan Perbatasan (Satgas), Tentara Nasional Indonesia (TNI) Sektor Barat, Letnan Kolonel Ronald Tampubolon iha loron 24 fulan Abril tinan 2024 hafoin hala’o Border Meeting, kontinua organiza aktividade patrullamentu konjuntu hodi koordena ho pilar sira iha liña fronteira Pasabe sub-rejiaun Passabe, Rejiaun Administrativa Espesial Oecusse-Ambeno (RAEOA) ho Postu TNI Haumen-Ana (Kefa- Indonesia)

Komandante UPF Superintendente Polísia Euclides Belo iha entrevista hateten objetivu husi aktividade patrullamentu konjuntu ne’e hodi halo mós sensibilizasaun ba ita nia komunidade no mós autoridade lokal sira parte Indonesia nian inklui parte Timor-Leste nian.

“Objetivu seluk maka hametin lasu amizade hanesan autoridade ne’ebe garante seguransa iha liña fronteira entre TNI ho UPF-PNTL bele metin liu tan hodi garante atu kualidade ajente seguransa iha liña fronteira bele metin liu tan hodi fó firme ba komunidade sira katak forsa rua metin hodi fó seguransa ne’ebe maka metin”, tenik Komandante UPF ne’e.

Superintendente Polísia ne’e afirma tan katak aktividade patrullamentu konjuntu ne’e laos istoria foun ida maibé kolega sira husi TNI kada tinan sira troka malu, tanba ne’e hanesan kultura ida ami sempre halo, kualkér Satgas Pamtas hala’o servisu iha liña fronteira, ami tenke halo aktividade patrullamentu koordenada ka patrullamentu konjunta hodi bele koñese diak liu tan ita nia liña fronteira nasaun rua nian, nune’e bele konsiente katak Soberania idak-idak nian, determina iha liña fronteira.

Entretantu Komandante Satuan Tugas Penyamanan Perbatasan (Satgas), Tentara Nasional Indonesia (TNI) Sektor Barat, Letnan Kolonel Ronald Tampubolon hateten liu husi aktividade ida ne’e espera katak bele hare’e direita Pilar sira ne’ebe iha liña fronteira Haumen-Ana.

“Responsabilidade UPF no TNI ba Pilar sira iha Sektor Barat hahu’u husi Fronteira Wini-Sakto to’o Naktuka-Oépoli hamutuk 585, husi númeru ne’e 19 iha fronteira Haumen-Ana, hau orgullu tanba durante ne’e ami servisu hamutuk ho UPF n’ebe lidera husi Superintendente Polísia Eucildes Belo, ami iha kooperasaun diak durante fulan neen, ami koloka iha ne’e, hare’e malu diak atu observa ita nia fronteira, ida ne’e hatudu amizade mai ita karik iha falla ruma ita bele resolve ho diak no transparensia nune’e kontibui ba Paz iha liña fronteira”, akresenta Letnan Kolonel Ronald Tampubolon. Media PNTL.