Dili-Komando Polisia Nasional Timor-Leste Liu husi Gabinete Inspeksaun Geral no mos Departementu Justisa halao kontrolu ba Membrus sira ne’ebe maka halao knar iha postu de entrada husi Munispiu Mai dili.
Tuir Inspektor Geral, Superintendete Chefe Carlos Geronimo katak obrservasaun nebe maka halao oinsa atu hatene mekanismu servisu hodi kontrolu movimentu iha fatin refere, hatene mos oinsa fahe turmu de kontrolu movimentu ema tama mai sidade Dili liu husi dokumentu saida deit.
Alende ne’e mos fo hanoin nafatin ba membrus sira liu husi Komandante Eskuadra no mos Komandante seksaun sira atu fo hanoin ba memrus oinsa kontolu ba aktuasaun de atendementu sira tenke respeita ba regras ne’ebe maka vogor.
Membrus sira ne’ebe mak destaka iha postu de entrada hetan mos alimentasaun husi Jestaun de Krize, maibe sira mos prekupa konaba sanitaria haris fatin oinsa ema labele soe bee arbiru.
Alende mos Sira prekupa konaba Lona nebe adisional tamba wainhira iha tempu udan labele deskansa tamba be tama.
La iha mekanismu de kontrolu nebe diak oinsa atu hatene movimentu ema tama sai husi fatin refere tamba la iha bareiras de kontrolu ba teste de screening.
Fatin nebe maka ba vizita maka hanesan iha postu de entrada Kasnava ho Tasitolu.
Iha dia 09 março oras 03.21 loro kraik iha area tasi tolu, PNTL Munisipiu Dili halo cek point no BOP ba fó apoiu halo cek poin iha area refere. Iha momentu neba kamioneta tula lixu atu ba soe iha Tibar. Nebe hetan pasajeiru nain 2 tur iha kapon leten. Membru sira halo chamada atensaun ba sira nain rua dala tolu via dalatolu.
Tamba sira la kumpri maka hatun sira haruka sira basa malu, tamba basa malu neineik maka membru ne’e fó exemplu ba sira rua. Ba attitude ida ne’e komandu hare la justu.
Ho ida ne’e Komandante jeral orienta ona Komandante UEP hodi halo prosesu investigasaun disiplinar ba membru refere. Hakarak informa deit katak buat hotu sei liu hosi prosesu investigasaun maka hodi hatene membru ne’e nia involvimentu.
Komandu Agradese ba públiku nia atensaun ba PNTL ke dala ruma membru balu nia atuasaun la tuir regra de enpenamentu no orientasaun husi nia komandante, hodi hamosu fali insidente ho komunidade.
Komunidade maka matan no tilun hodi hare no rona se karik atuasaun membru sira nian la tuir saida maka lei haruka.
Desobidensia ba
Iha dia 07 março 2021 halo Transaksaun illegal (kontra bandu) akontese iha area fronteira Bnokonaus, Suku Abani,Pasabe Oecusse, suspeitu 25 pessoas halo transaksaun ba sasan mercadoria hanesan:
Iha dia 05 de março 2021 akontese asidente trafego Fatal involve kareta kamioneta ida ho motorizada Honda Beat ida iha Ponte –Suku SAU, Munisipiu Manatutu motorist mate iha fatin.
Media PNTL; 10/03/2021
DILI, 09 marsu 2021 (SRP) – Guvernu liuhusi Vise-Ministru Interior, iha loron tersa feira-ne’e, entrega nesesidade báziku ba Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Dili, hodi reforsa servisu postu vizilánsia PNTL ne’ebé estabelese iha Dili laran tomak inklui check point sira iha pontu entrada sira.
Antonio Armindo, entrega direta nesesidade bázika hirak ne’e ba Segundu Komandante PNTL Munisípiu Dili, Superintendente Polísia, Euclides Belo, ho sasan sira mak hanesan Supermie, be, kafé no fós.
Euclides Belo iha nia liafuan badak hateten, hodi Komandante PNTL Munisípiu Dili nia naran fó agradesimentu ba Governu liuhusi Vise-Ministru Interior, tanba bele responde nesesidade polísia nian balu.
“Ha’u lori Komandu PNTL Munisípiu Dili nia naran agradese ba apoiu ida-ne’e, no ami mós sente kontente tanba Vise-Ministru lori nia tempu espesiál hodi lori prezente furak ne’e no ami hato’o agradese ba ajuda ida-ne’e”, dehan Euclides Belo ba SRP, hafoin simu apoiu ne’e, iha Komandu PNTL Caicoli, ohin.
Iha fatin hanesan, Vise-Ministru Interior, Antonio Armindo, informa katak apoiu ne’e hanesan opsaun ida atu kontribui fasilita servisu PNTL.
“Ohin ha’u mai iha ne’e, hodi fó apoiu nesesidade báziku uituan ba PNTL Dili, mak hanesan Mie Sedap kaixa 40 no bé kaixa 40, Nescafé ho fós aban mak sei lori mai. Apoiu hirak ne’e atu reforsa postu vizilánsia PNTL ne’ebé hala’o servisu operasionál check point sira iha pontu entrada sira mak hanesan, Hera, Metinaro, Balibar, Mota-Ulun, Tasi-Tolu, Tibar, no sira ne’ebé patrulla lao ain liga ba serka sanitariu iha Munisípiu Dili ne’ebé Guvernu dekreta ona”, dehan Vise-Ministru Antonio Armindo.
Iha oportunidade ne’e, Vise-Ministru Antonio Armindo kontinua apela ba povu Timor-Leste atu kontinua kumpri regras Estadu Emerjénsia ba dala-11 hodi prevene transmisaun pandemia COVID-19
“Husu ba komunidade sira hotu atu mantein no kumpri regras prosedimentu saúde mundiál hodi prevene ann husi moras COVID-19 hanesan uza mascára, fase liman ho sabaun no mantein distánsia fíziku, no labele halo movimentu illegál iha fronteira tanba bele fó impaktu ba saúde publika”. Nia sujere.
Iha okajiuan-ne’e, hetan mós akompañamentu husi Porta voz Komandu Polísia Nasionál Timor-Leste, Superintendente Xefe Polísia Arnaldo Araujo.
Media MI;#AX
Dili-Polisia Nasional Timor-Leste(PNTL) kontinua apela ba povu Timor-Leste atu kontinua kumpri regras Estadu Emerjensia ba dala-11 hodi prevene transmisaun pandemia COVID-19.
Komandu Polisia Nasional Timor-Leste liu husi Porta voz Superintendente Xefe Arnaldo Araujo husu ba komunidade sira hotu atu mantein no kumpri regras prosedimentu saude mundial hodi prevene ann husi moras COVID-19 hanesan uza mascara, fase liman ho sabaun no mantein distansia fiziku, Nia hato’o asuntu neé liu husi Komferensia imprensa Kinta (04/03) iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili.
Bazeia ba rezolusaun governu Nu 11/ 2021 de 02 de marcu katak mantein nafatin serka sanitaria iha munisipiu Covalima hodi taka fronteira no bandu komunidade desloka ba munispiu seluk no mai iha Munisipiu Covalima.
‘’Populasaun husi munisipiu Covalima labele halo movimentu mai kapital Dili no munisipiu 11 seluk sekarik kontra otomatikamente Polisia la autoriza,”dehan Porta Voz.
Governu mos suspende prosesu aprendijajen iha Eskola no administtrasaun lokal bazeia ba Despasu Ministerial Nu.11/2021 hateten konaba suspensaun provijoriu ba prosesu ensinu apredizajem prezensial iha eskola iha munisipiu Covalima nian husi loron 27 fulan fevereiru too loron 13 fulan marsu 2021.
Nuneé mos despaisu Nu. 12/M-MAE/II/2021 hodi hapara temporariu servisu administrasaun munisipiu Covalima la halo atendementu ba publiku durante loron 7 ho esepsaun ba servisu husi Ministeriu Saude, Ministeriu Interior, Sentru Integradu Gestao de Crize no Ministeriu Estatal.
Liu husi oportunidade ida ne’e Komandu PNTL hakarak klarifika ba komunidade sira konaba informasaun ne’ebe espala iha publiku liu husi media sosial katak sei hapara hotu sirkulasaun transporte publiku nee la los tanba transporte publiku sei lao nafatin iha munisipiu 11 inklui RAEOA maibe PNTL kontinua halo cek point iha munisipiu hotu hodi nunee bele Evita transmisaun lokal.
Atu fo hanoin hikas katak iha loron 15 fevereiru Konsellu Ministru (KM) desidi halo serka sanitaria iha munisipiu bobonaro no Covalima tanba risku ba pasajen illegal iha fronteira terestre.
Prezidente Republika Francisco Guterres “Lu-Olo” dekreta EE dala 11 vigora iha kinta (4/03) oras 00:00 no sei remata iha loron 02 abril oras 11:59 ho estensaun EE ne’e KM deside mantein serka sanitaria iha munisipiu Covalima. Media PNTL.
Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) rejista kazu Insidente hamutuk 56 no asidente trafiku hamutuk 41 iha semana ikus fulan Fevereiru nia laran.
Porta Voz Komandu PNTL Superientedente Xefe Arnaldo Araujo informa hahu husi loron 16 -25 fevereiru Komandu PNTL rejista insidente 56 kompostu husi kazu asaltu malu 29 Violensia Domestika 19, Abuzu Sexual 1, Ema tara aan 2, tentativa oho an 1 no estragus sasaun 1, husi total kazu ne’e rejulta ema nain 3 mate no kazu Asidente trafiku 41, Nia hato’o asuntu ne’e liuhusi komferensia imprensa iha Sexta (26/02) iha Kuartel Jeral PNTL Kaikoli Dili.
Kazu insidente ne’ebe maka PNTL rejista iha prosesu investigasaun nia laran hodi hatene motivu husi kazu hirak ne’e atu bele submete ba justisa.
Informa ba publiku katak Situsaun iha fronteira munisipiu Bobonaro, Covalima no Oe-Cusse lao diak hanesan bai-bain ita hotu hatene katak semana rua liu ba lockdawn (serka sanitaria) iha munisipiu Bobonaro no Covalima hodi evita ema nia movimentu lao ba mai atu prevene transmisaun COVID-19.
Forsa Konjunta ne’ebe kompostu husi PNTL (UPF, UEP, UPM no Komandu Polisia munisipiu no F-FDTL halao hela cek point hodi kontrola komunidade sira nia movimentu.
“Ohin Hau kontaktu ba Komandante munisipiu Bobonaro no Covalima katak sira ho inisiativa rasik hamutuk ho governu lokal hare komunidade sira nia nia movimentu ba mai wainhira presiza iha nesesidade urjente, alende ne’e halo mos cek poin ba ema ne’ebe mai husi rai seluk ka munisipiu seluk hodi bele hatene sira nia objetivu viajen,”dehan Xefe Relasaun Publika ne’e.
Porta Voz ne’e esplika dadus ne’ebe mak PNTL regista hahu husi loron 1 to’o 26 fulan fevereiru sidadaun timor oan ne’ebe tama illegal mai Timor-leste hamutuk 57 no legal 19 sira legal ne’e balu la lori pasaporte maibe aprejenta ann iha postu UPF hirak ne’ebe mak iha lina fronteira tanba odamatan bo’ot taka ne’e mak sira balu liu husi illegal sidadaun hirak ne’e submete ona ba karatina. Media PNTL
Dili, Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) hamutuk ho Minsiteriu Saude (MS) no Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) hala’o enkontru Advokasia Kona-Ba Vasina Covid-19 ba membru PNTL molok implementa programa Vasina ne’e rasik.
Komandante Jerál PNTL Komisariu Polísia Faustino da Costa hafoin abertura ba serimonia ne’ebe hala’o iha Centro Formação Polícia (CFP) tersa-feira (23/02) ne’e hateten PNTL hanesan intituisaun Estadu nian bainhira programa governu lao ba iha,munisípiu ne’ebe de’it, Polisia prontu atu asegura.
“Ami mak sei avansa uluk tamba PNTL ne’e instituisaun Estadu nian, programa ne’e governu nian laos voluntariu maibé ba hotu-hotu kuandu pedidu mai haruka 100 pessoas, prontu ezekuta 24 oras iha fronteira ho ekipa saude ”, hateten Komandante Jerál PNTL.
Komisariu Polísia akresenta tan katak prioridade uluk atu hetan Vasina COVID-19 nian maka hirak ne’ebe maka destakadu iha liña fronteira hanesan Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF), Unidade Polísia Maritima (UPM) no Unidade Espesial Polísia (UEP).
Entretantu, Xefe Departamento Promosaun Saúde MS nian Misliza Vital hatete, Vasina Covid-19 ne’e importante duni atu bele asegura katak ita labele afeta husi moras a’at Covid-19 ne’e.
“PNTL nia tarjetu no ami nia tarjetu ba 200 pessoas, maibé ami sei avansa ho 100 pessoas, karik husi ekipa baseia ba nesisidade ita planea fila fali tuir nesesidade ne’ebé iha”, tenik Xefe Departamento ne’e.
Governu liu husi reniaun Konsellu Ministru antes ne’e aprova ona planu vasinasaun nasioanál kontra COVID-19 ne’ebé tuir rekomendasaun OMS, vasina diak liu ba Timor-leste maka AstraZeneca, tanba konsidera vasina ne’e segura, efikaz no iha kondisaun nesesáriu hanesan armazenamentu no refrijerasaun atu rai.
Media PNTL.
Dili- Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) halo diskusaun konaba Prosedimentu ba Planu Asaun Polisiamentu Komunitaria Munisipal no Rejional(PAPKM/R) antes halo aprovasaun.
Komandante Jeral PNTL Komisariu Faustino da Costa hatete iha enkontru dahuluk oinsa Komandante munisipiu hot-hotu prepara planu munisipais ba atividade Polisiamentu Komunitariu ba asuntu prevensaun krime iha munisipiu, Nia hato’o asuntu ne’e ba Jornalista sira iha Salaun Tower Fatuhada Dili, Segunda (22/02).
“Ohin ita mai iha ne’e para formaliza regras nternal PNTL ita hanaran Norma Organizasaun no Prosedimentu (NOP) konaba prosedimentu planua asaun Polisiamentu Komunitaria munisipial no rejional hodi hahu identifika problema iha munisipiu ida-idak no tau iha prioridade hafoin Komandante munisipiu aprova no hato’o mai nasional,” Komisariu Faustino esplika.
Faze tuir mai Komandante Jeral hare ida ne’ebe mak sai prioridade nasional ba PNTL tomak hodi aprova hafoin distribui fila-fali ba komandante sira hodi inplementa aktividade refere; maneira seluk, parte balu ne’ebe relevante aprezenta ba governu no parseiru dezenvolvimentu oinsa sira deskuti hamutuk hodi tetu se mak bele apoiu ba area ne’e.
Iha mudansa sistema ne’ebe mak governu instala agora katak orsamentu bazeia ba programa tanba ne’e maka komandante ida-idak identifika programa ne’ebe mak sai prioridade nasional ba PNTL hafoin inplementa programa tuir aktividade ne’ebe iha.
Lideransa maximu instituisaun Seguransa ne’e haktuir Konsellu Seguransa Munisipal (KSM) instala ona iha munisipiu 12 inklui Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno (RAEOA) no servisu durante nee lao hela iha munisipiu balu no munisipiu seluk agora dadaun aktividade balun atraza tanba iha mudansa ba pozisaun Prezidente Autoridade signifika presiza tempu atu kontinua aktividade enkontru iha munisipiu.
Programa ida ohin envolve deit Komandu husi munisipiu 10 no musipiu tolu mak la marka prejensa tanba lockdown iha munisipiu Bobonaro no Cova-Lima inklui RAEOA maibe dokumentus sira ne’ebe ohin produs ne’e ba mos munisipiu tolu ne’e.
Husi total suku iha teritoriu Timor-Leste hamutuk 452 ho apoiu husi parseru estabelese ona Konsellu Polisiamentu Komunitaria (KPK) iha suku 328 no restu sei identifika suku ne’ebe mak sei bele atu instala tan.
Iha okajiaun ne’e Komandante PNTL munisipiu Lautem Superintendente Antonio Rego Fernandes hateten iha munisipiu Lautem estabelese ona KPK iha suku 13 ne’ebe maka lao hela no ita hetan apoiu husi parseru TAF no espera iha fulan Marsu nia laran sei konklui iha suku.
Nia haktuirtan Komunidade sira apresia ho ejistensia KPK iha sira nia suku no sira mos agradese ba PNTL tanba it abele forma KPK iha sira nia suku no fo kbiit ba sira liga ba lei ho NOP ne’ebe maka ita iha atu antende rasik sira nia problema wainhira problema ne’e ho natureja semi publiku. Nomos kazu sivil hirak ne’ebe maka akontese iha sira nia suku nune’e sira halo prevensaun antes sai problema krime.
Entretantu Team Leader ba Programa Polisiamentu Komunitaria husi Fundasaun Asia Sr.Adelio hateten atividade ohin hare liu-liu ba munisipiu, TAF liu husi apoiu Governu Nova Zelandia fo apoiu ba komandu munisipiu hodi dezenvolve NOP konaba planeamentu hodi ajuda Komandu munisipiu sira hodi trasa sira nia planu tanba orsamentu ne’ebe maka ita fo apoiu bazeia ba planu ba atividade ne’ebe iha, kuaje orsamentu ne’ebe ita fo ba area formasaun no mos dezenvolvimentu ba iha politika interna. Media PNTL
Dili- Centru Formasaun Polisia (CFP) ho Komandu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) munisipiu Dili halao programa reflorestasaun (kuda ai-horis) iha area Cristo-Rei hodi prevene rai monu.
Komandante CFP Superintendente Xefe Arquimino Ramos hateten tinan -tinan Timor- Leste risku ba rai monu tanba ne’e ho inisiativa ida ne’e organiza malu involvemos Dosente no universitariu husi UNPAZ, ETI no UNTL hodi halo reflorestasaun ba iha sidade Dili liu-liu iha fatin turismu Cristu-Rei, Nia hato’o asuntu ne’e iha Kristu Rei dili, Sexta (19/02).
“Ohin ita kuda ai oan hun 150 ho tipu hanesan ai-kase, ai-katapa no seluk tan, ne’ebe mak oferese husi Diresaun Floresta, Ita halo ona aktividade ne’e iha semana kotuk kuda ai aon hun 200 nomos balu iha Comoro, no sei identifika tan fatin balu iha area Ailok-Laran”dehan Arquimino.
Komandante ne’e husu atu timor-oan hotu hadomi ambiente labele ta’a no sunu ai arbiru nune’e ita bele asegura ambiente ne’ebè sustentavel tanba nasaun barak komesa manas demais no laiha ár ne’ebè mak apoiu atu moris saudavel.
Entretantu universitariu UNPAZ Marcelino De Deus hateten kuda ai-oan ne’e hodi proteze dezastre naturais no salva rai monu tanba nee komunidade hotu tenke kontinua kuidadu ambiente liu-liu ba ai-horis hodi asegura viodiversidade.
Programa reflorestasaun ne’e partisipa husi membru PNTL husi CFP, Komandu Munisipiu Dili, Funsionariu husi Diresaun Floresta no universitariu sira. Media PNTL
Dili- Komandu Polìsia Nasional Timor-Leste(PNTL) alerta ba povu Timor-Leste atu labele halo movimentu illegal iha fronteira tanba bele hadaet virus corona no fo inpaktu ba saude publika.
Porta Voz Komandu PNTL Superintendente Xefe Arnaldo Araujo hateten liu husi konferensia imprensa ohin tersa (16/02) hatoó ba publiku katak Komandu Jeral PNTL iha ona planu hodi kolokatan membru ba munisipiu Bobonaro no Cova-Lima ho misaun atu asegura implementasaun EE dala-10 no apoiu seguransa iha linha fronteira hodi prevene komunidade halo movimentu illegal.
Governu liu husi konsellu ministru desidi aplika lockdown ba munisipiu Bobonaro no Cova-Lima hhu loron 16/02 toó 03/03 oras tuku: 11:59 objetivu husi lockdown ne’e hodi evita propagasaun pandemia COVID-19 ba komunidade tamba ne’e Komandu hasai ona planu oinsa atu haforsa tan servisu PNTL nian iha linha fronteira.
“ Hakarak hatoó ba komunidade sira katak daudaun ne’e Komandu Jeral hasai ona ordem ba Komandu munisipiu Bobonaro, Cova-Lima no Rejiaun Administrativa Espesial Oe-Cusse Ambeno (RAEOA) atu reforsatan patrullamentu hodi kontrola movimentu ema tama sai illegal iha linha Fronteira, dehan Arnaldo.
Komandante ne’e esplika dadus nebe maka PNTL rejista hahu loron 10 toó 16 fulan neé sidadun Timor oan no mos estranjeiru tama illegal husi fronteira hamutuk nain 17 kompostu husi feto nain rua (2) no mane nain 15 maioria sidadaun timor oan no estrangeiru nain (1).
Sidadaun hirak neé agora iha kuarentina , hafoin kompleta loron 14 sei submete ba prosesu investigasaun hodi tama sela oras 72 hodi hein prosesu investigasaun husi Comandate PNTL Cova-Lima no Bobonaro . Media PNTL